حاجی محمدزاده؛ «عارف مبارزه جو» و شخصیت استثنایی در تاریخ معاصر

پنجشنبه, 1 آذر 1403

شريعتمداري از اولين رئيس دفتر سياسي سپاه عيادت کرد

حاجی محمدزاده؛ «عارف مبارزه جو» و شخصیت استثنایی در تاریخ معاصر

<p style='text-align: justify;'><span style='font-family: Tahoma; text-align: justify; font-size: 12px;'>سردار ابراهیم حاجی محمدزاده بی تردید یکی از استثنایی&zwnj;ترین شخصیت&zwnj;های تاریخ سیاسی معاصر ایران است که هیچ عنوانی بهتر و رساتر از «عارف مبارزه جو» برای توصیف وی یافت نمی&zwnj;شود.</span></p>

کد خبر : 3441
1393/01/12
0
https://mazandasnaf.ir/3441
چاپ

به گزارش مازند اصناف و به نقل از فارس، سردار ابراهیم حاجی محمدزاده از بنیانگذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اولین رئیس دفتر سیاسی سپاه و مرکز تحقیقات جنگ چهار روز پیش به علت ابتلاء به بیماری قند در بیمارستان بقیه الله (عج) تهران بستری شد و روز گذشته حسین شریعتمداری، نماینده ولی فقیه در موسسه کیهان، به عیادت رفیق و یار 40 ساله خود رفت.

یادداشت زیر به قلم «پیام فضلی نژاد» مروری است بر زندگینامه او.

سردار ابراهیم حاجی محمدزاده بی تردید یکی از استثنایی ترین شخصیت‌های تاریخ سیاسی معاصر ایران است و من هرچه فکر می کنم هیچ عنوانی بهتر و رساتر از «عارف مبارزه جو» برای توصیف ایشان نمی یابم؛ شخصیتی که از اساسنامه تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در صحن علنی مجلس اول شورا دفاع کرد و مهمترین مناصب نظامی از عضویت در شورای فرماندهی سپاه تا تاسیس و ریاست بر دو نهاد مهم یعنی دفتر سیاسی و مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ را در کارنامه خود دارد. تاریخ عبرت آموز و پرحادثه مبارزات سیاسی محمدزاده به دهه 1340 در مشهد برمی گردد و از قضاء او از نزدیک ترین دوستان «مسعود رجوی» بود که با او از مشهد راهی تهران شد؛ زمانی که هر دو جوان های انقلابی بودند و نه سازمان مجاهدین در کار بود و نه عرصه چندانی برای پیکار موثر با رژیم ستم شاهی. او با رجوی هفته ها در توچال به زندگی مخفی چریکی پرداخت و در کنار چهره هایی مانند حنیف نژاد نخستین فعالیتهای سازمان را سامان داد.

در «دانشگاه علم و صنعت» مهندسی خواند و وقتی تحت تعقیب «ساواک» قرار گرفت، از این شهر به آن شهر برای نصب و راه اندازی کارخانجات صنعتی می رفت و در عین حال خود را از تیررس «ساواک» دور نگه می داشت. نزدیک ترین همراه مسعود رجوی از قضاء به اولین افشاگر علیه «سازمان مجاهدین خلق» بدل شد.

حاجی محمدزاده نخستین کسی بود که وقتی ابتدای دهه 1350 به زندان افتاد، علیرغم شکنجه های ساواک و تهدید مافیای رجوی در زندان، نسبت به انحراف سازمان هشدار داد، در حالی که بسیاری از انقلابیون هنوز به «مسعود رجوی» خوش بین بودند.

او یک آینده پژوه کم نظیر است که گرچه جام جهان بین در دست ندارد و پیشگو نیست، اما پیش بینی های سیاسی حیرت انگیزی دارد و بخت با من یار بود که در 8 سال گذشته هم نشین و کوچکترین شاگرد ایشان باشم.

آشنایی حاجی محمدزاده با آقای شریعتمداری به دهه 1350 می رسد؛ زمانی که هر دو به چنگ ساواک افتادند و محکوم به حبس ابد شدند. هر دو ابتدا در «کمیته مشترک ضدخرابکاری» بازجویی و شکنجه شدند و هنوز آثار شکنجه روی پای حاج حسین باقی است.

هر دو برای تحمل کیفر به «زندان قصر» منتقل گشتند و یک مبارزه دیگر را کلید زدند. فضای داخل زندان در دهه 1350 ناگفته های بسیاری دارد و قطب بندی های جدی ای میان انقلابیون مسلمان با مارکسیست ها و چریک های فدایی و… وجود داشت.

شریعتمداری و حاجی محمدزاده دو نماینده برجسته بچه مسلمان های زندان بودند و برای نمونه، «محمود دولت آبادی» (داستان نویس) که همبند آنان بود در جناح مارکسیست ها قرار داشت. حاجی محمدزاده پای ثابت برگزاری دعای ندبه در زندان بود و به سبب آشنایی اش با اصول فلسفه و اعتقادات مارکسیسم، مبانی شناخت شناسی سازمان مجاهدین را نقد جدی میکرد. آنچه کلام او را در آن ایام اثرگذار و دعاهایش را سوزناک می کرد، چیزی غیر از احاطه حاجی محمدزاده بر فلسفه یا عرفان نظری بود.

افق دید گسترده او همواره به عرفانی عملی آمیخته و سلوک ویژه ای را رقم زده است که تجربه ای منحصر به فرد در زندگی اجتماعی و سیاسی است و همین ویژگی ها، توصیف سلوک حاجی محمدزاده را بسیار دشوار می کند.

او به تمام معنا مرید و دلباخته امام خمینی است. ذوب در معشوق است و می دانیم که با صحیفه امام، غیر از امام پژوهی، عشق بازی می کند.

به عنوان یکی از موسسان سپاه پاسداران و فرماندهان ارشد نظامی، حاجی محمدزاده رابطه ویژه ای با امام داشت و خاطرات بی نظیری از دیدارهایش با رهبر کبیر انقلاب دارد که امیدوارم به زودی در قالب کتاب منتشر شود.

او در دهه 1360 دفتر سیاسی سپاه پاسداران را به معتبرترین تشکیلات تحلیل سیاسی کشور تبدیل کرد و معاون سیاسی فرمانده کل سپاه بود.

در دوره ریاست او در دفتر سیاسی مجله «رویدادها و تحلیل» با دو طبقه بندی خیلی محرمانه (ویژه فرماندهان سپاه) و عمومی (برای رده های مختلف سپاه) منتشر می شد و در همان زمان، انتشار تحلیل های شریعتمداری از آرایش جریان های سیاسی کشور بازتاب های گسترده ای در محافل سیاسی کشور داشت.

حاجی محمدزاده کتاب نقد جنبش مسلمانان مبارز نوشته «حسین شریعتمداری» را منتشر کرد و تیراژ آن به 100 هزار نسخه رسید.

دفتر سیاسی پایه گذار سبک تحلیل سیاسی جدیدی شد که به معرفت شناسی و روش شناسی امام خمینی تکیه داشت و اگر امروز دوره مجلات «رویدادها و تحلیل» یا کتاب هایی مثل «نیزه داران معاویه» منتشر شود، خواهیم دید که چه نابغه های سیاسی ای گردهم جمع شده بودند و از میان آنان حسین شریعتمداری، ابراهیم حاجی محمدزاده و حسن شایانفر هنوز در «روزنامه کیهان» حضور دارند. این سه، همان هایی هستند که زندانیان منافقین در دهه 1360 آن ها را با نام های برادر حسین، برادر خراسانی و برادر معصومی می شناختند.

در میانه دهه 1360 این سه نفر صبح ها از تهران به کرج می رفتند و در دوره ریاست حجت الاسلام مجید انصاری بر سازمان زندان ها، در زندان قزل حصار با زندانیان بحث های اعتقادی و کارهای فرهنگی می کردند.

شهرنوش پارسی پور (نویسنده و داستان نویس) از زندانیان سر موضع آن دوره است که اکنون در خارج از کشور زندگی می کند و برخلاف ادعاهای دروغ منافقین و… هیچ زندانی ای به دلیل اعتقاداتش اعدام نشد. یکی از نتایج آن دوران کتاب «روزها و سوزها» است که به همت حاج حسن شایانفر منتشر شد و شامل اشعار زندانیانی مانند «به آذین» از تجربیات پس از انقلاب اسلامی بود. علیه این کتاب جنجال زیادی به راه افتاد اما حضرت آیت الله خامنه ای (رئیس جمهور وقت) از آن تجلیل و حمایت کردند.

حاجی محمدزاده همانطور که به عنوان عضو شورای فرماندهی سپاه یکی از سرسخت ترین مخالفان بنی صدر به شمار می رفت و استراتژی نظامی رئیس جمهور او را در جلسات محرمانه اش با او رد می کرد، از نخستین و جدی ترین منتقدان «هاشمی رفسنجانی» است و در بسیاری از خاطرات هاشمی رفسنجانی نیز که به مسائل و جلسات مربوط به سپاه پاسداران اختصاص دارد، در کنار نام «محسن رضایی»، نام محمدزاده نیز آمده است.

مناظره معروفش با هاشمی رفسنجانی در مقام جانشین فرمانده کل قوا در جنگ آن هم در اوج طرح ریزی یک عملیات سری در اتاق جنگ، چند سال پیش در مجله نگین توسط مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ برای نخستین بار منتشر شد؛ همان مرکزی که خود در دهه 1360 پایه گذار و رئیسش بود و اکنون گنجینه اسناد دوران دفاع مقدس است.

او با منش و روشی که برازنده یک آزادمرد است به یکی از مورد وثوق ترین مشاوران سیاسی برای رجال طراز اول نظام تبدیل شد تا جایی که قائم مقام وقت رهبری به او پیشنهاد پست مشاور عالی سیاسی را داد، اما حاجی محمدزاده این پیشنهاد آقای منتظری را نپذیرفت.

در اوج روزهای مبارزه و جنگ، دغدغه های فلسفی و عرفانی محمدزاده هیچ گاه فروکش نکرد. از سال 1358 جلسات منظمی با «سیداحمد فردید»، فیلسوف بزرگ معاصر داشت و درباره دقائق اندیشه دینی با او به بحث می نشست. جلساتی که گاهی تا دم دمای صبح طول می کشید و آنان در خلوت دو نفره خود به آسمان حکمت شیعی می رفتند و البته گاهی فردید سخنان غریبی می گفت که شاید روزی دیگر و جای دیگر شرحش را بنویسم.

همین طور سالها رفت و آمدهای منظمی با دکتر «رضا داوری اردکانی» داشت و «غرب شناسی» محور اصلی دیدارها و بحث هایش با فردید و داوری بود و هنوز هم بر شناخت صحیح از «غرب» اصرار دارد و اعتقاد راسخ دارد که هیچ راهی جز راه امام خمینی برای گذر از «بن بست غرب» وجود ندارد و به همین ترتیب، بهترین شناخت از غرب را می توان نزد امام جستجو کرد و سراغ گرفت.

آراء «عبدالکریم سروش» را دنبال می کرد و یکی از نخستین کسانی بود که در اوج محبوبیت سروش میان نیروهای انقلابی، در میانه دهه 1360 نسبت به خطر التقاط معرفتی او هشدار داد و حتی به قم رفت تا نگرانی های خود را با آیت الله جوادی آملی طرح کند و همین جلسه، سرآغاز نقد غیرمستقیم آیت الله بر سروش شد.

حاجی محمدزاده از قضاء اولین بازنشسته سپاه پاسداران است و از ابتدای دهه 1370 همه وقت خود را روی پروژه بی نظیر و پرمغزش یعنی امام پژوهی و خمینی شناسی متمرکز کرد.

در این دوران بود که هرچه بیشتر بر «مساله ی سرمایه داری» حساس شد و پس از سال ها که از سیاست فاصله گرفته بود، سال 1385 حضورش در دفتر پژوهش های موسسه کیهان را پررنگ تر کرد تا تجربیات و آموخته های معرفتی خود از اسلام ناب امام خمینی (ره) را با مخاطبان «کیهان» به اشتراک بگذارد و حاصل آن تاکنون انتشار ده ها مقاله و سخنرانی و گفتگوی پژوهشی و معرفت شناسی است.

تا جایی که من می دانم مقام معظم رهبری دوبار بر کوشش های آقای حاجی محمدزاده ارج نهاده اند و از مقالاتشان یاد کرده اند.

به جرأت می توان ادعا کرد که سردار محمدزاده از بزرگترین امام پژوهان عصر معاصر ماست که زندگی دردمندانه بی ادعایی داشته است و اکنون در آستانه 68 سالگی شمع جمع محفل صحیفه خوانی کیهان است و در جلساتی که متفکرانی چون «شهریار زرشناس» نیز گاه در آن حضور می یابند، یافته های ناب خود از منش و روش روح الله را سخاوتمندانه عرضه می کند و موتور محرکه دغدغه های جدیدی در میان نسلی از محققان است تا توجه خود را بیشتر به فلسفه و عرفان ناب امام متوجه کنند.

برای ما که 8 سال است از گرمی نفس او در «کیهان» بهره مند بوده ایم، دیدن سردار بر تخت بیمارستان به علت ابتلاء به بیماری قند سخت دشوار است.

او از چهار روز پیش در بیمارستان بقیه الله (عج) بستری شد، هرچند به لطف خدا خطری که در ابتدا بیم آن می رفت، اکنون رفع شده است و حال عمومی آقای محمدزاده رو به بهبود است و همه دعا می کنیم که این سردار رشید سپاه اسلام سلامتی خود را سریع تر بازیابد. انشاءالله.