مازند اصناف :» به نقل از تراز - برای خیلی از ما شاید این سؤال مطرح باشد که به چه کسی انفاق کنیم؟ از طرفی بسیاری از افراد هم گمان می کنند چون دخل و خرجشان به زور جور در می آید دیگر انفاق نباید بکنند. یعنی انفاق را منحصر در پول کلان و اضافی در اموالشان می دانند. اما آیا این طرز فکر صحیح است؟
"عمرو بن جموح" که پير مردى بزرگ و ثروتمند بود، به پيامبر اسلام عرض كرد: از چه چيز صدقه بدهم و به چه كسانى؟ آيه ۲۱۵ سوره بقره نازل شد و به او پاسخ گفت. پاسخ دو سؤال فوق نیز در همین آیه نهفته است.

در آیه ۲۱۵ سوره مبارکه بقره می خوانیم:

«يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ.»
«از تو مى‏ پرسند كه (در راه خدا) چه انفاق كنند، بگو: (جنس مال مهم نيست، بلكه) هر مالى را انفاق كنيد براى پدر و مادر و نزديكان و يتيمان و فقيران و در راه مانده باشد. و هر كار خيرى انجام دهيد بى ‏ترديد خداوند به آن داناست.»

سه نکته کوتاه و کاربردی:

* اولاً باید دانست که انفاق بر پنج گونه است:
۱- انفاق واجب. مانند زكات، خمس، كفّارات، فديه و نفقه زندگى كه برعهده مرد است.
۲- انفاق مستحب. مانند كمك به مستمندان، يتيمان و هديه به دوستان.
۳- انفاق حرام. مانند انفاق با مال غصبى يا در راه گناه.
۴- انفاق مكروه. مانند انفاق به ديگران با وجود مستحق در خويشاوندان.
۵ - انفاق مباح. مانند انفاق به ديگران براى توسعه زندگى. زيرا انفاق براى رفع فقر، واجب يا مستحبّ است.
و اما انفاقی که در آیه مطرح شده می تواند از نوع اول، دوم یا پنجم باشد و در هر سه مورد شخص باید هنگام پرداخت انفاق رعایت ترتیب را بکند.

** در انفاق، رعايت اهمّ و مهمّ، اطلاع كامل و موازين عاطفى مورد نظر است. یعنی باید ابتدا بگردیم و اگر در قوم خویش (از پدر و مادر شروع کنیم تا به ترتیب به خویشاوندان دور) کسی نیازمند بود به او کمک کنیم و در غیر این صورت باز سفارش شده در شهر خود انفاق کنید تا جایی که فقها احتیاط می کنند فطریه باید در شهر دیگری پرداخت نشود. در حديث از امام باقز (ع) مى‏ خوانيم: «لاصدقة و ذو رحم محتاج» در صورت نيازمندى بستگان، نوبت صدقه به ديگران نمى ‏رسد. (بحار، ج ۷۷، ص ۵۹)

*** برخی از ما به بهانه های مختلف خودمان را از فیض برخی اعمال محروم می کنیم مثلاً تا سخن از انفاق به میان می آید می گوییم با این حقوق بخور و نمیر کارمندی کی می تونه انفاق کنه! در حالی که اولاً در انفاق و سایر اعمال خیر، نیت بسیار مهم تر از میزان عمل است یعنی چه بسا شما هزار تومان صدقه بدهید و پاداشش از صدها هزار تومان صدقه شخص متمکنی بیشتر باشد.
ثانیاً در اين آيه دو بار كلمه «خير» بكار رفته است: يكى انفاق خير؛ «انفقتم من خير» و ديگرى كار خير؛ «تفعلوا من خير» تا بگويد افراد بى پول نيز مى‏ توانند با عمل و كار خود، به خير برسند. پس انفاق فقط با پول نیست و می تواند به صورت کمکی دیگر باشد، حالا هر کاری که از عهده ما بر می آید. پس زرنگ باشیم و به سادگی این ثواب بزرگ را از دست ندهیم!