به گزارش پایگاه خبری مازند اصناف و به نقل از تراز در بسیاری از آیات به موضوع مسئولیت پذیری انسان اشاره شده است و اینکه عوامل مادى از قبيل وراثت و جبر محيط، هيچ گاه اختيار را از انسان سلب نمى كنند و نمى توانند بهانه ارتكاب گناه و كج روى انسان شمرده شوند. اسلام به دنبال تربیت انسانهای مسئولیت پذیر و تلاشگر و فعال است. خداوند متعال در آیات فراوانی این اصل و قانون كلى و عمومى را بيان مى كند كه هميشه تغييرات از خود ماست و ما مسئول اعمال خويش هستيم. اين قانون، كه يكى از پايه هاى اساسى جهان بينى و جامعه شناسى در اسلام است، به ما مى گويد: سرنوشت ما پيش از هر چيز و هر كس در دست خودمان است و هرگونه تغيير و دگرگونى در خوشبختى و بدبختى ما در درجه اول، به خواست و اراده خود ما بازگشت مى كند.
در همین رابطه در آیه ۱۴۱ از سوره بقره می خوانیم:
«تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ.»
«(به هر حال) آن امّت بگذشت، آنچه آنان بدست آوردند براى خودشان است و آنچه شما بدست آورديد براى خودتان است و شما از آنچه آنان كردهاند، سؤال نخواهيد شد.»
چند نکته کوتاه در خصوص این آیه:
* پیغمبر اکرم (ص) با آوردن دین مبین اسلام تمام امتیازات گذشته را از بین برد و ملاک های جدیدی به ارمغان آورد. دیگر پسر فلانی بودن، از فلان قبیله بودن و امتیازاتی از این دست نه تنها از ارزش برخوردار نبودند بلکه گاهی ضد ارزش هم محسوب می شدند! یعنی نه تنها آقازاده بودن در این نگرش ارزش برخوردار نیست بلکه ممکن است حتی به ضرر فرد شود! چرا که اگر فردی بیش از دیگران در معرض نگاه مردم و ذره بین افکار عمومی است هر اشتباهی مرتکب شود آثار منفی بیشتری نسبت به مردم عادی بر جامعه خواهد گذاشت لذا بازخواست بیشتری هم باید پس بدهد و در نتیجه این احتمال وجود دارد که در موقف حساب و کتاب آقازاده بودن به ضرر انسان باشد تا به نفع او!
اسلام می گوید آنچه مهم است تلاش و تقوای خود فرد است و بس. حتی اگر پدر کسی بزرگترین عالم یا حتی پیغمبر باشد اگر خود او کار و تلاش (جسمانی و روحانی) نکند کلاهش در روز حساب و کتاب پس معرکه خواهد بود.
** نکته مهم دیگر اینکه در روایات، دستورالعمل ها و اذکاری برای مقابله با مشکلات مادی و معنوی، کسب رزق و روزی و رفع حوائج دنیوی و اخروی بیان شده اند که در همه آنها نیز نباید از این نکته غافل شد که هیچ ذکر و دعایی بدون عمل و تلاش انسان مؤثر و کارگشا نیست. بله، اگر کسی تلاش کند و در مسیر درست حرکت نماید، این اذکار و ادعیه نیز او را در مسیر رسیدن به مطلوب کمک کی کنند و حرکتش را تسریع می نمایند.
*** ممکن است با قرائت این آیه و آیات مشابه دیگر این شبهه در ذهن بوجود بیاید که اگر فقط هرکسی را در برابر عملش پاداش می دهند و لاغیر پس در این بین نقش شفاعت چه می شود؟
پاسخ این سؤال طولانی است لکن به اختصار باید گفت که:
اولاً بخششی که در شفاعت وعده داده شده بدون حساب و کتاب نیست بلکه شامل حال بندگانى مىشود که با عمل خود در دنیا، استحقاق آن را پیدا کردهاند.
ثانیاً شفاعت، به معناى ضمیمه شدن درخواست اولیاى الهى با عمل و تلاش خود آدمى است. در حقیقت، شفاعت به تنهایى مستقل در تأثیر نیست بلکه تلاش و قابلیت شفاعت شونده نیز مهم است.
ارسال دیدگاه