در کنار فرودگاه مهرآباد تهران و هاشمی نژاد مشهد که شاید هزینه های شان با درآمدهای شان خط بخورد، تنها فرودگاه امام خمینی بوده که توانسته در برخی حوزه ها به سودآوری برسد و بار سنگین هزینه را از دوش دولت کم کند.

در کنار تمام مشکلات و مسائل ساختاری که باعث شده فرودگاه های ایران نتوانند شبیه رقبای خارجی شان به کسب سودهای کلان فکر کنند، به نظر می رسد یک عامل خارجی نیز نقش جدی و حیاتی داشته است؛ بسیاری از فرودگاه های ایران در مناطق کم جمعیتی واقع شده اند که عملا سفر توریستی و کاری به آنها چندان بالا نیست و از این رو به صرفه نیست که یک ایرلاین، هواپیمای غول پیکر خود با ظرفیت مسافرگیری بیش از 300 نفر را به سفری با تعداد مسافران کمتر از 100 نفر اختصاص دهد.

این موضوع باعث شده بسیاری از فرودگاه های ایران در طول سال حتی به میانگین یک پرواز روزانه نیز نرسند و این امر برای وزارت راه دشواری های بسیاری به وجود آورده زیرا سرپا نگه داشتن فرودگاهی که درآمد ندارد، بار مالی سنگینی را طلب می کند.

در چنین فضایی مشخص بود که با اجرای برجام مسئولان وزارت راه و شهرسازی یکی از اصلی ترین اولویت های خود را به خرید هواپیماهای کوچک اختصاص خواهند داد؛ هواپیماهایی که تعداد مسافران کمی را در خود جای دهند و برای پرواز در مسافت کوتاه پرهزینه نباشند.

در شرایطی که گزینه هایی چون امبرائر برزیل، بمباردیه کانادا، میتسوبیشی ژاپن و حتی سوخو100 روسیه در دسترس بود، مقامات ایرانی در گام نخست مذاکرات خود با شرکت ایرباس، با مجموعه ATR به عنوان یکی از شرکت های زیرمجموعه ایرباس نیز مذاکرات خود را آغاز کردند تا در گام نخست پیش قرارداد خرید 20 هواپیما از این شرکت امضا شود.

علت اصلی حرکت مذاکره کنندگان ایرانی برای خرید این هواپیما را شاید بتوان در دو حوزه عمده رصد کرد؛ محور ابتدایی به ایمنی هواپیما بازمی گردد، با توجه به اینکه  ای تی آر زیرمجموعه شرکت ایرباس به حساب می آید و با مشارکت کشورهایی چون فرانسه و ایتالیا ساخته می شود و البته امتحان خود را در بازار پس داده گزینه ای مطلوب است. در کنار آن بحث تبادلات مالی با این شرکت نیز می تواند بر سبیل توافق با ایرباس انجام شود و ورود هواپیماها به ایران را سرعت می بخشد.

یک کارشناس صنعت هوایی معتقد است توسعه همه جانبه در این بخش می تواند راه را بر توسعه اقتصاد ایران باز کند و از این رو نگاه جدی به فرودگاه های کوچک اهمیت بالایی خواهد داشت.

محمد بشارتی در گفت وگو با «فرصت امروز» تأکید کرد: در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان امروز فرودگاه در کنار کارایی فنی خود، به عنوان جایگاهی اقتصادی و تجاری مطرح می شود و از این رو اگر در ایران نیز شرایط برای توسعه فرودگاه های کوچک فراهم شود، می توان به رشد اقتصادی منطقه امیدوار بود.

به گفته وی، راه اصلی این رشد افزایش تعداد پروازهاست و این مسئله قطعا نیاز به ابزارهای لازم خود دارد و خرید هواپیماهای کوچک مانند ای تی آر این دغدغه را تا حدی برطرف می کند.

بشارتی اضافه کرد: نمی توان از شرکت های هواپیمایی داخلی با توجه به مشکلاتی که با آنها درگیرند، توقع داشت هواپیماهای بزرگ خود را به پروازهایی با تعداد مسافر کم اختصاص دهند. از این رو خرید هواپیماهای جدید اولویتی مهم است و در این بین ای تی آر با توجه به نزدیکی که با ایرباس دارد راه آسان تری برای ورود به آسمان ایران خواهد داشت.

علی رضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوایی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به اهمیت تجهیز ناوگان ایران به هواپیماهای متنوع اشاره کرد و گفت: در چنین فضایی قطعا ما باید از تمام گزینه ها و ظرفیت هایی که بر سر راه مان وجود دارد استفاده کنیم.

به گفته وی، با توجه به اینکه بسیاری از شرکت های خارجی برای چند سال از دستیابی به بازار ایران محروم بوده اند، در حال حاضر رقابتی جدی میان آنها برای ورود به آسمان ایران آغاز شده و این دست ما را برای انتخاب از میان گزینه های مختلف باز می گذارد.

بحیرایی تأکید کرد: در کنار  ای تی آر، دیگر شرکت ها از ژاپن، برزیل و کانادا نیز هواپیماهایی کوچک با ظرفیت کم که نیاز پروازهای داخلی ایران است تولید می کنند و در فضای رقابتی موجود ما می توانیم بهترین گزینه را انتخاب کنیم. اما آنچه مهم است کنار زدن کامل محدودیت هاست. آمریکا هنوز در ورود هواپیماها به ایران قصد کارشکنی دارد و این شاید قدری کار ما را سخت کند، در غیر این صورت ورود هر هواپیمایی به ایران مثبت است.

با نهایی شدن حضور ایرباس و بویینگ در ایران، به نظر می رسد ای تی آر نیز راه چندان دشواری برای رساندن 20هواپیمای خریداری شده خود به ایران نخواهد داشت. قائم مقام وزیر راه اعلام کرده ارزش قرارداد با ATR، چهارصدمیلیون دلار برای 20فروند هواپیمای کوچک 70نفره است و پنج فروند از این هواپیماها تا پایان امسال تحویل ایران ایر خواهد شد؛ هواپیماهایی که از یک سو رونق را به فرودگاه های کوچک باز می گردانند، از طرف دیگر دست ایران ایر را در ارائه پروازهای برنامه ای متنوع باز می گذارند و در نهایت توسعه صنعت هوایی کشور را تسهیل خواهند کرد.

- گزارشگر جواد هاشمی

ایران جیب