آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک

• کد خبر : 24197
• 1396/04/05
• 0
• https://mazandasnaf.ir/24197
• چاپ

به گزارش مازند اصناف؛ در این مطلب شما را با مراحل ترخیص کالا در گمرک و مدارک مورد نیاز برای این کار آشنا می کنیم.

معمولا ترخیص کالای وارداتی توسط افرادی غیر از صاحبان کالا که اصطلاحا به آنها "ترخیص کار" می گویند، انجام می شود. برای کسی که برای اولین بار می خواهد کالایی را ترخیص کند، اینکار بسیار وقت گیر و پیچیده است و نیاز به تجربیات قبلی و آشنایی با مراحل کار در گمرکات کشور دارد.

انجام تشريفات ترخيص كالاهاي وارداتي و همچنين صدور كالا از كشور براساس قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي آن منوط به تنظيم اظهار نامه گمركي و تسليم آن به گمرك مي‌باشد. اظهار كننده موظف است اسناد لازم را از قبيل سياهه خريد، گواهي مبدأ، اسناد بانكي و ساير مجوزهاي مورد نياز كه مقررات و قوانين مربوطه تعيين نموده است به اظهارنامه منضم نمايد.

براساس قانون مقررات صادرات و واردات كالاهاي صادراتي و وارداتي به سه گروه زير تقسيم گرديده است:

1- كالاي مجاز : كالايي است كه صدور يا ورود آن با رعايت ضوابط نياز به كسب مجوز ندارد.

2- كالاي مشروط : كالايي است كه صدور يا ورود آن با كسب مجوزهاي مربوطه امكان‌پذير مي‌شود.

3- كالاي ممنوع : كالايي است كه صدور يا ورود آن به موجب شرع مقدس اسلام و يا به موجب قانون ممنوع مي‌باشد.

كالايي كه براي ورود يا صدور آن اظهارنامه گمركي تسليم گمرك گرديده است، به لحاظ انطباق با مندرجات اظهارنامه و اسناد و مدارك و قوانين مربوطه مورد بررسي قرار مي‌گيرد. و چنانچه مغايرتي وجود نداشته باشد نسبت به صدور پروانه گمركي و ترخيص آن اقدام مي‌گردد.

تشريفات گمركي صدور برخي كالاهاي خاص منحصراً در گمركات ذيل انجام مي گيرد:

. فرش در گمركات غرب تهران، مهرآباد، كرمان، شيراز، كرمانشاه و مشهد
· پسته در گمركات كرمان، غرب تهران و مهرآباد
· زعفران در گمركات مشهد و مهرآباد    
· پوست و روده و سالامبور در گمرك جنوب تهران

مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا

پس از دریافت ثبت سفارش از وزارت بازرگانی می بایست نسبت به تنظیم مدارک اقدام نمود . مدارک برای ترخیص کالا به سه دسته تقسیم بندی می شوند:

دسته اول : مدارک مربوط به کالا که شامل موارد ذیل است :

1- ترخیصیه
2- قبض انبار
3- بارنامه
4- پیش فاکتور یا پروفرما اینویس
5- فاکتور
6- گواهی مبدا
7- ثبت سفارش بازرگانی
8- بیمه نامه در صورت وجود

دسته دوم مدارک مربوط به صاحب کالا که شامل موارد ذیل است :

1- اصل کارت بازرگانی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)
2- اصل کارت ملی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)
3- کپی تمامی صفحه های کارت بازرگانی
4- کپی صفحه کارت ملی مربوط به صاحب کالا (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)

دسته سوم مدارک مربوط به نماینده صاحب کالا که شامل موارد ذیل است :

1- اصل و کپی کارت ملی (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)
2-اصل و کپی وکالت نامه محضری (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)
3-اصل و کپی معرفی نامه برای گمرک مربوطه (برای احراز در گمرکات در مراجعه نخست)
4- کپی وکالت
5-کپی معرفی نامه
6-کپی دفترچه بیمه

مراحل ترخیص

۱- دريافت اطلاعات از اظهار کننده

ابتدا در بار اول می بایستی نسبت به کدینگ اقدام نمود . بدین شکل که به بخش کدینگ مراجعه کرده و با ارائه مدارک مربوط به صاحب کالا و نماینده قانونی او که در بالا ذکر شده نسبت به تکمیل فرمهای مربوطه (فرم الف-ب-ج) و امضاء های لازمه و احراز مدارک در سیستم کدینگ گمرکات نماینده تعریف شود .

در این صورت دو کد به نماینده ابلاغ می گردد که کد اول یک کد نه رقمی مربوط به شرکت مربوطه بوده و کد دوم همان شماره ملی فرد نماینده صاحب کالا می باشد .

تمامی مدارک مربوط به صاحب کالا و وکیل قانونی صاحب کالا در این مرحله احراز گردیده و به مهر "احراز شد" می بایستی ممهور گردد .

صاحب کالا یا نماینده قانونی وی به بخش (ورود اطلاعات ) مراجعه وبا در یافت فرم اولیه اظهار نامه مبادرت به ارائه اطلاعات در خواستی در متن و ظهر اظهار نامه‌ می نماید ، معمولاً اظهار نامه در داخل شرکت تکمیل می گردد و فقط نرخ تعرفه از گمرک و یا سایت گمرک استعلام می گردد.(توضیح : نرخ ارز هر هفته توسط گمرک اعلام می گردد و تا پایان هفته معتبر است . آن دسته از ارز هایی که نرخ آنها از طریق سایت اینترنتی گمرک ایران اعلام نمی شود ، از طریق گمرک قابل پیگیری است و معمولاً تمامی ازرهای رایج جهان در سالن اصلی گمرک بر روی برد مخصوص الصاق می گردد) . پس از تکمیل اظهار نامه اولیه و تحویل آن به قسمت ورود اطلاعات اظهارنامه وارد سیستم می شود‏.

قابل ذکر است که اظهار کننده می بایست ارزش کالا و وجوهی را که خود محاسبه نموده به تفکیک در ظهر اظهار نامه مربوط به وارد کننده درج نماید که طبعأ ین ارقام باید با ارقام محاسبه شده بوسیله کامپیوتر یکسان باشد . پس از ورود اطلاعات وهمچنین ورود هزینه های متعلقه به کالا، کاربراظهار نامه موجود در سیستم را از طریق رایانه خود و رایانه مرکزی کنترل و پس از اخذ تائیدیه ، نسبت به ذخیره نمودن اظهارنامه در رایانه کاربر و رایانه مرکزی اقدام می نمید (شماره ذخیره محلی توسط کاربر در قسمت بالای اظهار نامه یادداشت می شود )رایانه مرکزی ضمن ذخیره نمودن اظهارنامه (شماره ذخیره در سرور ) را در خانه شماره 7درج می کند.

در مراحل مختلف انجام تشریفات گمرگی، اظهار نامه توسط این شماره عطف و کد اظهار کننده فراخوانی وعملیات لازم بر روی آن انجام می گیرد. پس از پایان مراحل مذکور،اظهار نامه چاپ و به ضمیمه اظهار نامه دستی به صاحب کالا یا نمینده قانونی وی تحویل داده می شود تا پس از مقابله وکنترل امضاء نماید.

پس از تحویل اظهار نامه چاپی می بایستی اصل اظهار نامه کامپیوتری و پیش نویس دستی اظهار نامه در زیر آن ضمیمه شده و در بالای مدارک مربوط به کالا قرار گیرد .(چنانچه در این مرحله مغایرتی مشاهده شود، کاربر توسط شماره ذخیره محلی، اظهار نامه را فراخوانی ونسبت به اصلاح آن اقدام وپس از کنترل محلی وکنترل با سرور، اظهار نامه قبلی را از رایانه محلی خود حذف واظهار نامه جدید اصلاح شده را جایگزین آن میکند. سیستم به این اظهار نامه جدید شماره عطف جدیدی اختصاص خواهد داد.)

پس از این مرحله می بایستی مدارک لاک و مهر شود . به این شکل که به قسمت لاک و مهر مراجعه و پس از منگنه نمودن کلیه مدارک ، مدارک لاک و مهر می شود .

سپس کلیه مدارک و اسناد مربوط به کالا می بایستی به مهر "تماماً استفاده شد" ممهور گردد.

۲- پذیرش اظهار نامه

اظهار کننده اظهار نامه چاپی واظهار نامه دستی را همراه با اسناد ومجوزهای مورد نیاز (بر اساس کدهی مندرج در متن اظهار نامه) وفیش بانکی جهت رسیدگی به قسمت پذیرش اظهار نامه تسلیم می نماید.

در ین قسمت تعلق اسناد به اظهارگر و وجود اسناد لازمه به صورت اجمالی مورد رسیدگی قرار می گیرد. مسئولیت صحت مندرجات اسناد و مدارک تسلیمی و کامل بودن آنها به عهده صاحب کالا می باشد. پس از فراخوانی اظهار نامه از ریانه مرکزی و اقدام نمودن به عملیات ثبت(کوتاژ)، درصورت مطابقت مندرجات متن اظهارنامه با اطلاعات موجود در رایانه مرکزی،سیستم نسبت به تخصیص یک شماره تحت عنوان شماره ثبت اظهارنامه (کوتاژ) عمل خواهد نمود، در غیر اینصورت اظهارنامه جهت اصلاح یا تکمیل به اظهار کننده برگشت داده خواهد شد. در چنین حالتی اظهار کننده می بایست به واحد ورود اطلاعات مراجعه تا اصلاحات لازم در اظهار نامه وی انجام و یک چاپ جدید تهیه وبکار گرفته شود. کالا از تاریخ پرداخت مبالغ تعیین شده در اظهار نامه، اظهار شده تلقی میشود.

صاحب کالا تا قبل از اختصاص شماره ثبت به اظهار نامه توسط سیستم، حق هرگونه تغییر یا اصلاح اظهار نامه را دارد. پس از پذیرش اظهار نامه کلیه اسناد ارا ئه شده، به استثناء فیش بانکی به اظهار نامه الصاق ولاک و مهر میشود. سپس شماره ثبت در محل مربوطه (قسمت(الف)اظهار نامه چاپی) به طور دستی درج و اظهار نامه تنظیم شده همراه با اسناد ضمیمه جهت انجام کنترلهای گمرکی به قسمت ارزیابی ارسال می گردد.

۳- کنترل های گمرکی

در ین مرحله ارزیابی فیزیکی کالا انجام می شود پس از ارزیابی، ارزیاب نسبت به ظهر نویسی اظهارنامه وکنترل وجوه پرداختی وسایر مقررات اقدام وپس از خاتمه این کنترلها ، متن اظهارنامه را امضاء وآن را به کارشناس سرویس ارزیابی تحویل می دهد . کارشناس مزبور در صورت صحت اظهار، اظهار نامه را امضاء و به رئیس سرویس ارزیابی تحویل می نماید رئیس سرویس ارزیابی توسط شماره عطف وکد اظهار کننده که در متن اظهار نامه نوشته شده ویا از طریق شماره ثبت اظهار نامه آن را فراخوانی وبا استفاده از رایانه به ارزیابی سیستمی آن مبادرت نموده، شماره ارزیابی تعیین شده توسط سیستم را به صورت دستی در محل مربوطه (قسمت (ب) اظهار نامه) وارد و اظهار نامه را امضاء میکند.

 (چنانچه عملیات ارزیابی منجر به تغییراتی در اظهار نامه شود، رئیس سرویس ارزیابی یا کارشناس مربوطه نسبت به اصلاح اظهار نامه قبلی که منجر به ایجاد اظهار نامه جدیدی خواهد شد اقدام میکند. پس از آن اصلاحیه یا اظهار نامه متمم در یک نسخه چاپ و جهت امضاء و پرداخت تفاوت به صاحب کالا تحویل داده می شود. رئیس سرویس ارزیابی اظهار نامه نهایی اصلاح شده را ارزیابی سیستمی نموده و پس از درج شماره ارزیابی در محل مربوطه (قسمت(ب) اظهار نامه)، آن را امضاء کرده به واحد صندوق و صدور پروانه ارسال میکند. )

۴- پرداخت و ترخیص

پس از ارزیابی سیستمی و امضاء اظهار نامه توسط رئیس سرویس ارزیابی، اظهار نامه و فیش بانکی به صندوق تحویل می شود. صندوقدار ابتدا اظهار نامه مربوطه را از سیستم فراخوانی و مبلغ فیش ارائه شده را با مبلغ محاسبه شده توسط سیستم در خانه 47 اظهار نامه مقابله می کند و در صورت تائید، رسید صندوق را بر اساس اطلاعات مندرج در خانه های اظهار نامه در رایانه تکمیل، کنترل و تائید، می نماید. پس از آن فیش بانکی از اسناد جدا و نسبت به چاپ پروانه گمرکی اقدام میشود. پروانه چاپ شده بوسیله مسئول صندوق مهر و امضاء شده، شماره آن در دفتر مربوطه وارد میگردد سپس با اخذ رسید به صاحب کالا تحویل میشود.

در صورتی که وسیله حمل خارجی باشد معادل (1۰%)به حساب وزارت راه می بایست واریز نمود که اصل قبض بانکی می بایستی ضمیمه بارنامه گردد و کپی آن برای صدور صورت حساب جهت اطلاع صاحب کالا نزد نماینده صاحب کالا باقی بماند . پس از تحویل برگ سبز گمرکی می بایستی برگ سبز را جهت امضاء به کارشناس مربوطه ارائه و پس از اظهار نظر کارشناس به رئیس سرویس ارزیابی ارائه نمود.

در مرحله آخر می بایستی به کارشناس مربوطه در درب خروج مراجعه نمود . در این مرحله کارشناس مربوطه پس از مرور کلی مدارک نسبت به امضاء برگه سبز گمرکی اقدام نموده و اجازه بارگیری کالا را بدین وسیله صادر می کند ( محل امضاء کارشناس معمولاً در پشت و بالای برگه سبز گمرکی است)

صدور بیجک :

پس از اخذ اجازه بارگیری می بایستی به انبار مراجعه کرد و نسبت به صدور بیجک اقدام نمود . بدین صورت که پروانه گمرکی(برگه سبز گمرکی) به همراه یک کپی از آن تحویل متصدی مربوطه می گردد و متصدی مربوطه پس از محاسبات و کنترل های لازمه اقدام به صدور قبض پرداخت می نماید .

در این مرحله می بایستی به بانک مراجعه نمود و قبض تحویلی پرداخت گردد و به متصدی مربوطه تحویل گردد . پس از آن متصدی مربوطه برگه مربوطه را امضاء می نماید .

سپس می بایستی به انبار مربوطه مراجعه نمود و نسبت به تحویل کالا از انبار اقدام کرد . پس از تحویل کالا توسط انباردار مربوطه، کالا حمل و تا نزدیکی درب خروج برای بازرسی و ارزیابی نهایی حمل می شود . در این مرحله می بایستی مدارک و اسناد مربوطه به متصدی درب خروج تحویل و کارشناس مربوط برای ارزیابی و بازرسی نهایی کالا تعیین گردد .

پس از بازرسی و ارزیابی نهایی توسط کارشناس مربوطه در صورتی که خروج کالا از نظر کارشناس تعیین شده بلامانع تشخیص داده شود تاریخ خروج کالا از درب گمرک و نام و امضاء صاحب کالا یا نماینده قانونی صاحب کالا ثبت و کالا توسط وسیله ای که شرکتهای حمل و نقل در گمرکات کشور در اختیار افراد قرار می دهند بارگیری شده و از درب گمرک خارج و به انبار صاحب کالا تحویل می گردد .

تهیه صورت حساب و ارائه گذارش کار

در پایان مراحل گمرکی می بایستی نسبت به تهیه صورت حساب برای صاحب کالا اقدام نمود . بدین شرح که کلیه مخارج صورت گرفته را شرح و جمع آن محاسبه می گردد . و به پیوست آن مدارک مستند و قبوظ پرداختی از جمله کپی قبض پس کرایه-قبظ پرداختی به انبار- ده درصد اضافی واریزی به حساب وزارت راه (در صورتی که شرکت حمل کننده کالا خارجی باشد)-پروانه گمرکی (برگ سبز گمرکی) – مخارج مربوط به کرایه و سایر هزینه های مربوطه لیست شده و ارائه می گردد.

نمونه صورت حساب ارائه شده شرکت به مشتریان به شرح ذیل می باشد :

به نام خدا

تنظیم وتاریخ:

و بدین شکل گردش کار با تحویل صورتحساب و تصفیه حساب پایان می یابد .

منابع این پست: گمرک جمهوری اسلامی ایران، Sabaco، وبلاگ تخصص گمرک

ضمانتنامه پیش پرداخت APG

در ابتدا کمی با با ضمانتنامه پیش پرداخت آشنا شوید: در بعضی از قراردادها فروشنده درخواست می نماید که درصدی از ارزش کالای مورد قرارداد به صورت پیش پرداخت به او داده شود . به همین منظور برای آنکه اطمینان کافی وجود داشته باشد که فروشنده در مقابل وجه دریافت شده کالا را تحویل خواهد داد، از او خواسته می شود ضمانتنامه ای در قبال دریافت پیش پرداخت ارائه نماید. هدف از اینگونه پرداختها معمولاً آن است که فروشنده نقدینگی کافی برای خرید مواد و اجزاء مورد نیاز برای ساخت کالا داشته باشد و یا آن که بتواند هزینه حمل و نقل ماشین آلات به محل اجرای پروژه و دستمزد کارگران را پرداخت نماید. در بعضی موارد نیز به علت آن که کالا منحصر بفرد و تنها مورد نیاز خریدار به خصوصی است، برای آن که فروشنده اطمینان بیشتری در شروع به انجام کار خود داشته باشد، در خواست پیش پرداختی به میزان ۱۰ یا ۲۰ درصد ارزش کالا را می نماید. زیرا چنانچه خریدار مزبور در حین اجرای قرارداد ناگاه از خرید این وسیله به عللی منصرف شود، فروشنده در فروش آن وسیله به مشتری دیگری دچار مشکلات زیادی خواهد شد و به همین علت در خواست پیش پرداخت می نماید تا از یک طرف خود پوششی کافی داشته باشد و از طرف دیگر خریدار نیز با این پرداخت تصمیم قاطع خود را به خرید اعلام نموده باشد و به سادگی قادر نباشد از تصمیم قبلی خود انصراف حاصل نماید. شرح بیشتر در ادامه مطلب.

در قراردادهائی که حمل به دفعات مجاز می باشد، معمولاً مبلغ ضمانتنامه پیش پرداخت به نسبت کالای تحویلی کاهش پیدا می کند و پرداخت نیز به نسبت کالای تحویل شده منهای درصدی که از آن پیش پرداخت شده است انجام می پذیرد.

بعنوان مثال اگر ماشین آلاتی به ارزش ۱۰۰۰.۰۰۰ مارک خریداری شده باشد و ۲۰ درصد آن پیش پرداخت شود و در حمل اول ۳۰ درصد کل کالا حمل گردد، مبلغی که از بابت این حمل باید پرداخت شود در اصل باید ۳۰۰.۰۰۰ باشد ولی چون ۲۰ درصد آن قبلاً پرداخت شده بنابراین :
۶۰۰۰۰=۲/۰×۳۰۰۰۰۰

۲۴۰۰۰۰=۶۰۰۰۰-۳۰۰۰۰۰

مبلغ قابل پرداخت به مارک خواهد بود.

مدت زمان اعتبار ضمانتنامه پیش پرداخت معمولاً تا زمانی است که قرار داد اجرا گردد و در اعتبارات اسنادی حداقل یک ماه بعد از انقضای سررسید اعتبار خواهد بود.

مبلغ پیش پرداخت بسته به توافق طرفین متغیر بوده ولی معمولاً حدود ۵ تا ۲۵ درصد کل مبلغ اعتبار است.

نکته حائز اهمیت آن است که در بعضی از پروژه ها و یا کارخانه ها دیده می شود که یک قطعه کوچک در راه اندازی آن پروژه و یا آن کارخانه نقش اساسی بازی می کند و ممکن است فروشنده تحویل آن را تا آخرین لحظه تحویل کل کارخانه یا پروژه به تأخیر اندازد؛ لذا چنانچه چنین قطعه و یا نقشه ای تحویل نگردد، ممکن است استفاده از کارخانه دچار اشکال گردد و یا با هزینه زیادی قابل استفاده باشد. بنابراین در چنین مواردی بهتر است ضمانتنامه پیش پرداخت تا لحظه تحویل کامل پروژه و یا کارخانه مورد قرارداد، قابل کاهش نباشد تا خریدار اهرم کافی جهت کنترل قرارداد در دست داشته باشد.

سیاهه بازرگانی (Comercial Invoice) چیست؟

یکی از اسناد تجاری که فروشنده کالا همراه کالا برای خریدار ارسال می کند سیاهه بازرگانی است. سیاهه بازرگانی سندی است که فروشنده کالا به نام خریدار صادر و همواره سایر اسناد برای او ارسال می نماید ، این سند دال بر حصول توافق بین خریدار و فروشنده نسبت به معامله معینی است که حاوی اطلاعات ذیل می باشد :

تاریخ، نام و نشانی خریدار و فروشنده، شماره سفارش با قرارداد، مقدار و شرح کالا، قیمت واحد، شرح هر گونه هزینه توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است، ارزش کل کالا، وزن کالا، تعداد بسته ها، علائم و شماره های حمل، شرایط تحویل و پرداخت جزئیات حمل.

سیاهه تجاری اداری انواع ذیل می باشد:

۱- سیاهه گواهی شده Certified Invoice

سیاهه ای است که بوسیله مقامی ذیصلاح مانند اتاق بازرگانی محل تائید شده باشد . در صورتی که ارزش کالا مورد تائيد قرار گیرد Certificate of Value نامیده می شود .

۲- سیاهه کنسولی Consular Invoice

سیاهه ای است که مورد تایید مقامات کنسولی کشور خریدار قرار می گیرد تا مشخص شود کالای مذکور قانوناً اجازه ورود به کشور را دارد

انواع ضمانتنامه های ارزی PVG, APG, ...

به موجب ماده 684 قانون مدنی عقد ضمان عبارت است از اینکه شخص مالی را که بر ذمه دیگر ی است به عهده بگیرد.بانک با صدور ضمانتنامه بانکی تعهد می نماید درصورتیکه متعهد (ضمانتخواه/ مضمون عنه) تعهدات پیش بینی شده موضوع ضمانتنامه را در مواعد معین نپردازد و یا اینکه از انجام صحیح و به موقع تعهدات خود به هر علت خودداری نماید، به مجرد اعلام ذینفع (مضمون له و یا سازمانی که ضمانتنامه در قبال او صادر می شود) قبل از انقضای سررسید، وجه الضمان یا مبلغ قید شده در ضمانتنامه را در وجه ذینفع (مضمون له) بپردازد.

ضمانت نامه های بانکی غیرقابل انتقال بوده و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانتنامه قابل استفاده می باشد.کلیه شرکت های بازرگانی (یا اشخاص حقیقی) می توانند از خدمات صدورانواع ضمانتنامه بانک تجارت بهرمند شوند. صدور ضمانتنامه و ظهر نویسی از طرف بانکها موکول به اخذ وثیقه از ضمانتخواه (مضمون عنه) طبق ضوابط بانک می باشد.

ضمانت نامه های ارزی به طور معمول درمورد قراردادهای ارزی ، خرید کالا و یا خدمات از شرکتها و مشتریان خارجی مصداق داشته و بانک تجارت باتضمین متقابل بانکهای معتبر خارجی نسبت به صدور ضمانتنامه به نفع شرکتهای ایرانی (خریداران و کارفرمایان ) اقدام می نماید. بحث را در "ادامه مطلب" پی بگیرید.

ضمانتنامه بانکی ( LETTER OF GUARANTEE ) چیست ؟

ضمانتنامه بانکی، قراردادی است که بین بانک ( ضامن ) و ذینفع یا مضمون له ( BENEFICIARY ) منعقد می شود و به موجب آن بانک متعهد می شود که پس از تحقق موضوع ضمانتنامه و در طول سررسید ، در قبال درخواستهای کتبی ذینفع مبالغی را به وی بپردازد . ضمانتنامه ممکن است به صورت غیر مشروط و عندالمطالبه ( UNCONDITIONAL/ON FIRST DEMAND ) و یا به صورت مشروط ( CONDITIONAL ) صادر شود . از نظر حقوقی ، ضمانتنامه بانکی بین بانک ضامن و ذینفع ضمانتنامه منعقد می شود ، اما در عالم واقع نقطه شروع و تکیه گاه اصلی ضمانتنامه بانکی ، درخواست و دستور مشتری بانک است که او را ضمانت خواه یا مضمون عنه ( APPLICANT ) گویند و مبنای آن معمولاً قراردادی است که قبلاً بین ضمانت خواه و ذینفع ضمانتنامه منعقد شده است . اما این وابستگی ظاهری ، جز در موارد استثنایی ، تأثیری در استقلال ضمانتنامه بانکی ندارد . به عبارت دیگر ضمانتنامه مستقل از قرارداد پایه می باشد .

نظر به اینکه ضمانتنامه های غیر مشروط و عندالمطالبه در تجارت بین الملل به شدت از طرف ذینفعان مورد استقبال قرار گرفته است لذا عموماً ضمانتنامه ها به صورت عندالمطالبه صادر می شود .

در حقیقت ضمانتنامه بانکی عندالمطالبه ، نوشته ایست معتبر و مستند که ضمن آن بانک صادر کننده ضمانتنامه ( ضامن ) به صورت بدون قید و شرط تعهد می نماید هر گاه مضون عنه ( ضمانت خواه ) از ایفای تعهد خود در مقابل طرف قرارداد معامله امتناع ورزد بانک وجه مورد تعهد مندرج در متن ضمانتنامه را به درخواست و مطالبه ذینفع بدون نیاز به ارائه هیچ مدرک یا دلیلی به او بپردازد .

انواع ضمانتنامه های بانکی از نقطه نظر موضوعی

1- ضمانتنامه شرکت در مناقصه / مزایده ( tender guarantee )

معمولاً هنگام خرید کالا و اجرای طرحها و یا در حالت فروش کالاها در سطوح بین المللی بخصوص در بخش های دولتی و عمومی سازمانها و دستگاه های ذیربط موظفند مراتب را از طریق جراید و رسانه های گروهی اعلام نموده تا پیشنهاد کنندگان با ارائه بهترین پیشنهاد بتوانند در مناقصه یا مزایده شرکت نمایند. پیشنهاد کنندگان می بایست با ارائه ضمانتنامه و مشخصات فنی و پیشنهاد قیمت، جدی بودن قصد شرکت خود را اعلام نمایند و همچنین نشان دهند که آنها قصد خارج شدن از تشریفات مناقصه / مزایده قبل از اتمام آن را نداشته و یا در صورت برنده شدن در مناقصه یا مزایده قرارداد متعاقب آن را امضا خواهند نمود.

2- ضمانتنامه حسن انجام کار/ تعهدات ( good performance guarantee )

از نظر ماهیتی می توان ضمانتنامه حسن انجام کار ( GPG) را همتای اعتبارات اسنادی تلقی کرد. همانگونه که یک اعتباراسنادی ، پوشش پرداختی را از طرف خریدار در صورت عملکرد صحیح فروشنده بر اساس شرایط مندرج در اعتباراسنادی برعهده دارد ، یک ضمانتنامه حسن انجام کار نیز پوشش پرداخت واردکننده یا کارفرما در حالتی که صادرکننده یا پیمانکار تعهدات خود را ایفا نکرده یا بموقع و یا کامل و مناسب عمل ننماید را تضمین می نماید.

مبلغ ضمانتنامه حسن انجام کار در صدی از مبلغ قرارداد منعقده می باشد و میزان آن بر اساس توافق طرفین تعیین و اعلام می شود که معمولا ً بین 5 تا 10 درصد است اما با توجه به شرایط قرارداد درصد آن می تواند افزایش یابد .

3- ضمانتنامه پیش پرداخت ( advance payment guarantee )

در اغلب قراردادهای پایه ای و اصلی، صادرکننده یا پیمانکار برای دریافت درصدی از ارزش قرارداد که معمولاً بین 5 تا 30 درصد است با کارفرما یا خریدار به توافق می رسند زیرا طرف قرارداد نیاز به پیش دریافت دارد تا بتواند از این طریق منابع مالی لازم و اولیه را جهت اجرای تعهدات و یا قرارداد خود تامین نماید. در مقابل واردکننده و یا کارفرما به منظور پرداخت چنین مبلغی نیاز به تضمین دارد که این تضمین از طریق ارائه ضمانتنامه پیش پرداخت(APG ) تامین می شود .

4- ضمانت نامه استرداد كسور وجه الضمان ( retention money guarantee )

معمولاً در قراردادهای ساخت یا پروژه ای، مبالغی بعنوان پرداخت های میانی انجام می شود اینگونه پرداخت ها در زمانیکه مهندسی پروژه تائید می کند که قسمتی از پروژه به اتمام رسیده یا تائید آزمایش نصب فاز مربوطه ارائه شده صورت می گیرد. این پرداخت های میانی پیمانکار را قادر می سازد تا نقدینگی لازم را در طول مدت انجام عملیات پروژه در اختیار داشته باشد از طرفی کارفرما، درصدی از این مبالغ پرداختی را که بین 5 تا 10 درصد است با توجه به حجم پروژه نزد خود نگه می دارد تا در نهایت پس از پایان پروژه و پس از اطمینان از حسن اجرای کار و انجام عملیات مربوطه، مبالغ مکسوره را بنفع پیمانکار آزاد نماید. کارفرمایان و پیمانکاران اغلب موافقت می کنند که این مبالغ کسر شده که به کسور وجه الضمان معروف است بنفع پیمانکار آزاد نماید، مشروط به اینکه در مقابل ضمانتنامه ای تحت عنوان ضمانتنامه استرداد کسور وجه الضمان صادر شود. ضمانتنامه استرداد کسور وجه الضمان می تواند در صورتی که پیمانکار از تعهد خود در مورد اتمام پروژه قصور ورزید مورد مطالبه قرار گیرد.

5- ضمانت نامه گمركي ( customS guarantee )

این نوع ضمانتنامه زمانی کاربرد پیدا می کند که متقاضی صدور ضمانتنامه درخواست حضور در نمایشگاه بین المللی در کشوری دیگر را دارد و یا در زمانی که برای پروژه نیاز به ورود تجهیزات خاص بطور موقت باشد، برای اینکه متقاضی ضمانتنامه حقوق گمرکی را پرداخت نکند مبادرت به تقاضای صدور این نوع ضمانتنامه بنفع گمرک کشور میزبان می نماید. گمرک کشور مربوطه در صورتی که کالای مورد نظر در زمان مقرر از کشور خارج نشود و یا اینکه حقوق و عوارض گمرکی پرداخت نشود می تواند ضمانتنامه مورد بحث را مورد مطالبه قرار دهد .

6- ضمانتنامه تعهد پرداخت ( payment guarantee )

یک ضمانتنامه می تواند برای پوشش موارد بسیاری از تعهدات پرداخت صادر شود مثلاً در ارتباط با تضمین قرارداد فروش، قراردادهای اجاره ، قرارداد های ساخت، وام، اوراق قرضه یا هر تعهد مالی دیگری می توان از ضمانتنامه تعهد پرداخت استفاده نمود. در سالهای اخیر تقاضای صدور ضمانتنامه های تعهدات جهت جایگزینی با اعتباراسنادی بطور چشمگیری افزایش یافته است و تفاوت دو ابزار در این است که تسویه حساب و پرداخت تحت اعتبارات اسنادی عادی زمانی انجام می شود که دیگر طرفهای درگیر در اعتباراسنادی وظایف تعریف شده خود را به تحقق رسانده باشند ، در حالیکه ذینفع یک ضمانتنامه تعهد پرداخت، در وهله اول باید وجه را از خریدار یا متعهد اصلی دریافت نماید و در صورتیکه خریدار در پرداخت خود قصور ورزد ذینفع با مراجعه به بانک می تواند وجه ضمانتنامه را مطالبه نماید.

7- سایر ضمانتنامه ها

ضمانتنامه های بانکی علاوه بر پوشش ریسکهای مختلف که در بالا به آن اشاره شد می تواند برای پوشش بسیاری دیگر از انواع خطرات که در مبادلات تجاری و بین المللی وجود دارد مورد استفاده قرار گیرد . ضمانتنامه های قضایی که یکی از مهمترین انواع آنها "ضمانتنامه رفع توقیف کشتی" می باشد را می توان از این گروه برشمرد .

انواع ضمانتنامه های بانکی از نظر نحوه صدور

ضمانتنامه های بانکی از این جهت که مستقیماً توسط بانک به نفع ذینفع صادر گردند یا از طریق یک بانک واسطه صدور ضمانتنامه تحقق پذیرد به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شوند .

1- ضمانتنامه های مستقیم ( DIRECT GUARANTEES ) :

در ضمانتنامه های مستقیم ، بانک پس از دریافت تقاضای صدور ضمانتنامه از سوی مضمون عنه ، ضمانتنامه خود را بطور مستقیم برای ذینفع صادر می نماید .

در حال حاضر قبول و ابلاغ ضمانتنامه های مستقیم توسط بانکهای ایرانی داخل کشور در ارتباط با اعتبارات اسنادی و قراردادهای ارزی که از محل ارز متقاضی تأمین می گردند در صورت قبول کلیه مسؤولیتهای مترتبه از سوی ذینفع مجاز گردیده است .

ضمناً قبول و ابلاغ ضمانتنامه مستقیم صادره توسط بانکها ی ایرانی ، شعب بانکهای ایرانی در خارج از کشور و واحدهای بانکهای ایرانی نیز پذیرش مسؤولیتهای مترتب توسط ذینفع امکان پذیر می باشد .

در صورت تمایل مشتریان در استفاده از ضمانتنامه های مستقیم ، مطالعه نقطه نظرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را در رابطه با پذیرش ضمانتنامه های مستقیم توصیه می نماید .

2- ضمانتنامه های غیر مستقیم (INDIRECT GUARANTEES ) : در برخی موارد ذینفع ضمانتنامه خواستار صدور ضمانتنامه از طریق بانک خاصی یا بانکی در کشور خود می شود ، که در این حالت بانک ضامن ، ضمانتنامه متقابلی را به نفع بانک مورد نظر صادر و به آن بانک دستور صدور ضمانتنامه اصلی را می دهد . بدیهی است در صورت پذیرش ضمانتنامه متقابل از سوی بانک دستور گیرنده یا آن بانک مبادرت به صدور ضمانتنامه می نماید . در غیر اینصورت مراتب امتناع خود یا درخواست اصلاحاتی در متن ابلاغ شده را به بانک کارگزار اعلام خواهد نمود .

انواع ضمانتنامه های بانکی از نقطه نظر فعالیت اقتصادی

ضمانتنامه های ارزی از جنبه فعالیت اقتصادی به دو بخش صادراتی و وارداتی تقسیم می گردد.

الف – ضمانتنامه های صادارتی

ضمانتنامه های صادراتی به آندسته از ضمانتنامه هایی اطلاق می گردد که بنا به درخواست طرفهای ایرانی به نفع طرفهای خارجی یا ایرانی شرکت معاملات بین المللی صادر می گردد. این گونه ضمانتنامه ها به چهار بخش تقسیم می شود:

1 – کالاهای تولیدی ( صنعتی ، کشاورزی ، معدنی و ... ): صدور ضمانتنامه های ارزی شرکت در مناقصه، حسن انجام کار، پیش پرداخت و استرداد کسور وجه الضمان برای صادرکنندگان کالاهای صنعتی کشاورزی، معدنی و غیره با رعایت کامل دستورالعملهای صادره امکان پذیر می باشد.

2 – خدمات فنی و مهندسی : صدور ضمانتنامه های ارزی شرکت در مناقصه ، حسن انجام کارپیش پرداخت و استرداد کسور وجه الضمان برای صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی بر طبق آیین نامه مقررات حمایتی دولت برای صادرات خدمات فنی و مهندسی با رعایت مقررات مربوط امکان پذیر است .

3- قراردادهای داخلی : صدور ضمانتنامه های ارزی شرکت در مناقصه ، حسن انجام کار ، پیش پرداخت و کسور وجه الضمان مورد نیاز پیمانکاران ، مشاوران و سازندگان داخلی که تمام یا بخشی از کارهای خدمات مهندسی مشاور ، طراحی ، پیمانکاری ، ساختمانی ، تاسیساتی و تجهیزاتی پروژه های وزارتخانه و موسسات ، سازمانها و شرکتهای دولتی ، نهادها و موسسات عمومی و کلیه دستگاههائی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و شرکتهای تابعه آنها را در داخل کشور اجرا می کنند با رعایت دستورالعملها و مقررات مربوطه امکان پذیر می باشد.

4 – صدور سایر ضمانتنامه های ارزی : سایر ضمانتنامه های ارزی مورد تقاضای مشتریان پس از بررسی و عنداللزوم اخذ مجوزات لازم امکان پذیر می باشد.

ب – ضمانتنامه های وارداتی:

ضمانتنامه های وارداتی آندسته از ضمانتنامه هایی است که بنا به تقاضای مشتریان خارجی و یا در مقابل ضمانتنامه متقابل (COUNTER GUARANTEE ) کارگزاران خارجی به نفع طرفهای ایرانی صادر می شود.

صدور ضمانتنامه بر اساس ضمانتنامه متقابل کارگزاران خارجی معتبر، پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران امکانپذیر می باشد.

قانون حاکم بر ضمانتنامه ها

بطور کلی قانون حاکم بر ضمانتنامه ها، قانون کشور صادر کننده ضمانتنامه می باشد. ولی چنانچه طرفین ضمانتنامه توافق نمایند می توانند قانون کشور ثالثی را با توافق بانکهای ذیربط بر ضمانتنامه حاکم نمایند.

مقررات موضوعه از طرف اتاق بازرگانی بین المللی پاریس

با توجه به اهمیت ضمانتنامه ها در تجارت بین المللی، اتاق بازرگانی بین المللی که مقر آن در پاریس می باشد کوشیده است که با تدوین ضوابط و مقرراتی برای ضمانتنامه ها در تجارت بین الملل بین کشورهای مختلف با زمینه های حقوقی و فرهنگی متفاوت هماهنگی فراهم نموده و به این ترتیب بازرگانی بین المللی را تسریع و تسهیل نماید.

مقررات موضوعه در اتاق بازرگانی بین المللی عبارتند از:

1- مقررات متحد الشکل ضمانتنامه های قراردادی ( نشریه شماره 325) : (UNIFORM RULES FOR CONTRACT GUARANTEES)

این مقررات در ایران پذیرفته نشده است.

2- مقررات بین المللی تضمین نامه ها : ((INTERNATIONAL STANDBY PRACTICES

این مقررات نیز تاکنون در ایران مقبولیت نیافته است.

3- مقررات متحدالشکل ضمانتنامه های عندالمطالبه ( نشریه شماره 458) : (UNIFORM RULES FOR DEMAND GUARANTEES

مراحل ترخیص کالا

1- تنظیم اظهارنامه اطلاعاتی از قبیل نوع کالا، کمیت ، علامت تجاری ، فنی ، مدل، ارزش و وزن کالا می باشد.

2- تحویل و اظهار اسناد از قبیل فاکتور ، پکینگ لیست ، مانیفست ، بارنامه و گواهی بهداشت

3- تطبیق اسناد و تعیین ارزیاب

4- ارزیابی و کنترل کالا با اسناد و صدور صورتحساب

5- پرداخت وجه صورتحساب به حساب سازمان منطقه آزاد کیش و دریافت رسید

6- صدور پروانه ترخیص کالا

7- کنترل نهایی درب خروج و اخذ مجوز بارگیری کالا و صدور بیجک خروج کالا از گمرک

نحوه دريافت اطلاعات از اظهار کننده

اظهار کننده کالا پس از دريافت فرمهاي پيش نويس اظهار نامه (فرم هاي 111و121) از قسمت اطلاعات نسبت به وارد نمودن اطلاعات خواسته شده در خانه هاي اين فرمها به صورت کاملا صحيح و بدون قلم خوردگي اقدام و تحويل قسمت ورود اطلاعات مي دهد. اطلاعات فرم 111 شامل دو بخش اطلاعات عمومي و اطلاعات مربوط به اقلام کالا ميباشد که بخش عمومي دربرگيرنده مشخصات کلي و صاحب کالا و اظهار کننده بوده و درخانه هاي 1 تا 30 اين فرم نوشته مي شود و بخش قلم کالا شامل مشخصات جزئي و بيشتر مربوط به قلم کالاد با رديف تعرفه مربوط بوده و درخانه هاي 31 تا 46 فرم مذکور نوشته مي شود. در فرم121 فقط اطلاعات مربوط به قلم هاي کالا (هر برگ شامل دو قلم ) نوشته مي شود بنابراين اگر کالا متشکل از يک قلم (يک شماره تعرفه ) باشد فقط از يک برگ فرم A استفاده مي شود , اما چنانچه بيش از يک قلم باشد بابت قلم اول از يک برگ فرم A و بابت قلم هاي بعدي به ازاي هردو قلم اضافي از يک برگ فرم B استفاده مي شود در اين صورت تعداد برگهاي اظهار نامه بستگي به تعداد اقلام متشکله کالا خواهد داشت. با ممهور نمودن اظهار نامه چاپ شده به مهر ورود اطلاعات و تحويل آن به اظهار کننده جهت ارائه به دايره تشخيص هويت و دريافت اسناد, کار قسمت ورود اطلاعات پايان مي يابد.

دايره تشخيص هويت و دريافت اسناد (احراز هويت)

اين دايره شامل دو قسمت تشخيص هويت و دريافت اسناد مي باشد.

هدف :احراز هويت اظهار کننده و صاحب کالا , کنترل تعهدات ايفا نشده و اجراي موضوع ماده 14 قانون امور گمرکي , بررسي اظهار نامه ها بر اساس مندرجات ماده 101 آئين نامه اجرائي قانون امور گمرکي , تخصيص شمار ثبت (شماره کوتاژ) به اظهار نامه و تعيين مسير اظهار نامه با استفاده از کامپيوتر به روش سيستمي ايجاد گرديده است.

تعاريف :
شماره ثبت يا شماره کوتاژ ؛ کد شناسائي اظهار نامه مي باشد که توسط سيستم رايانه اي اظهار نامه تسليمي پس از امضاء آن بوسيله صاحب کالا يانماينده قانوني وي اختصاص داده شده و پس از آن کالا اظهار شده تلقي مي گردد.

اجراي ماده 14 : کالائي که ترخيص قطعي نشده است وثيقه پرداخت کليه وجوهي که به ورود قطعي آن کالا تعلق مي گيرد و ساير بدهي هاي قطعي صاحب کالا بابت حقوق ورودي مي باشد.

مسير اظهار نامه :يکي از زير برنامه هاي پروژه آسيکودا (طرح نگار) مي باشد که بر اساس اظهار نامه در يکي از مسيرهاي سه گانه سبز , زرد , قرمز قرار مي گيرد.

انواع واردات قطعي :

1- وادرات در مقابل صادرات (ماده 7 مقررات صادرات و واردات)

2- اعتبارات اسنادي (گشايش اعتبار) : ( ماده 41 مقررات صادرات و واردات)

3- بدون انتقال ارز (ماده 38 مقررات صادرات و واردات)

4- مناطق آزاد تجاري و صنعتي (قانون مناطق آزاد)

5- مناطق ويژه اقتصادي (قانون مناطق آزاد)

6- مبادلات پيله وري (ماده 20,19,1 مقررات صادرات و وردات)

7- بازارچه مرزي (ماده 22 مقررات صادرات و وردات)

8- پست (ماده 39 مقررات صادرات و وردات)

9- مبادلات مرزي (ماده 18,17,16 مقررات صادرات و وردات)

اسناد و مدارک مورد مورد نياز ضميمه اظهار نامه در دايره احراز هويت براي واردات قطعي بند 3 ماده 101 آئين نامه اجرائي قانون امور گمرکي

1- اظهار نامه (به استناد تبصره 3 ماده 101 آئين نامه اجرائي)

2- وکالتنامه رسمي (به استناد ماده 381 آئين نامه اجرائي)

3- معرفي نامه رسمي

4- کارت بازرگاني (به استناد ماده 377 آئين نامه اجرائي و ماده 3- م صادرات و وردات)

5- کارت حق العملکاري (به استناد ماده 377 آئين نامه اجرائي)

6- قبض انبار (به استناد تبصره 4 ماده 101 آئين نامه اجرائي)

7- قبض انبار تفکيکي (حسب مورد)

8- بارنامه (به استناد ماده 60 آئين نامه )

9- ترخيصيه (به استناد تبصره 4 ماده 101 آئين نامه )

10-گواهي مبدا (به استناد ماده 97 آئين نامه )

11-فاکتور (سياهه خريد)

12-اعلاميه تامين ارز (درصورت اعتباري بودن سيستم بانکي )

13-پروانه صادراتي

14-پروفرما (پيش فاکتور )

15-بيمه نامه (به استناد ماده 45 ق .1 . گ و 10 آئين نامه )

16-ثبت سفارش (به استناد تبصره 2 ماده 5 مقررات صادرات و وردات)

17-فهرست عدل بندي (حسب مورد ) (به استناد ماده 108 آئين نامه اجرائي)

18-گواهي بازرسي (حسب مورد)

19-احکام معافيت از پرداخت حقوق ورودي (به استناد ماده 37 و 38 ق . 1 . گ )

20-پروانه بهره برداري (حسب مورد براي شرکت هاي توليدي )

21-مجوز هاي قانوني شامل

- گواهي بهداشت (به استناد ماده 3 و 4 مقررات صادرات و واردات و ماده 16 مصوب تير ماه 1346 )

- کشاورزي و منابع طبيعي (استناد ماده 7 ق . 1 . گ مصوب سال 1350 )

- استاندارد (به استناد ماده 66 مقررات صادرات و وردات )

- انرژي اتمي

- قرنطينه نباتي ( به استناد مواد 11 , 17 و 9 مصوب 1346 )

- پايانه

22-کاتالوگ , بروشور ( حسب مورد )

23-مجوز ترخيص ( بازارچه )

24-فرم ثبت آماري ( بازارچه )

25-پروانه صادراتي برابر اصل شده ( بازارچه )

26-اظهار نامه تنظيمي گمرک مبدا (بازارچه )

27-نامه گمرک مبدا ( اعلام سهميه بازارچه مرزي )

28-فيش واريزي 10% کرايه حمل ( کشتي خارجي )

29-مجوز حمايت (به استناد ماده 28 مقررات صادرات و واردات و بخشنامه هاي مربوطه )

روش اجرائي :

با امضاء اظهار کننده در خانه 54 اظهار نامه , فرايند انجام کار در اين دايره بشرح زير انجام مي گيرد.

- تشخيص هويت

- احراز هويت صاحب کالا

- بررسي کارت بازرگاني صاحب کالا

- احراز هويت نماينده قانوني صاحب کالا

- بررسي وکالت نامه نماينده قانوني صاحب کالا (براساس ماده 381 آئين نامه اجرايي ق . 1 گ )

- بررسي معرفي نامه نماينده قانون صاحب کالا

- بررسي چروانه حق العملکاري

- بررسي و کنترل تعهدات ايفا نشده

- بررسي و کنترل بدهي موضوع ماده 14 ق . 1 . گ

- تائيد و مهر و امضاء اظهار نامه توسط متصدي قسمت تشخيص هويت

- بررسي کارت بازرگاني صاحب کالا (زير مجموعه تشخيص هويت ) :

مشخصات کارت بازرگاني صاحب کالا که داراي اعتبار بوده با مشخصات سجلي وي يا شرکت ثبت رسيده مطابقت داشته باشد , درخانه شماره 1 اظهارنامه ثبت مي شود.

- اظهار کننده مکلف است اصل کارت بازرگاني صاحب کالا را جهت احراز و ثبت در رايانه به قسمت تشخيص هويت ارائه نمايد.

- مطابق دستور العمل شماره 68431/113/291/73/159 مورخ 15/4/79 دفتر واردات گمرک ايران , ضميمه نمودن تصوير کارت بازرگاني , مادامي که تاريخ اعتبار آن منقضي نشده , جهت مراجعات بعدي ضروري نمي باشد.

- در صورتيکه اظهار کننده کالا , حق العملکار باشد اظهار کننده نيز بايد داراي کارت بازرگاني معتبر بوده و مشخصات مربوط به آن در خانه شماره 14 اظهار نامه ثبت شده باشد.

- به استناد ماده 3 قانون مقررات صادرات و واردات , داشتن کارت بازرگاني معتبر براي کليه اشخاص حقيقي و حقوقي که مبادرت به امر واردات کالا به صورت تجاري مي نمايند , ضروري است . مگر در موارد ذيل :

1- موارد مذکور در بند 4 ماده 10 آئين نامه قانون مقررات صادرات و واردات

2- ارائه کارت موقت بازرگاني

- بررسي کارت حق العملکاري :

درصورتيکه ارسال کننده کالا حق العملکار باشد (وفق مندرجات ماده 376 آئين نامه اجرايي قانون امور گمرکي ) , ارائه کارت حق العملکاري ضروري است و اظهار کننده مي بايست سالانه يکبار (پس از تمديد مهلت اعتبار کارت ) اصل کارت را جهت احراز و ثبت در رايانه به قسمت تشخيص هويت ارائه نمايد.

- چنانچه مهلت اعتبار کارت منقضي شده باشد صاحب کارت تنها با اخذ مجوز موردي از دفتر واردات گمرک ايران يا گمرک مربوطه اي که صدور مجوز موردي به آن گمرک تفويض شده است , مي تواند اقدام به اظهار و ترخيص کالا بنمايد.

- اشخاصي که بدون داشتن کارت حق العملکاري , تشريفات گمرکي کالا را به وکالت انجام مي دهند , ميتوانند تا 10 مرتبه در سال با اخذ مجوز از طريق دفتر امور واردات گمرک ايران به اين کار اقدام نمايند.

- درموقع احراز هويت حق العملکار , مشخصات کارت حق العملکاري و کارت بازرگاني مي بايست با مشخصات سجلي وي مطابقت داشته باشد.

- کارمندان معرفي شده از طرف شرکتهاي توليدي و تجاري غير دولتي در صورت ارائه همزمان معرفي نامه و وکالتنامه مي توانند نسبت به اظهار و ترخيص کالاهاي شرکتهاي متبوعه اقدام نمايند.

دريافت اسناد

1- بررسي اجمالي اظهار نامه از نظر کامل بودن اسناد و مطابقت رويه هاي تعريف شده و رعايت مفاد ماده 22 ق . ا . گ . کليه اظهار نامه هائي که به قسمت دريافت اسناد تحويل مي گردند از جمله نام کالا , رديف تعرفه درصد حقوق گمرکي و سود بازرگاني , توجه به زير نويس هاي رديف هاي تعرفه , مندرجات قسمت و فصل مربوطه و همچنين اسناد ضميمه اظهار نامه شامل مجوزهاي مورد نياز , بارنامه , قبض انبار , پروفرما , عدل بندي , فاکتور , گواهي مبداء , اعلاميه ثبت سفارش , اعلاميه گشايش اعتبار و ...

2- تخصيص شماره ثبت (شماره کوتاژ ) به اظهار نامه و تعيين مسير آن :

کارشناسان بررسي کننده اظهار نامه پس از بررسي اجمالي آن با مراجعه به سيستم رايانه اي از طريق زير برنامه CBR با وارد نمودن شماره عطف و کد اظهار کننده اظهار نامه مربوطه را فراخواني نموده و بعد از تطبيق اظهار نامه موجود در سيستم با اظهار نامه چاپي نسبت به اخذ شماره ثبت (شماره کوتاژ ) و تعيين مسير اظهار نامه اقدام مي نمايد سپس شماره ثبت (شماره کوتاژ ) اخذ شده را در خانه الف اظهار نامه و در جاي مربوطه با ذکر تاريخ درج نموده و مسير تعيين شده رابا ممهور نمودن به مهر مربوط (مسير سبز – مسير زرد – مسير قرمز ) مشخص مي نمايد پس از درج شماره ثبت (شماره کوتاژ ) و مشخص نمودن مسير اظهار نامه کليه اسناد ضميمه اظهار نامه ممهور به مهر ((کاملا استفاده شد )) مي گردد

3- لاک و مهر اظهار نامه و ضمائم مربوطه

4- ارجاع اظهار نامه به کارشناسان مربوطه به مسيرهاي سبز و زرد در سرويس ارزيابي

5- رسيدگي کامل اظهار نامه هاي مربوطه به مسير قرمز بر اساس مندرجات ماده 101 آئين نامه اجرايي قانون امور گمرکي و سايز بخشنامه ها و دستور العمل ها

6- مهر و امضاء توسط کارشناس مربوطه

 

نمودار گردش کار دايره احراز هويت

سرويس ارزيابي واردات

روش اجرايي :

روش اجرائي در سرويس ارزيابي گمرک شهيد رجائي که تحت پروژه آسيکودا ((نگار )) و باسيستم انتخاب مسير selectivity فعاليت مي کنند بشرح زير است :

پس از تخصيص شماره ثبت (شماره کوتاژ ) و تعيين مسير اظهار نامه در دايره تشخيص هويت و دريافت اسناد سپس تعيين ارزياب و کارشناس توسط رايانه بصورت خودکار اظهار نامه به سرويس ارزيابي ارجاع داده ميشود که بر اساس نوع مسير مشخص شده ( سبز , زرد , قرمز ) اقدامات زير صورت مي گيرد .

اظهار نامه هائي که در مسير سبز قرار مي گيرند :

اين گروخ اظهار نامه ها مستقيما از دايره تشخيص هويت و دريافت اسناد تحويل کارشناس اين مسير در سرويس ارزيابي مي گردند ؛ کارشناسان مسير سبز پس از دريافت اظهار نامه اقدام به بررسي اجمالي آن به منظور حصول اطمينان از ارائه و اسناد لازم , رديف تعرفه اظهار شده و کنترل وجوه پرداختي و صحت مطالب مندرج درخانه هاي اظهار نامه مي نمايد در صورت تائيد و با فراخواني اظهار نامه از سيستم رايانه اي و تطبيق آن با مندرجات اظهار نامه چاپي , نسبت به اخذ شماره ارزيابي اقدام و شماره مزبور را در محل مربوطه در قسمت (ب) اظهار نامه درج نموده و سپس با نوشتن نام ونام خانوادگي در محل مربوط در قسمت ( د) اظهار نامه آن را امضاء مي نمايد.

پس از اين مرحله , دايره صندوق و صدور پروانه اقدام به چاپ پروانه نموده و آن را جهت امضاء به کارشناس مربوطه عودت مي دهد . با ممهور نمودن اظهار نامه و پروانه به مهر سرويس لرزيابي توسط کارشناس مربوطه تشريفات انجام کار در اين دايره به پايان ميرسد . سپس مراجعه کننده به دفتر کل انبارها جهت خارج نمودن پروانه مراجعه سپس به واحد خدمات اداره بندر جهت اقدامات لازم مراجعه و سپس به درب خروج واردات (شرقي ) جهت خارج نمودن کالا مراجعه مي نمايد .

توضيح آنکه :

- رسيدگي به ارزش کالاي اظهار شده اظهار نامه هاي مسير سبز بر اساس مواد 10 و 11 ق . 1 . گ و ماده 121 آئين نامه اجرائي و به استناد دستور العمل شماره 276591/263 مورخ 15/11/80 مديريت گمرک پروژه آسيکودا آن در دايره بازبيني صورت مي گيرد بنابراين کليه اظهار نامه هائي که در اين مسير قرار مي گيرند جهت اخذ پروانه نيازي به رسيدگي ارزش ندارند , فقط فرم خلاصه ارزش توسط ارباب رجوع تکميل و ضميمه اظهار نامه جهت رسيدگي به بازبيني ارسال ميشود .

- زمان مورد نياز حداکثر 5 دقيقه به طول خواهد کشيد .

اظهار نامه هائي که مسير زرد قرار مي گيرد :

اين گروه اظهار نامه ها مستقيما از دايره تشخيص هويت و دريافت اسناد تحويل کارشناس اين مسير مي گردند.

کارشناس مسير زرد پس از دريافت اظهار نامه اقدام به بررسي کامل اسنادي و ارزش کالا نموده و در صورت تائيد کليه موارد اظهاري از جمله تعرفه و حقوق ورودي با فراخواني اظهار نامه از سيستم رايانه اي تطبيق آن با مندرجات اظهار نامه چاپي نسبت به اخذ شماره ارزيابي اقدام و شماره مزبور را در محل مربوطه در قسمت ( ب) اظهار نامه درج نموده و سپس با نوشتن نام و نام خانوادگي خود در محل مربوطه در قسمت (د) اظهار نامه , آن را امضاء مي نمايد .

سپس دايره صندوق و صدور پروانه اقدام به چاپ پروانه نموده و آن را جهت امضاء به کارشناس مربوطه دعوت مي دهد. با ممهور نمودن اظهار نامه و پروانه به مهر سرويس ارزياب کارشناس مربوطه تشريفات ارزيابي به پايان مي رسد .

- در صورتيکه اظهار نامه نياز به مجوزهاي قانوني داشته باشد براي اظهارنامه و انجام نمونه برداري از کالا و ارسال آن به سازمان مربوطه جهت اخذ مجوز ترخيص و اعلام پاسخ از سوي سازمان مربوطه بررسي اظهار نامه و پاسخ داده شده توسط کارشناس مسير زرد صورت خواهد پذيرفت .

- چنانچه ضمن بررسي اظهار نامه هاي مسير سبز و زرد توسط کارشناسان مربوطه , نيازي به تغيير براي کالاهاي مستعمل و موارد مشابه ديگر مسير باشد , کارشناس بررسي کننده پس از درج دلايل خود در فرم تغيير مسير به تغيير مسير اظهارنامه به مسير هاي زرد يا قرمز نموده و اظهارنامه را جهت تعيين کارشناس و ارزياب تحويل قسمت دريافت اسناد مي دهد .

- ارزش اظهارنامه هايي که در اين مسير قرار مي گيرند با توجه به اسناد ضميمه اظهار نامه توسط کارشناس مربوطه رسيدگي و در ظهر اظهار نامه منعکس ميشود.

- زمان مورد نياز در مسير زرد در صورت عدم نياز به مجوزهاي قانوني حدودا 20 دقيقه در صورت نياز به مجوز قانون بستگي به پاسخ سازمان هاي همجوار دارد .

اظهارنامه هائي که مسير قرمز مي گيرند :

ارزياب تعيين شده با رعايت مفاد مندرج در موارد 107 تا 114 آئين نامه اجرائي قانون امور گمرکي از کالا بازديد بعمل آورده و نتيجه ارزيابي را ضمن درج اطلاعات خواسته شده در ظهر اظهار نامه و در محل مربوطه منعکس و امضاء مي نمايد .

پس از ظهر نويسي , ارزياب مکلف است نظر آزمايشگاه , قرنطينه و ... ( درصورت نياز ) را که بصورت مکتوب در ظهر اظهارنامه و در محل هاي مربوطه منعکس مي گردد , استعلام نموده و سپس در صورت تائيد کليه مراتب از جمله بررسي ارزش با استفاده از رايانه , بررسي اسناد و حقوق ورودي نسبت به امضاء اظهار نامه در قسمت ( د) آن اقدام و آن را به کارشناس مربوطه عودت مي دهد – در کليه مسيرها صاحب کالا يا نماينده قانوني وي بايد فرم خلاصه ارزش را پر کرده و مدارک لازم از جمله کپي فاکتور , پروفرما و سوابق موجود را ضميمه فرم نموده و به همراه اظهار نامه کارشناس مربوطه تحويل که وي نيز با استفاده از سوابق موجود در رايانه نسبت به بررسي و درج نتيجه در ظهر اظهار نامه اقدام مي نمايد. بر اساس مواد 10 و 11 قانون امور گمرکي و ماده 121 آئين نامه اجرائي آن کارشناس سرويس پس از دريافت اظهارنامه ضمن رعايت کامل مفاد مندرج در موارد 115 تا 117 آئين نامه اجرائي قانون امور گمرکي و در صورت تائيد کليه موارد اظهاري با فراخواني اظهارنامه از سيستم رايانه اي و تطبيق آن با مندرجات اظهارنامه چاپي , نسبت به اخذ شماره ارزيابي اقدام و شماره مزبور را در محل مربوطه در قسمت (ب) اظهار نامه درج نموده و سپس با نوشتن نام و نام خانوادگي و تاريخ در محل مربوطه قسمت (د) اظهارنامه آنرا امضاء مي نمايد .

پس از اين مرحله دايره صندوق و صدور پروانه اقدام به چاپ پروانه نموده و آنرا جهت امضاء به کارشناس مربوطه عودت مي دهد .

با ممهور نمودن اظهار نامه و پروانه به مهر سرويس ارزيابي توسط کارشناس تشريفات انجام کار در اين دايره به پايان مي رسد .

زمان مورد نياز در صورت عدم نياز به مجوزهاي قانوني و يا همراه داشتن مجوز قانوني به 1 ساعت و 30 دقيقه در غير اينصورت بسته به پاسخ سازمانهاي همجوار دارد .

نکات قابل توجه در سه مسير ذکر شده :

- پس از پايان تشريفات کار در سرويس ارزيابي در هر سه مسير ذکر شده پروانه هاي مهر شده تحويل صاحب کالا مي شود که وي نيز جهت مراجعه به دفتر کل انبارهاي اداره خدمات بنادر و درب خروج (واردات ) اقدام مي نمايد ضمنا اظهار نامه تحويل متصدي جمع آوري اظهارنامه مي گردد تا فهرست روزانه با درج شماره هاي ثبت (شماره کوتاژ) آنها در فرم مخصوص که در سه نسخه تنظيم مي گردد . (يک نسخه براي دايره بازبيني و يک نسخه براي اخذ رسيده از دايره بازبيني و يک نسخه جهت بايگاني ) تحويل دايره بازبيني مي نمايد .

- چنانچه نتيجه حاصل از انجام عمليات ارزيابي يا رسيدگي اظهارنامههاي مسير زرد و قرمز منجر به الزام در اصلاح اظهارنامه گردد. کارشناس مربوطه نسبت به اصلاح اظهارنامه در سيستم رايانه اي اقدام نمود . و پس از چاپ اصلاحيه و ضميمه نمودن آن با لاک و مهر به اظهارنامه قبلي شماره ارزيابي اخذ شده را در محل مربوطه در قسمت (ب) اظهار نامه اصلاحي درج نموده و آن را امضاء مي نمايد . بديهي است پروانه کالا بر اساس اظهارنامه صادر وچاپ خواهد شد.

- مرجع رسيدگي به موارد اختلاف و مغايرتهاي مشاهده شده در حين ارزيابي که توسط ارزياب يا کارشناس در ظهر اظهارنامه منعکس ميگردد رئيس سرويس ارزيابي مي باشد که با توجه به حدود اختيارات قانوني تفويض شده , تعيين تکليف مي نمايد .

- بديهي است در موارد خارج از حيطه اختيارات , رئيس سرويس ارزيابي ضمن اعلام نظر , مراتب را جهت کسب تکليف از معاونت يا مديريت استعلام مي نمايد.

- کليه مقررات مربوط به چگونگي اعتراض صاحبان کالا با نمايندگان قانوني آنها به نظر گمرک و نحوه رسيدگي و مراجع مربوطه , در قانون امور گمرکي و آئين نامه اجرائي آن و همچنين ساير مراجع مندرج در اين رويه مشخص شده است.

دايره صندوق و صدور پروانه

1) عنوان فعاليت:

2) صدور قبض سپرده بابت مبالغ پرداختي بعنوان سپرده و درج مراتب در متن اظهارنامه يا اسناد ضميمه

3 ) صدور قبض درآمد بابت مبالغ پرداختي بصورت قطعي بعداز صدور پروانه که به هر علت در ستونهاي اظهارنامه منظور نگرديده اند.

4 ) صدور قبض درآمد بابت مبلغ اضافه پرداختي درمواردي که مبلغ فيش پرداختي بيشتر از مبالغ مندرج در اظهارنامه مي باشد تحت عنوان درآمد متفرقه گمرکي

5 ) صدور قبض مطالبه نامه

6 ) صدور قبض مابه التفاوت اظهارنامه

7 ) صدور قبض کسر دريافتي

8 ) صدور قبض پته مسافري – تجاري

فرم مورد استفاده : فرم شماره 310 جهت صدور پروانه

هدف :

دريافت و کنترل فيش بانکي مربوط به همراه اظهارنامه و مطابقت مبلغ آن با اظهارنامه , تامين وجه اظهارنامه هاي نسيه , تخصيص شماره رسيد به اظهارنامه, تهيه پرينت پروانه براي اظهارنامه مربوطه و همچنين صدور قبض درآمد و قبض سپرده بنا به مورد.

تعاريف :

شماره رسيد : شماره اي است که توسط رايانه به اظهارنامه اختصاص يافته و نشان دهنده پرداخت کليه مبلغ مندرج در اظهارنامه مي باشد.

روش اجرايي :

مسئول دايره صندوق و صدور پروانه پس از دريافت اظهارنامه اي که شماره ارزيابي اخذ نموده توسط کارشناس به همراه فيش بانکي پرداخت شده که بايستي معادل مبلغ حقوق ورودي متعلقه باشد . نسبت به وارد نمودن اطلاعات مربوطه به رايانه اقدام و پس از تخصيص شماره رسيد توسط سيستم رايانه اي آنرا در محل مربوطه در قسمت (ب) اظهارنامه درج نموده و اقدام به چاپ پروانه گمرکي مي نمايد.

پروانه گمرکي چاپ شده پس از ممهور شدن به مهر صندوق و امضاء مسئول آن همراه با اظهارنامه جهت امضاء به کارشناس مربوطه عودت داده مي شود.

 

صبحانه

---