آیا مبادلات تجاری ایران بعد از کودتا در ترکیه کم می‌شود؟ / کودتا در ترکیه و فرصتهای اقتصادی برای "ایران"

آیا مبادلات تجاری ایران بعد از کودتا در ترکیه کم می‌شود؟ / کودتا در ترکیه و فرصتهای اقتصادی برای "ایران"

<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: larger;">حتی شکست این کودتا در روزهای آینده پایان بی ثباتی&zwnj;ها در ترکیه نبوده و به واسطه پاکسازی در ارتش ترکیه، برکناری تعدادی از فرماندهان نظامی و مواردی از این قبیل التهابات درونی این کشور تازه زبانه کشیده و حداقل در کوتاه مدت یا میان مدت شاهد یک بی ثباتی در رژیم سیاسی و به دنبال آن رژیم اقتصادی ترکیه خواهیم بود.<br /> </span></p>

به گزارش مازند اصناف کودتا واژه‌ای آشنا برای مردم ترکیه در طول ده‌ها سال اخیر است. شاید به جرات بتوان گفت پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی این کشور همواره دستخوش فراز و نشیب‌های فراوانی در صحنه سیاست داخلی خود بوده است. کودتاهای پی در پی و سرنگونی دولت‌های حاکم، تورم افسارگسیخته در کنار مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوان از جمله عواملی بوده که همیشه حاکمیت دولت‌ها در ترکیه را متزلزل نشان داده است. از سال ۲۰۰۲ و بعد از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه ، این حزب با انجام اقداماتی از قبیل جذب سرمایه‌های خارجی از طریق خصوصی‌سازی بنگاه‌های اقتصادی ، کنترل مؤثر تورم و تک رقمی کردن آن ، افزایش ارزش لیر در برابر ارزهای خارجی ، افزایش صادرات و کاهش محسوس فساد اداری اقتصاد فشل ترکیه را به اقتصادی قبراق و آماده توسعه تبدیل کرده است. به طوریکه این کشور در طی سال‌های اخیر به عنوان قدرت اول اقتصادی منطقه به شمار می‌رود.


به هرحال ترکیه همواره به عنوان یک شریک تجاری مهم در طول تاریخ ایران به ویژه بعد از انقلاب اسلامی مطرح بوده و حتی در بدترین شرایط مناسبات سیاسی با ایران، روابط اقتصادی ما با کشور ترکیه ادامه داشته است. طبیعتا ایجاد ضعف و چالش در اقتصاد ترکیه بر اقتصاد ایران نیز تاثیراتی خواهد داشت. در این یادداشت به بررسی تاثیرات کودتای نظامی ارتش ترکیه - درصورت موفقیت یا عدم موفقیت - بر اقتصاد ترکیه و تاثیرات مثبت و منفی آن بر اقتصاد ایران پرداخته می‌شود.


کاهش توریسم در ترکیه: با توجه به ناامنی کشور ترکیه بعد از سقوط جنگنده روسی توسط این کشور و بمب گذاری‌های اخیر در مناطق و شهرهای مختلف این کشور ، میزان سفرهای توریستی به این کشور به شدت کاهش داشته است. به نحوی که به اذعان مسئولین صنعت توریسم ترکیه، در چند ماه گذشته قریب به ۵۰ درصد از درآمدهای این کشور از صنعت توریسم کم شده است. قطعا وقوع این کودتا بر کاهش تعداد ورود توریست به این کشور دامن زده و می‌تواند فرصت مناسبی برای معرفی جاذبه‌های توریستی کشورمان به مردم ایران و ترغیب هموطنانمان به ایرانگردی و عدم سفر به این کشور و خروج ارز از کشور باشیم.


افزایش قاچاق کالا به ایران: اگر چه روی کاغذ و طبق آمار رسمی گمرک ایران، مبادلات تجاری ما با این کشور حدود ۱۰ میلیارد دلار است، اما واردات رسمی ما از ترکیه رقم چندان بالایی نبوده و ایجاد چالش در اقتصاد این کشور تاثیر منفی چندانی بر اقتصاد ما نخواهد داشت. اما میزان مبادلات تجاری غیر رسمی یا همان قاچاق کالا بین ایران و ترکیه به شدت بالا بوده و در صورت ناامنی مرزهای ترکیه میزان واردات غیرقانونی کالاهای ترک به ایران افزایش شدیدی خواهد داشت. ضمن اینکه ترکیه به عنوان یک کانال بین ایران و اروپا عمل کرده و بسیاری از کالاهای اروپایی از کانال این کشور وارد ایران می‌شوند و از این حیث ناامنی مرزهای ترکیه روی اقتصاد ایران تاثیرات منفی زیادی داشته و به افزایش قاچاق کالا به ایران دامن می زند.


قیمت نفت: ترکیه به عنوان واردکننده نفت همیشه متقاضی نفت و گاز ایران بوده و هست. البته با توجه به شرایطی که داعش در سوریه و عراق ایجاد کرده، ترکیه در سال‌های اخیر نفت خود را به صورت غیرقانونی و خارج از قواعد اوپک از این گروه با قیمتی ارزان تر خریداری کرده است. از آنجا که در حال حاضر نمی‌توان درباره نتیجه این کودتا اظهارنظر قطعی کنیم باید منتظر سرانجام این کودتا ماند. باید دید در صورت پیروزی کودتاگران و تغییر قدرت در ترکیه یا حفظ قدرت توسط حزب عدالت و توسعه چه تغییراتی بر روابط ترکیه و گروه داعش ایجاد می‌شود؟ آنچه مشخص است این است با وقوع اتفاقات اخیر در ترکیه قیمت نفت در کوتاه مدت روندی افزایشی خواهد داشت.


سقوط ارزش لیر: به واسطه اتفاقات اخیر در ترکیه و وقوع کودتای نظامی در شب گذشته، به نظر می‌رسد با کاهش تقاضا برای لیر ترکیه ، نرخ برابری لیر با سایر ارزها دچار چالش جدی شده و در نتیجه ارزش لیر نیز کاهش پیدا خواهد کرد. بررسی دقیق شرایط اقتصاد ترکیه در حال حاضر نشان دهنده تداوم کاهش ارزش لیر در هفته‌های آینده است.

چرایی تداوم این بی ثباتی‌ها: به هرحال اردوغان از دیشب نام گولن را به عنوان یکی از متهمین ایجاد کودتا در ترکیه مطرح کرده است. با توجه به نقش و جایگاه گولن در مدارس دینی ترکیه به نظر می‌رسد در بخشی از جامعه ترکیه نسبت به مواضع اردوغان حساسیت هایی ایجاد شده و این حساسیت‌ها در داخل ترکیه باعث فراز و فرودهای سیاسی خواهد شود که قطعا بر روی اقتصاد ترکیه تاثیر ات منفی خواهد داشت. به نظر نگارنده حتی شکست این کودتا در روزهای آینده پایان بی ثباتی‌ها در ترکیه نبوده و به واسطه پاکسازی  در ارتش ترکیه، برکناری تعدادی از فرماندهان نظامی و مواردی از این قبیل التهابات درونی این کشور تازه زبانه کشیده و حداقل در کوتاه مدت یا میان مدت شاهد یک بی ثباتی در رژیم سیاسی و به دنبال آن رژیم اقتصادی ترکیه خواهیم بود.


اگرچه اردوغان در طول این سال ها قدرت را در دست داشته و به شخصیت بلامنازع سیساسی – اقتصادی ترکیه تبدیل شده است اما باید اذعان کرد دلیل موفقیت وی و رضایت مردم از حزب عدالت و توسعه در طول بیش از یک دهه گذشته صرفا به دلیل عملکرد این حزب در حوزه اقتصادی بوده است. اما به نظر می رسد در چند ماه گذشته با افزایش بمب گذاری در ترکیه و ایجاد ناامنی و وقوع کودتا به نظر می رسد اقتصاد ترکیه در مرحله جدیدی قرار داشته و روند نزولی خواهد داشت.


در خاتمه باید گفت: اگر چه اقتصاد ترکیه در طول سال های اخیر اقتصاد اول منطقه به شمار می‌رود. اقتصاد ایران با توجه به ظرفیت‌های موجود می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب در رویکردهای منطقه از فرصت های جدید بهره برداری کرده و با به فعلیت رساندن ظرفیت های خود از چالش‌های موجود در این کشور نهایت استفاده را داشته باشد.


 میثم مهرپور- پژوهشگر اقتصادی

 

تراز


ارسال دیدگاه