رتبه نخست مازندران در توليد آبزيان پرورشي در کشور

دریای خزر و ظرفیت ایجاد 20 هزار شغل شیلاتی/ وقتی رکود اقتصادی گریبان شیلات را هم می‌گیرد

• کد خبر : 20065
• 1395/07/26
• 0
• https://mazandasnaf.ir/20065
• چاپ

به گزارش مازند اصناف و به نقل از بلاغ؛ آب فراوان، رودخانه‌‏هاى متعدد و وجود درياى مازندران زمينه بسيار مناسبى براى پرورش آبزيان را فراهم آورده است.

درياى خزر، رودها و آب‏بندان‌‏هاى مازندران، از مراكز مهم پرورش ماهى و توليد گوشت سفيد هستند. انواع ماهی‌هاى خاويارى كه منحصرا در درياى خزر وجود دارد مانند فيل ماهى، تاس ماهى، دراكول و ساير ماهی‌ها اعم از سفيد، كفال، آزاد، اسپله، سوف، كپور، سيم، كيلكا و شک‏ ماهى در درياى خزر و رودخانه‌‏هاى استان و آب‏بندان‏‌ها پرورش داده می‌شود.

سالانه مقدار زيادى بچه ماهى توسط وزارت جهاد سازندگى و سازمان شيلات پرورش داده شده و جهت رشد به رودخانه‌‏ها و درياى خزر رها می‌شوند.

اهمیت آبزیان برای تنظیم سبد غذایی و همچنین درآمدزایی و اشتغال برکسی پوشیده نیست. در استان مازندران نیز توانمندی‌های موجود در آب‌های داخلی به منظور توسعه فعالیت‌های آبزی‌پروری شامل 17 هزار هکتار از آببندان‌ها، رودخانه‌های مهم شیلاتی، چشمه‌ها و وجود مناطق کوهستانی و همچنین دمای مناسب در منطقه مرکزی؛ فعالیت‌های شیلاتی این استان را در جایگاه ویژه و ممتازی در کشور قرارداده است.

اشتغال مستقیم 1300 نفر در شیلات مازندران

حسین‌علی خوش‌باور رستمی مدیرکل شیلات مازندران طی گفت‌وگویی اظهار کرد: صید 50 درصد انواع ماهیان دریایی در بین استان‌های شمالی در مازندران صورت می‌گیرد.

وی افزود: سازندگی کشور مشروط به همدلی و کمک آحاد مردم بوده و امروز به تصویر کشیدن دستاوردهای دستگاه‌های اجرایی، دولت را از مظلومیت رسانه‌ای خارج کرده است.

مدیرکل شیلات مازندران تصریح کرد: کسب متوالی جایگاه اول تولید آبزیان پرورشی با 20 درصد تولید در کشور از افتخارات شیلات مازندران است.

خوش‌باور رستمی یادآور شد: در سه سال دولت تدبیر و امید، انواع آبزیان به میزان 24 هزار و 899 تن و به ارزش 107 میلیون دلار از مازندران به کشورهای مختلف صادر و 800 میلیارد ریال برای بخش‌های مختلف آبزی‌پروری دولت یازدهم در مازندران سرمایه‌گذاری شد.

وی با اشاره به افزایش تولید ماهیان گرمابی و سردآبی، صید و فرآوری ماهیان، ادامه داد: 150 هزار تن ماهیان گرمابی، 53 هزار تن ماهیان سردآبی و هزار و45 تن خاویار پرورشی تولید و در بازارهای مصرف داخلی و خارجی عرضه شد.

مدیرکل شیلات مازندران خاطرنشان کرد: صادرات 24 هزار و 898 تن انواع آبزیان، از دیگر دستاوردهای سرمایه‌گذاری دولت در حوزه شیلات مازندران است.

رستمی با اشاره به هدف‌گذاری صادراتی آبزیان مازندران در سال جاری به میزان بیش از 24 میلیون دلار به کشورهای اروپایی و آسیای میانه، گفت: اکنون هزار و 300 نفر در بخش‌های مختلف شیلات مازندران به صورت مستقیم فعالیت دارند.

وی در پایان گفت: بیش از 66 هزار تن انواع ماهیان استخوانی سفید، کفال، کپور و کیلکا در دریای مازندران در سه سال اخیر صید و روانه بازار مصرف شد.

صنایع تبدیلی شیلات مازندران در قلاب مشکلات

فرسودگی ماشین‌آلات، تجهیزات و فناوری مورد استفاده در صنایع تبدیلی شیلات مازندران موجب شده از 18 واحدی که با تولید سالانه 52 هزار تن انواع محصول برای بیش از 250 نفر شغل ایجاد کرده‌اند، فقط 60 درصد آنها در حال فعالیت باشند که این تعداد نیز به‌دلیل کمبود مواد اولیه و سرمایه در گردش با تمام توانمندی قادر به تولید محصول نیستند.

بهره‌گیری از واحدهای فرآوری و بسته‌بندی شیلات و آبزیان از جمله مزیت‌هایی است که می‌تواند ارزش‌ افزوده بالایی را در استان‌هایی که از این صنعت بهره می‌برند به همراه اشتغال مناسب ایجاد کند.

علیرضا یوسف‌نژاد معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در گفت‌وگویی واحدهای فعال در این زمینه را در سطح مازندران 18 واحد عنوان و بیان کرد: واحدهایی که هشت مورد آن با تولید سالانه 20 هزار تن انواع کنسرو از ماهیان جنوب و وارداتی بازار مناسبی را برای خود ایجاد کرده و علاوه بر ارزش افزوده، اشتغال پایداری را در سطح استان به وجود آورده‌اند.

استفاده از نخاله‌های شیلات با تولید انواع پودر ماهی و مواد خوراکی برای دام از مواد دورریختنی شیلات، از مزایایی است که می‌تواند ارزش افزوده مناسبی را ایجاد کند.

فرآوری در هشت واحد صنایع تبدیلی شیلات مازندران که به همین منظور فعالیت می‌کنند رخ داده و این استان را به عنوان یکی از پیشروهای این صنعت در کشور مطرح کرده است تا سالانه بیش از 14 هزار تن انواع پودر ماهی و خوراک دامی را به بازار عرضه کند.

این در حالی است که سایر واحدها نیز به صورت پراکنده اقدام به تولید، فرآوری یا بسته‌بندی محصولات دریایی و پرورشی می‌کنند. موضوعی که یوسف‌نژاد به آن پرداخت و ادامه داد: این تعداد واحد صنایع تبدیلی شیلات موجود استان که از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مجوز دریافت کرده‌اند را نمی‌توان استفاده از تمام توانمندی‌های موجود استان در این زمینه عنوان کرد، چراکه برخی واحدهای مشابه زیر نظر سازمان جهاد کشاورزی مازندران به صورت جداگانه در حال تولید هستند که از کل واحدهای موجود که از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مجوز دریافت کرده‌اند، هم‌اکنون فقط حدود 60 درصد فعالند.

بهره‌برداری از منابع آبزیان دریایی از توانمندی‌هایی است که نیازمند تجهیزات و فناوری روز دنیاست که باید در بخش صیادی و کشتیرانی مازندران برای صید آبزیان در عمق دریا مانند سایر کشورها فعالیت گسترده‌ای انجاد داد و به تجهیزات جدید مجهز کرد.

موضوعی که معاون صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران به آن پرداخت و گفت: متاسفانه بخش صیادی استان به این فناوری تجهیز نیست و همین امر باعث شده صیادان استان فقط از آبزیان سطحی و سرگردان بهره کافی را ببرند که با توجه به توانمندی‌های مازندران در زمینه صنایع تبدیلی شیلات، این امر جوابگوی تامین مواد اولیه مورد نیاز خط تولید واحدهای تولیدی نیست. به همین منظور باید برای برطرف کردن این مشکل چاره‌اندیشی شود تا بتوان برای تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدها از اعماق دریا صید بیشتری را به‌دست آورد.

بهره‌گیری از واحدهای کنسروسازی از توانمندی‌هایی است که با توجه به برخی کمبودها در هر منطقه‌ای قابلیت ایجاد ارزش‌افزوده را دارد.

به گفته یوسف‌نژاد، با توجه به اینکه ماهیان سردآبی صید شده در استان به دلایل نوع بافت درونی قابلیت کنسرو شدن را ندارند اما با تامین مواد اولیه واحدهای کنسروسازی مازندران از جنوب کشور یا واردات، خط تولید آنها را فعال نگه داشته شده و ارزش افزوده مناسبی را در سطح استان ایجاد کرده است. این در حالی است که تمام واحدهای تولیدی که در زمینه فرآوری، کنسروسازی و بسته‌بندی انواع آبزیان در استان فعالیت دارند از ماشین‌آلات و تجهیزات فرسوده استفاده می‌کنند که با توجه به مباحث جدید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید برای تجهیز آنها برنامه‌ریزی‌های لازم در دستور کار قرار بگیرد.

هزینه‌های تولید و رکود اقتصادی مشکل صنایع شیلاتی مازندران

بروز مشکل در واحدهای تولیدی همواره از چالش‌هایی است که صاحبان صنایع با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و همواره امید به برطرف کردن آنها برای جلوگیری از ایجاد رکود در کارخانه یا تعطیلی وجود دارد.

در این میان واحدهای فرآوری شیلات مازندران به گفته یوسف‌نژاد، مشکلاتی چون، بالا بودن هزینه‌های تولید، فرسودگی ماشین‌آلات، کمبود نقدینگی و رکود در فروش محصول گریبانگیر واحدهای تولیدی شده که با توجه به سیاست‌گذاری‌های جدید در امر اقتصاد مقاومتی امیدواریم به‌زودی تمام آنها برطرف شود.

بهره‌گیری از ناوگان صید ماهیان دریایی، ظرفیتی است که می‌تواند بحث تامین مواد اولیه واحدهای فرآوری شیلات را همواره مهم جلوه دهد و توانمندی‌های موجود را با افزایش یا کاهش همراه کند.

مازندران با توجه به منابع آبزیان مناسبی که در اطراف سواحل خود دارد، می‌تواند از این مهم بهترین بهره را برده و ارزش افزوده مناسبی را به همراه اشتغال در سطح استان ایجاد کند.

موضوعی که غلامرضا فغانی دبیر خانه صنعت و معدن مازندران در گفت‌وگویی به آن پرداخت و اظهار کرد: صدور مجوز فعالیت برای صیادان دام‌گستر غیرمجاز و ساماندهی و جذب آنها به صورت متمرکز از جمله اقداماتی است که می‌تواند بحث تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی شیلات را با قدرت بیشتر پیش برد. البته با کم شدن میزان صید در بخش‌های مختلف مازندران، هم‌اکنون بحث انتقال لنج‌ها به جنوب کشور برای استفاده از منابع دریایی آب‌های جنوبی مطرح شده است که این امر می‌تواند از توانمندی‌های استان در زمینه صید آبزیان بکاهد. شرایط اقتصادی موجود در کشور و پایین بودن توان خرید مردم، از جمله مشکلاتی است که باعث شده خط تولید واحدهای صنعتی با رکود چشمگیری مواجه شود. در این میان بالا بودن هزینه‌های تولید و رکود در بازار فروش محصولات فرآوری شده و کنسروی شیلات موجب شده خط تولید بسیاری از واحدهایی که در این زمینه در مازندران فعالیت دارند با کاهش تولید یا تعطیلی مواجه شوند؛ موضوعی که از سوی فغانی مهم ارزیابی شد.

وی ادامه داد: در زمینه گسترش یا بهره‌مندی از صنایع تبدیلی شیلات استان، پیشرفت مناسبی نشده و واحدهای موجود نیز به دلیل برخی مشکلات به ویژه کمبود سرمایه در گردش و فرسودگی ماشین‌آلات با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستند که باید برای برطرف کردن آن از سوی مسئولان چاره‌اندیشی شود.

فراهم کردن شرایط مطلوب برای تولید از جمله برنامه‌هایی است که می‌تواند روند تولید در واحدهای صنعتی را با افزایش همراه کند و رونق را بار دیگر به واحدهای تولیدی برگرداند.

در این میان دبیر خانه صنعت و معدن مازندران معتقد است که با شناسایی و عارضه‌یابی مشکلات واحدهای موجود صنایع تبدیلی شیلات استان، باید با انجام برخی هدف‌گذاری‌های تولید، تامین منابع مالی مورد نیاز و برطرف کردن مشکلات، اقدام به تعیین تکلیف آنها کرده و سپس به دنبال احداث و بهره‌برداری از واحدهای جدید در این زمینه بود زیرا هدایت سرمایه‌های جدید به سوی احداث واحدهای جدید نمی‌تواند کمک چندانی به رونق استان در این زمینه انجام دهد، به همین منظور مسئولان امر باید با هدایت سرمایه‌ها به سمت واحدهای نیمه‌فعال و راکد بار دیگر چرخه تولید در این واحدها را فعال کنند و از هدررفت سرمایه‌ها با دوباره‌کاری جلوگیری کنند.

البته در این میان باید با بازاریابی و بازارسازی محصولات تولیدی راه را برای رونق بخشیدن به خط تولید این واحدهای صنایع تبدیلی شیلات هموار کرد چراکه اگر این مهم انجام نشود راه‌اندازی واحدهای راکد و نیمه‌فعال یا اجرای طرح‌های توسعه‌ای آنها سودی به حال اقتصاد و اشتغال استان نداشته و در کوتاه‌مدت بار دیگر شاهد رکود در خط تولید و تعطیلی آنها خواهیم بود.

استفاده 25 درصدی از تجهیزات نوین در صنعت شیلات مازندران

کارشناسان صنایع شیلاتی، استفاده نکردن از فناوری‌های روز دنیا برای توسعه فعالیت‌های آبزی‌پروری و کمبود دستگاه‌های هواده در واحدهای آبزی‌ پروری را از مشکلات بزرگ این صنعت می‌دانند و معتقدند استفاده از اکسیژن خالص می‌تواند عملکرد واحد سطح را از 50 تا 60 کیلوگرم به حدود 90 کیلوگرم در هر متر معکب آب برساند اما مسئولان از حمایت‌های جدی آبزی‌پروران در مازندران سخن می‌گویند.

اکبرزاده از کارشناسان صنایع شیلاتی هم با اشاره به اینکه هم اکنون حدود 25 درصد از شیوه‌های توسعه این صنعت در مازندران، با استفاده از امکانات و تجهیزات نوین است، گفت: متاسفانه در گذشته از دریای خزر فقط در زمینه صید و صیادی استفاده می‌شد اما امروز در بخش آبزی‌پروری نیز تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران فعالیت دارند.

بابائیان کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی هم مدیریت عادلانه در توزیع امکانات و اعتبارات برای توسعه این صنعت در تمامی مناطق ساحلی استان را مهم‌ترین راهکار برای استفاده بهینه از ظرفیت آبزی‌پروری مازندران دانست و تأکید کرد: بر اساس گزارش‌های رسمی، دریای خزر ظرفیت مناسبی برای فعالیت در زمینه آبزی‌پروری تا 200 هزار تن را دارد و توسعه این صنعت زمینه را برای اشتغال دست کم 20 هزار نفر فراهم می‌کند.

استاندار مازندران نیز در پیگیری طرح‌های زیربنایی امور شیلاتی است استان، گفت: امروز فعالیت در صنعت آبزی‌پروری و ایجاد سرمایه و کسب روزی حلال در این حرفه از شاخص‌ترین مشاغل به شمار می‌آید که تحقق این مهم از برنامه‌های محوری مسئولان استانی است.

ربیع فلاح جلودار پدیده بیکاری را یکی از چالش‌ها و مشکلات اصلی مازندران برشمرد و تاکید کرد: برای توسعه استان چاره‌ای جز استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها منطقه نداریم که نمونه بارز آن استفاده از ظرفیت دریا در بخش تولید و پرورش آبزیان است.

وی تصریح کرد: در نامه‌ای به مسئولان شیلات، جهاد کشاورزی و برنامه‌ریزی و بودجه استانداری بر ضرورت توجه بیشتر به توسعه زیرساخت‌های شیلاتی و بهره‌مندی مناسب‌تر از طرح‌های این بخش تأکید و زمینه حمایت جدی‌تر فعالان این عرصه فراهم شده است تا در این باره دغدغه‌ها به حداقل برسد.

سخن پایانی

با توجه به گفته‌های مسئولان و کارشناسان و نیز سطح رضایتمندی فعالان شیلاتی مازندران، به نظر می‌رسد مازندران که هم‌اکنون قطب بزرگ آبزی‌پروری کشور محسوب می‌شود، با وجود برخی مشکلات همچنان جایگاه نخست خود را در تولیدات این بخش در کشور حفظ و زمینه ارتقای کمی و کیفی آبزی‌پروری خود را تقویت می‌کند.

تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در سالی که از سوی رهبر معظم انقلاب نیز به این عنوان نام‌گذاری شده و هم‌چنین رفع مشکلات بیکاری و معیشتی مردم منطقه با ظرفیتی که دریای مازندران در ایجاد اشتغال 20 هزار شغل دارد، از ظرفیت‌های قابل توجه شیلاتی است که مسئولان باید با رفع مشکلات موجود، زمینه را برای تحقق آنها فراهم کنند./

---