اینجا درختان در آغوش یکدیگرند

شنبه, 1 دی 1403

«بایع‌کلا» مادرِ باغات متراکم پرتقال ایران؛

اینجا درختان در آغوش یکدیگرند

وقتی پای‌ِتان را به نخستین باغ متراکم مرکبات ایران در روستای «بایع‌کلا» مازندران می‌گذارید نخستین چیزی که نگاهتان را به خود جلب می‌کند درختانی است که یکدیگر را در آغوش گرفته‌اند.

کد خبر : 37244
1403/06/26
0
https://mazandasnaf.ir/37244
چاپ

به گزارش مازنداصناف، مجتبی قربانی- باغ‌های متراکم، الگوی تازه باغداری در جهان به حساب می‌آید که سابقه راه‌اندازی نخستین باغ متراکم در ایران به دهه ۸۰ و توسط یک باغدار مازندرانی باز می‌گردد.

«محمدحسین اسماعیلی» باغدار نمونه و عضو انجمن کشاورزان پیشرو مازندران نخستین باغداری است که توانست با استفاده از دانش و تجربه، ۶ هکتار باغ مرکبات متراکم را در روستای بایع‌کلا نکا با حدود ۶ هزار اصله نهال مرکبات، ایجاد کند.

میانگین برداشت محصول در این باغ بی‌نظیر، ۱۱۵ تن در هکتار است که در مقایسه با میانگین تولید ۲۵ تا ۲۷ تنی مرکبات در استان حدود، پنج برابر بیشتر است.

در حالی روستای بایع‌کلا نکا، به‌عنوان پایتخت باغات هلو و شلیل کشور به حساب می‌آید که این کشاورز نمونه توانست با پشتکار و نیز ابداع برگرفته از سال‌ها تحصیل و تجربه، نخستین باغ متراکم را با کاشت بالغ بر ۶ هزار اصله نهال انواع مرکبات را راه‌اندازی کند.

در این گفتگو بنا داریم تا به لزوم توسعه و ترویج باغات متراکم در مازندران و نیز مزایای این باغات مدرن در عصر حاضر بپردازیم که در این رابطه، گفتگوی ما را با این باغدار نمونه مازندرانی می‌خوانید:

سطح تراکم باغات متراکم تقریبا ۵ برابر باغات معمولی است
«محمدحسین اسماعیلی» مبتکر، باغدار و مالک نخستین باغ متراکم مرکبات کشور در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بلاغ؛ می‌گوید: عرصه این باغ مرکبات نزدیک به ۶۰ هزار متر است و شیوه کشت نیز به‌صورت کشت متراکم است.

وی افزود: در کشت متراکم که برگرفته از بیش از نیم قرن تجربیات کاری بده اعم از تحصیل، تدریس، دانش روز و نیز تجربه شخصی بوده ما موفق شدیم تا نخستین نمونه کشور را بدون الگوگیری از دنیا، راه‌اندازی کنیم.

باغدار مازندرانی نخستین باغ متراکم مرکبات کشور، خاطرنشان کرد: مبانی کار ما بر مدار دو مسئله اصلی است که شامل نخست مهندسی ارزش و دیگری مدیریت باغ و شناخت ذات درونی گیاه، می‌باشد.

این استاد دانشگاه، به مزایای باغات متراکم اشاره و مطرح کرد: سطح تراکم باغات متراکم تقریبا پنج برابر باغات معمولی است که سال‌آوری را به نوعی در باغات مرکبات مدیریت می‌کند و بر خلاف باغات معمولی در این نوع از باغات، سال‌آوری نداریم و مضاف اینکه محصول در ارتفاعی مناسب در دسترس است.

اسماعیلی ادامه داد: این درختان در زمان مناسب هرس و سپس برگ‌های زاید به‌عنوان خوراک دام مورد استفاده و کود آن مجدد به زیر درخت ریخته می‌شود که جدا از اینکه رطوبت و حرارت سطح خاک را مدیریت می‌کند به صورت بیولوژیک نیز با آفات مبارزه خواهد کرد.

میوه‌های یک دست و بازارپسند؛ ارمغان باغات متراکم
وی در بخش دیگری از این گفتگو بیان کرد: از نظر کمیت، محصول‌آوری این باغات بالای ۱۰۰ تن در سال، بدون سال‌‌آوری است و از نظر کیفیت نیز محصول طوری مدیریت می‌شود که از زمان برداشت تا زمان انبار با کمترین آسیب همراه باشد و شما همواره به لحاظ وزن یک میوه‌های یک دستی را خواهید داشت که بهترین بازار پسندی را نیز خواهد داشت.

باغدار مازندرانی نخستین باغ متراکم مرکبات کشور، در خصوص مدیریت آفات و بیماری‌ها در باغات متراکم، پاسخ داد: معتقدیم که مهم‌ترین عاملی که می‌تواند کمک کند استفاده از شرایط فیزیولوژیکی باغ و در پیش گرفتن مبارزه بیولوژیکی با آفات است و خوب مشکل عمده ما در این بخش به سم‌پاش‌ها باز می‌گردد.

حل چالش مقابله با آفات در باغات متراکم چگونه است؟
این استاد دانشگاه، گفت: انواع سم‌پاش‌های کنونی از دستی و سنتی گرفته تا پهپادی و اتو مایزرها، دارای دو ایراد اساسی هستند که نخست اینکه ذره قابل کنترل نمی‌دهند و دیگری اینکه سموم روغن پایه را نمی‌توانند به صورت محلول معلق در آب در بیاورند.

اسماعیلی ادامه داد: ما اینجا برای حل این دو ایراد اساسی، سمپاشی را طراحی کردیم که این دو ایراد را برطرف کردیم و لذا با این تراکم، حتی یک شاخه آلوده نمی‌توانید بیابید که این دستاورد طراحی این سم‌پاش است.

وی اشاره کرد: در برنامه‌ریزی کلان برای این باغ در راستای مهندسی ارزش، برای یکایک چالش‌های پیش‌رو، فکر و راهکار طراحی شد و اساسا ما یک طرح ۴۰ ساله داریم که در این طرح، قبل از ایجاد این باغ، ریز مسائل مطالعه شده و اکنون طی گذشت ۱۷ سال از عمر این باغ ما با کمترین چالش مواجه بودیم.

راهکار مقابله با علف‌های هرز
باغدار مازندرانی نخستین باغ متراکم مرکبات کشور، گفت: در این باغ در استفاده از سموم نیز سعی می‌کنیم از سموم سیستمیک کاملا پرهیز کنیم و بیشترین سموم قابل استفاده روغن ولک است که سمومیتی هم ندارد؛ منتتهی مشکلی که باغداران در استفاده از این روغن دارند که ما نداریم استفاده از دستگاهی است که بتواند آن را روغن معلق در آب کند و اگر اینگونه شود کارآمدی آن چند برابر می‌شود.

این استاد دانشگاه در خصوص چگونگی تامین نور در این نوع از باغات، گفت: برخلاف تصور همگان نیاز گیاه به نور در سه ماهه زمستان است؛ چرا که در سه ماهه زمستان، شاخه‌های دارای جوانه‌ در این فصل بیدار می‌شوند تا گل دهند.

اسماعیلی ادامه داد: ما از ابتدا تا کنون، خاک‌ورزی نداشتیم و خاک را زیر و رو نمی‌کنیم و لذا این امر موجب می‌شود تا به راحتی علف هرز را مدیریت کنیم؛ البته از سویی دیگر این تراکم بالا باعث سایه افتادگی روی علف‌های هرز شده و از رشد آن جلوگیری می‌کند.

وی اعلام کرد: در واقع، خود تراکم بالا و سایه‌اندازی زیاد با به‌وجود آمدن رقابت مانع از رشد علف هرز می‌شود و همین خود عمده‌ترین عامل کنترل علف‌های هرز در این نوع از باغات است.

سرما و یخبندان، چالش اصلی باغات مرکبات
باغدار مازندرانی نخستین باغ متراکم مرکبات کشور، تصریح کرد: تراکم درختان باعث می‌شود تا در فصل سرما از یخ‌زدگی در امان بمانند و اساسا خاصیت تراکم بالای این نوع از باغات موجب می‌شود تا باد شکنی که ایجاد می‌شود برای جلوگیری از یخ‌زدگی زمستان موثر است.

این استاد دانشگاه، تشریح کرد: به طور کلی در فصل سرما، یکی هوای سرد و دیگر باد سرد است که به درخت، آسیب می‌زند و در میان این دو مقوله، آسیب باد سرد بیشتر از هوای سرد است؛ لذا در این نوع از باغات به دلیل تراکم بالا، آن اتفاق و آسیب، رخ نمی‌دهد و درختان یکدیگر را هم‌پوشانی می‌کنند.

عرضه نخستین نارنگی محلی با قیمت ۳۵ ریال
اسماعیلی مطرح کرد: در نتیجه برفی که در سال ۱۳۴۶ آمده بود مرکبات استا بسیار آسیب دید و شاپور نهال نارنگی ژاپنی را به مهدشت ساری آورد که ما از آن‌ها «پیوندک» گرفتیم و قلمه زدیم که اینگونه شد که در سال ۱۳۴۹ ما نخستین فردی بودیم که نارنگی محلی را در مازندران و ایران با قیمت ۳۵ ریال به بازار عرضه کردیم.

وی افزود: برای دانستن ارزش ۳۵ ریال در آن برهه از زمان باید بگویم که قیمت هر کیلو پرتقال در آن زمان، ۱۵ ریال و دستمزد روزانه یک کارگر نیز ۲۵ ریال بود، در واقع با فروش دو کیلو نارنگی می‌توانستید مزد دو کارگر را بپردازید؛ در شرایط کنونی برای پرداخت دستمزد روزانه دو کارگر باید افزون بر ۳۰ کیلو نارنگی بفروشید!

تداوم شیب نزولی بهره‌وری و سودهی باغداری
باغدار مازندرانی نخستین باغ متراکم مرکبات کشور، تاکید کرد: در گذشته، هزینه باغ و باغداری، متناسب با تولید بود و سپس از دهه پنجاه به بعد تاکنون، یک روند نزولی به خود گرفت و هر ساله، سودآوری باغدار کمتر از سال گذشته است.

این استاد دانشگاه، در خصوص چرایی احداث باغ متراکم مرکبات آن هم در مهد باغات شلیل و هلو کشور، پاسخ داد: ما می‌دانستیم که عمر مفید درختان هلو و شلیل در نهایت ۱۵ سال است که باغدار تنها از هفت‌سال آن می‌تواند بهره‌برداری کند و از سویی درصد آفت‌زدگی بالایی نیز دارد، اما در مقابل، باغات مرکبات چنین محدودیت‌هایی ندارد و می‌توان از آن برای چهار دهه به صورت مستمر بهره‌برداری کرد.

اسماعیلی اذعان کرد: البته در مبارزه با آفات باید دقت کرد و در سمپاشی یک مقوله مهم خود سموم و زمان استفاده از آن است و بخش دیگر به ابزار و شیوه‌های استفاده از آن باز می‌گردد و لذا با توجه به اینکه در این باغات متراکم نمی‌توانستیکم از سم‌پاش‌های سنتی، اتومایزر و پهباد استفاده کنیم لذا سمپاشی را طراحی کردیم که با پاشش مطلوب و تحت فشار مناسب، به ما ذره‌های قابل کنترلی ( ۵۰ میکرون) می‌دهند که بسیار کارآمد و تمامی محدودیت‌ها را پشت سر می‌گذارد.

وی متذکر شد: با توجه به فواید و مزیت‌های منحصربفرد باغات متراکم به ویژه در محصول مرکبات، انتظار می‌رود که با ترویج این نوع از الگوهای مدرن در مازندران، شاهد جهش تولید و سوددهی قابل ملاحظه باغداران باشیم.

قیمت مرکبات صادراتی ایران تا ۲۰ برابر کمتر از کشورهای دنیا است
محمد امینی مدیر عامل انجمن کشاورزی پیشرو مازندران در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به تفاوت فاحش قیمت محصول در ایران به نسبت سایر کشورهای دنیا، گفت: متاسفانه قیمت مرکبات صادراتی در ایران به نسبت سایر کشورهای دنیا تا ۲۰ برابر کمتر است.

وی با اشاره به اهمیت تعیین قیمت منطقی، افزود: طبق آنالیز و کارشناسی انجام شده توسط انجمن کشاورزی پیشرو مازندران، هزینه تمام شده هر کیلو مرکبات در سال جاری، ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان برآورد شده است.

مدیر عامل انجمن کشاورزی پیشرو مازندران با بیان این که حاشیه سود برای باغداران روی این عدد نیست، خاطرنشان کرد: مسئولان مرتبط با در نظر گرفتن هزینه حداقل ۲۰ هزار تومانی هر کیلو محصول برای باغدار و حاشیه سود مطمئن، نسبت به تعیین قیمت منطقی اقدام کنند.

مشکل در زنجیره توزیع مرکبات

در این رابطه، عباس آراسته یکی از کارشناسان و صادر کنندگان مرکبات در گفتگو با خبرنگار ما گفت: اگر قیمت محصول دارای حاشیه سود مناسب باشد، راه‌اندازی باغات متراکم و مطلوب، اصلا کار سخت و دشواری نیست.

وی افزود: حلقه مفقوده قیمت در ایران آن‌جایی است که قیمت مرکبات سال گذشته مرکبات (تامسون) در روسیه در حالی ۷۰ هزار تومان بود قیمت این محصول در بازار ایران تنها ۷ هزار تومان بود.

این کارشناس خاطرنشان کرد: زنجیره توزیع ما دارای مشکل اساسی است؛ چرا که تا زمانی که بار مازندران در کشورهای ازبکستان، ارمنستان و روسیه وجود دارد محصول کشور ترکیه، طرفداری ندارد، اما نتوانستیم از این مزیت، بهره ببریم.

قیمت تمام‌شده هر کیلو مرکبات مازندران

آراسته با اشاره به ضروروت ورود جدی و مستقیم دولت و جهاد کشاورزی در مقوله صادرات مرکبات، تصریح کرد: دولت باید با تمهید مشوق‌های صادراتی، رفع موانع صادراتی، امکان صادرات را فراهم کند تا محصول صادراتی با قیمت منطقی به فروش برسد.

وی تاکید کرد: قیمت تمام شده کارشناسی هر کیلو مرکبات در سال جاری، ۲۱ هزار و ۱۰۰ تومان است که با احتساب سود قانونی، می‌بایست بین ۲۴ تا ۲۵ هزار تومان در بازار به فروش برسد.

برداشت بیش از ۳ میلیون تن مرکبات از ۱۱۲ هزار هکتار از باغ‌های مازندران در حالی با نارنگی زودرس شروع شد که امسال نیز همانند سال‌های گذشته، باغداران نگران گسترش دلالی و واسطه بازی در عرضه مازاد بر مصرف این میوه پاییزی هستند؛ موضوعی که انجمن کشاورزی پیشرو استان با هدف حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان، هزینه تولید هر کیلو مرکبات را طبق بررسی همه جانبه و کارشناسی تا ۲۰ هزار تومان اعلام کرده است.

مرکبات مازندران پس از برنج دومین محصول مهم اقتصادی و منبع درآمد کشاورزی استان است؛ محصولی که تولید مازاد بر مصرف داخلی آن امسال با توجه به فراهم شدن زمینه صادراتی به کشورهای عربی به خصوص عراق و روسیه، باید بیشتر به بازار جهانی صادر شود.

انتهای خبر/