يادداشتي از عبدالرضا دهقان معاون فرهنگي ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز

ویژگی ها و الزامات فرهنگی در زلال کلام رهبری

• کد خبر : 4424
• 1393/02/12
• 0
• https://mazandasnaf.ir/4424
• چاپ

به گزارش مازند اصناف و به نقل از اقتصادپنهان، بی توجهی‌ها به مقوله فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی تا بدانجا پیش رفت که رهبر معظم انقلاب نه تنها در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری در 15 اسفند 92 نگرانی خود را از مسائل فرهنگی ابراز کردند، بلکه سال 93 را سال " اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی" نامیدند و در اولویت بندی این دو مقوله‌ی مهم، حساس و نقاط آسیب‌پذیر کنونی کشور، فرهنگ را بر اقتصاد اولویت داده و فرمودند: عزیزان من، فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر است، چرا؟ چون فرهنگ به معنای هوایی است که ما تنفس می‌کنیم، شما ناچار هوا را تنفس می‌کنید، چه بخواهید، چه نخواهید.

اگر این هوا تمیز باشد آثاری دارد در بدن شما، اگر این هوا کثیف باشد آثار دیگری دارد.  فرهنگ یک کشور مثل هوا است(رهبر معظم انقلاب، 1/1/93).

با کمی تعمق و با توجه به بیانات ایشان، ویژگی‌هایی را برای فرهنگ می‌توان برشمرد، از جمله:

1- سرعت تسرّی: فرهنگ هم مثل هوا به سرعت منتشر می‌شود، اگر فرهنگ درست باشد آثار مثبت و اگر نادرست باشد آثار منفی و فلج‌کننده خود را به سرعت به همه جا و به همه افراد سرایت خواهد داد.

2- فراگیری: همان گونه که هوای کثیف و آلوده همه آحاد جامعه را بیمار می‌کند، فرهنگ نادرست و غلط نیز همه افراد را درگیر کرده و فرهنگ صحیح تمام افراد جامعه را ایمن می‌سازد.

3- خاموشی: فرهنگ نادرست همچون مرگ خاموش، بدون سروصدا و هیاهو افراد جامعه را به کام مرگ کشانده و فرهنگ صحیح روح و جان انسان‌ها را تعالی می‌بخشد.

4- پایداری: علی رغم این که تاثیرات فرهنگ صحیح یا غلط به تدریج و به صورت خاموش خود را نشان می‌دهد اما نتیجه آن بسیار پایدار بوده و به سختی می‌توان نتایج آن را تغییر داد یا از بین برد.

5- تقدم و الویت: همانگونه که ذکر شد و کلام رهبر معظم در اولویت فرهنگ بر اقتصاد بیان شد، باید اذعان داشت که فرهنگ بر همه امور مقدم است، زیرا برای انجام هر کار و تغییر در هر کنشی، ابتدا باید نگرش انسان‌ها نسبت به آن موضوع تغییر یابد.

6- جامعیت: فرهنگ یک امر مستقل از سایر امور نیست، بلکه همان طور که همه اشیا و پدیده‌ها در "هوا" قرار دارند، همه ی پدیده های انسانی اعم از اقتصاد، سیاست، دفاع و... نیز فرهنگ خاص خود را داشته و مجموع این فرهنگ‌های خاص و خرده فرهنگ‌ها، فرهنگ یک ملت را تشکیل می‌دهند.

7- الهام‌بخشی: فرهنگ، الهام بخش حرکات و اعمال مردم در حیطه‌های گوناگون می‌باشد همان طور که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: فرهنگ الهام بخش مردم در حرکات و اعمال آن هاست (رهبر معظم انقلاب، 1/1/93).  

8- تاثیرگذاری: از دیدگاه رهبری، فرهنگ به عنوان باورهای مردم، ایمان مردم، عادات مردم، آن چیزهایی که مردم در زندگی روزمره با آن سر و کاردائمی دارند و الهام بخش مردم در حرکات و اعمال آن‌هاست، مورد هجمه‌ی دشمن است، زیرا فرهنگ به این معنی بر روی همه‌ی امور زندگی انسان تاثیر دارد.


فارغ از ویژگی‌ها و تعریف فرهنگ، باید برای تحقق مطالبه‌ی رهبر معظم انقلاب، برخی از الزامات لازم را به شرح زیر مورد توجه قرار داد:

1- عزم ملی: نام گذاری هوشمندانه رهبر معظم انقلاب برای 1393 نشان از گستره و اهمیت فرهنگ و تلاش زایدالوصف برای تحقق و استقرار فرهنگ صحیح است که برای پاسخ به مطالبه‌ی رهبر انقلاب عزم ملی لازم است. معظم له در سخنرانی اول فروردین 1393 در صحن مطهر رضوی، عزم ملی و مدیریت جهادی را نقّادی صریح صاحب نظران، اساتید، بزرگان و تحصیل کرده‌ها از نقاط ضعف و نقاط منفی مسؤولین می‌دانند.

2- مدیریت جهادی: فرهنگ‌سازی و رفع دغدغه‌های رهبر و امت در چارچوب مدیریت بوروکراتیک و با حرکتی غیر جهادی ممکن نیست، باید مدیریتی ارزش مدار و جهادگونه از سوی مسؤولان فرهنگی و غیرفرهنگی اعمال شده و دغدغه اصلی بالاترین سطوح مدیریتی کشور، باید دغدغه‌ی اصلاح فرهنگ و استقرار فرهنگ اسلامی- ایرانی در کشور شود تا این امر محقق گردد.

3- احساس وظیفه همگانی:  بازسازی فرهنگی و رفع کم کاری‌ها و غلط‌کاری‌های مسؤولان مختلف، نمی‌تواند وظیفه‌ی گروهی خاص باشد بلکه باید عموم مردم و مسؤولان رده‌های مختلف با احساس وظیفه در این جهاد فرهنگی ایفای نقش نمایند.

4- آسیب شناسی: بررسی و آسیب‌شناسی گذشته برای برنامه‌ریزی و پیمودن راه فرهنگی آینده، امری ضروری است. رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی سال 93 خود می‌فرمایند: گذشت سال‌های گوناگون برای ما باید موجب تجربه و بصیرت باشد، از گذشته باید درس بگیریم و به آینده با چشم باز و دل آگاه نظر کنیم و برای آینده تصمیم بگیریم(رهبر معظم انقلاب، 1/1/93).

5- توازن: رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اول فروردین 93 خود در مشهد مقدس، عوامل قوی شدن ملت را در سه عامل اقتصاد، فرهنگ و دانش می‌دانند. آنچه در این رابطه باید مورد توجه مسؤولان ارشد کشور قرار گیرد، هدایت متوازن این عوامل است، یقیناً بدون وجود هر کدام از این عوامل یا بدون رشد غیرمتوازن آن‌ها، سایر عوامل نیز نمی‌توانند به تنهایی ملت را به کمال واقعی و مطلوب برسانند. در مقایسه این سه عامل چنانچه بخواهیم اولویتی قرار دهیم، فرهنگ در اولویت است چرا که علم و اقتصاد در یک فرهنگ غلط و نادرست، همچون تیغ در دست زنگی مست خواهد بود.

6- مشارکت آحاد مردم: یکی از الزامات مهم تحقق اهدف فرهنگی کشور، حضور و مشارکت آحاد مردم در این عرصه‌ی جهادی است، لذا بر مسؤولین کشور فرض است که جوانان مؤمن و انقلابی را در این عرصه مشارکت داده و با کمک و همکاری با آن‌ها، این مهم را به سرانجام برسانند، چنانچه رهبر انقلاب نیز در سخنرانی اول فروردین 93 خود در صحن مطهر رضوی، از حضور جوانان شهرهای مختلف در این عرصه و فعالیت آن‌ها اظهار رضایت کردند.

7- نهراسیدن از هوچی‌گری‌های دشمن: با توجه به نظر رهبر معظم انقلاب، با توجه به تاثیر مهمی که فرهنگ دارد و تمرکز دشمنان بر روی فرهنگ بیشتر از سایر امور است، زمانی می‌توان در عرصه‌ی فرهنگ موفق بود که مسؤولین مختلف کشوری و دستگاه‌های رسمی کشوری در انجام وظایف ایجابی و اجرایی خود از هوچی‌گری‌های رسانه‌های بیگانه که ابزار فرهنگی دشمن هستند، نهراسند. به عبارت روشن‌تر، مطالبه فرهنگی رهبری در صورتی محقق خواهد شد که مدیران مختلف دستگاه‌های فرهنگی و غیرفرهنگی شجاعت انقلابی و جهادی خود را در این عرصه بروز دهند.

8- امکانات مالی: متاسفانه باور نادرستی بر جامعه حاکم است که فعالیت های فرهنگی نیازی به بودجه ندارند و یا نیاز چندانی ندارند و در اولویت بندی تخصیص بودجه فرهنگی نیز بر خلاف نظر مقام معظم رهبری در سخنرانی اول فروردین 93 در مشهدالرضا که معتقدند فرهنگ بر اقتصاد اولویت دارد، مدیران و تصمیم گیران، تعیین و تخصصیص و میزان تخصصیص بودجه فعالیت های فرهنگی را در اولویت قرار نمی دهند، مثل آنچه در دولت دهم (و علیرغم تصویب بودجه کلان و تبلیغات فراوان برای انجام فعالیت های فرهنگی) بودجه های فرهنگی به طور کامل اختصاص داده نشد و یا مثل عدم تصویب بودجه ی اندک پیشنهادی دولت، در قانون بودجه‌ی سال 93 در مجلس شورای اسلامی. بی‌شک فعالیت‌های فرهنگی نیازمند بودجه مالی کافی و نیروی انسانی  متخصص، دلسوز و علاقمند می‌باشد که برای تامین آن ها باید توجه خاصی از سوی مسؤولین کشور صورت گیرد.

9- بهره‌گیری مناسب از ظرفیت‌های موجود:  فرهنگ سازی نیازمند استفاده مطلوب مسئولین کشور از ظرفیت های انسانی و غیرانسانی موجود در کشور، مثل ظرفیت عظیم نیروی انسانی و جمعیت جوان و جوانان تحصیل کرده در کنار ظرفیت های دیگری همچون موقعیت سوق الجیشی ایران، راه داشتن کشور به آب های آزاد در جنوب و آب های محدود در شمال، انواع ذخائر معدنی و گاز و نفت و... می باشد بدیهی است که برای تصحیح و اصلاح فرهنگ و تثبیت و تداوم آن، آنچه در زمینه ی ظرفیت ها بیشتر از سایرین اهمیت دارد، ظرفیت انسانی است. اما اهمیت این امر تنها در وجود نیروی انسانی و ظرفیت های انسانی نیست، بلکه آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است، هنر و تدبیر مدیران فرهنگی و غیرفرهنگی و سران سه قوه در زمینه سازی مناسب برای استفاده از این ظرفیت است، ظرفیتی که نه تنها تا کنون از تمام توان بالقوه ی آن استفاده نشده، بلکه در برخی موارد، استفاده حداقلی از آن نیز به عمل نیامده است.

10- نقّادی صریح: نقّادی صریح به عنوان یکی از مهم ترین الزامات فرهنگی کشور را می توان در بیان زیر از قول مقام معظم رهبری جستجو کرد، ایشان این مطلب را چنان صریح و روشن بیان کرده‌اند که ذکر عین مطلب، همگان را از هر توضیحی مستغنی می‌دارد، ایشان می‌فرمایند: مجموعه انقلابی کشور که بحمدا... تعداد بیشماری از آن‌ها در بین جوان های ما، در بین صاحب نظران ما، اساتید ما، بزرگان ما، تحصیل کرده‌های ما حضور دارند، می‌توانند با منطق محکم وارد میدان شوند، نقّادی کنند، نقاط ضعف را و نقاط منفی را به رخ ما مسؤولین بکشانند. گاهی می‌شود که مسؤول، متوجه نیست چه دارد می‌گذرد در متن جامعه، اما آن جوان در متن جامعه است، او می‌فهمد، آن عزم ملی و مدیریت جهادی که عرض کردیم در زمینه‌ی فرهنگ، این است(رهبر معظم انقلاب، 1/1/93).

---