چالش‌های توسعه صنایع صادرات‌محور

• کد خبر : 26285
• 1396/09/13
• 0
• https://mazandasnaf.ir/26285
• چاپ

به گزارش مازند اصناف ششمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران به بررسی نتایج مطالعات پشتیبان برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی و رقابتی که توسط موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی صورت گرفته، اختصاص داشت.

به‌‌گزارش «اتاق تهران» در این نشست، عضو هیات‌علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی با تشریح سیر تکوینی تولید صنعتی در ایران از سال ۱۲۸۹تا سال ۱۳۹۶ گفت: سیر تکوینی تولید صنعتی در ایران از توسعه صنایع واسطه‌ای و صنایع مصرفی کم‌دوام آغاز شده و پس از عبور از مرحله ایجاد صنایع واسطه‌ای، مصرفی بادوام و سرمایه‌ای، اکنون به مرحله صنایع واسطه‌ای و با فناوری بالا رسیده است. افسانه شفیعی در ادامه از عدم تناسب هزینه و فایده ترکیب فعلی تولید صنعتی در ایران سخن گفت و ادامه داد: سهم صنعت از کل مصرف گاز و برق در اقتصاد به ترتیب ۷/ ۳۴ و ۱/ ۳۴ درصد در سال ۱۳۹۳ بوده است. در حالی که سهم بخش صنعت از درآمد صادراتی در همین سال، معادل ۲۴ درصد بوده که این سهم در سال ۱۳۹۵ تا سطح ۹/ ۱۸ درصد نیز کاهش یافته است. شفیعی در ادامه به ویژگی‌های تولید صنعتی از چهار زاویه ارزش صادرات، ترکیب محصولات، تمرکز صادراتی و توان حفظ بازارهای موجود پرداخت و گفت: سهم تولیدات صنعتی در صادرات غیرنفتی ۳/ ۵۶ درصد برآورده شده است که این محصولات صنعتی دچار تنوع پایین هستند. ضمن آنکه ۵۵ درصد این محصولات به پنج مقصد عمده صادر ‌می‌شود.

ماندگاری پایین در بازار‌هایی که در آنها نفوذ صورت گرفته نیز از دیگر ویژگی‌های این تولیدات است. این پژوهشگر اقتصادی با طرح این پرسش که «چالش‌های کلیدی تولید و صادرات صنعتی در ایران چیست؟» محیط سیاستی حاکم بر تولید و صادرات صنعتی را به سه دوره پیش از تولید، حین تولید و پس از تولید تفکیک کرد و گفت: افزایش وابستگی وارداتی تولیدات صنعتی به‌عنوان یکی از چالش‌های عمده در این بخش تقسیم ‌می‌شود، در حالی که در صنایع مهم صادراتی (مسوول ۸۰ درصد درآمد صادراتی) تنها ۲۳ درصد مواد اولیه خارجی مصرف ‌می‌شود، ضمن آنکه حدود ۶۵درصد مواد اولیه خارجی از سوی بنگاه‌هایی مصرف ‌می‌شوند که در مجموع ۹درصد صادرات کشور را در اختیار دارند. به گفته شفیعی الگوی رشد تولید محصولات نهایی و وابستگی وارداتی، طی سال‌های ۱۳۹۳-۱۳۸۳ رشد بالای تولید در صنایع رادیو و تلویزیون و ماشین‌آلات اداری و حسابگر را نشان ‌می‌دهد.

شفیعی سپس به دلایل افزایش وابستگی صنایع به واردات اشاره کرد و کمبودهای مقداری شبکه تامین، کیفیت پایین برخی مواد واسطه‌ای تولید داخل و هزینه بالای تامین از بازار داخل را از جمله این دلایل دانست. او کاهش مزیت‌های حاصل از انرژی و منابع طبیعی در رقابت‌پذیری صادراتی، کاهش مزیت‌های نیروی انسانی در رقابت‌پذیری صادراتی، جایگاه ضعیف تحقیق و توسعه در ارزش افزوده صنعتی، جایگاه ضعیف رقابت در برنامه‌ریزی‌های تولید صنعتی، کاهش اندازه تقاضا برای تولیدات صنعتی و مشکلات سیاستی و محیطی مقابل تولید و صادرات صنعتی را از جمله چالش‌های کلیدی تولید و صادرات صنعتی برشمرد. وی در ادامه ازنفس‌افتادگی راهبرد جایگزینی واردات غیرهدفمند، عدم یکپارچگی سیاستی، ضعف دیپلماسی تجاری و محیط سرمایه‌گذاری نامناسب و فشار تحریم‌های اقتصادی را به‌عنوان مشکلات سیاستی و محیطی صنعت مورداشاره قرار داد و گفت: مجموعه مشکلات برشمرده در مواجهه با چالش‌های ساختاری قبل، حین و پس از تولید صنعتی، زمینه‌ساز افزایش هزینه‌های تولید و صادرات صنعتی و کاهش رقابت‌پذیری صنعتی است و به منظور تخفیف اثر عوامل برشمرده ضروری است ابتدا نسبت به رفع مشکلات ساختاری حاکم بر بدنه صنعت اقدام شود.

منبع:دنیای اقتصاد

---