بر اساس گزارش بیزینس اینسایدر(۱)، خریدارها در هند به عنوان بزرگترین خریدار و مصرف کننده طلا، بعد از اعتصاب اتحادیه طلا فروشان و ایجاد وقفه، به بازار بازگشته اند. در آمریکا درخواست برای شمش بیش‌ترین میزان در ۳۰ سال گذشته بوده است.

این خریدها تنها برای درخواست روزانه مردم نیست، بلکه بانک های مرکزی هم در این خریدها سهم قابل توجهی دارند. اطلاعات شورای جهانی طلا نشان می دهد که بانک های مرکزی در سه ماهه اول سال میلادی، به طور خالص ۴۵ تن طلا تهیه کرده اند.

گزارش سایت کپیتال اکونومیک، ۲۸ درصد افزایش خرید نسبت به ۳ماهه اول سال گذشته را نشان می دهد. بر اساس این گزارش بیشترین فعالیت برای روسیه با ۴۶ تن، چین ۳۵ تن و قزاقستان با ۷ تن، می باشد.

بیزینس اینسایدر، ایجاد تنوع، دوری از ارز دلار و ایجاد حصاری جلوی نوسانات اعتباری را به عنوان دلایل حجم بالای خرید طلا بر می شمارد.

ارتباط منفی طلا با دلار سبب شده تا به عنوان اصلی ترین دارایی بانکهای مرکزی برای سپری موثر در مقابل ضعف فزاینده دلار به کار آید. اما بازار جهانی طلا تاثیر و نسبتی با نوسانات سایر بازارها مثل دیگر ارزها، اوراق قرضه دولتی و بازارهای دارایی های اندوخته و غیرمنقول ندارد.

این نمودار تغییرات قیمت طلا را از اوایل سال جدید میلادی تا اکنون نشان می دهد.

البته نکته حائز اهمیت این است که در اقتصاد جهانی کنونی، دلار بدون پشتوانه در حال چاپ شدن است و رفته رفته اقتصاد دلار پایه، ارزش خود را از دست می دهد. به طوری که اقتصاد رو به فروپاشی ایالات متحده هم اکنون بدهی فزاینده ۲۰ تریلیون دلاری دارد.

کشورهایی که این خطر را احساس کرده اند، انباشت طلا را به عنوان لنگرگاه و پشتوانه ای محکم برای برون رفت از این معضل انتخاب نموده اند.

مقاوم سازی با طلا برای فرار از ورشکستگی در جنگ ارزی 

در تابستان سال گذشته دنیا شاهد ۴۵ روز تنش سخت پولی بین آمریکا و چین بود. انباشت طلا به عنوان برگ برنده ی چین در این جنگ ارزی قابل ذکر است. چگونگی شکل گیری این اتفاق مهم است.

بر اساس گزارش نیویورک تایمز (۲)،  بانک مرکزی چین در مردادماه سال ۹۴، برای نگرانی ها درباره نرسیدن به هدف رشد اقتصادی ۷ درصدی، ارزش رسمی یوآن را ۲ درصد در برابر دلار کاهش داد. این کاهش ارزش پول ملی چین، بیشترین میزان در ۲ دهه گذشته می باشد.

اقدام چین در کاهش ارزش یوآن وضع دشواری پیش روی دولت اوباما قرار داد. کاهش ناگهانی ارزش پول، باعث توسعه بخش تولیدی چین و صادرات ارزانتر به آمریکا شده است. که این امر سبب از میان رفتن مشاغل آمریکایی شده است. این اقدام جرقه جنگ ارزی سختی بین دو کشور بود.

نابودی بیش از ۴۰ درصد اقتصاد چین در جنگ ارزی

دکتر حسن عباسی، رئیس مرکز بررسی‌های دکترینال امنیت بدون مرز(۳)، با اشاره به گزارش نخست وزیر چین از درگیری پولی با آمریکا گفت: جنگ ارزی بیش از ۴۰ درصد اقتصاد چین را نابود کرد، به طوری که باعث شد بعد از ۲۵ سال، رشد اقتصادی بالای ۱۱ درصد این کشور به زیر ۶ درصد سقوط کند. در اواخر شهریورماه آتش‌بس جنگ ارزی صورت گرفت و در این درگیری چین ۴۵ روز دوام آورد که با وضعیت موجود اگر این موضوع در خصوص ایران پیش می‌آمد کمتر از ۲۴ ساعت اعلام ورشکستگی می‌شد.

عباسی با تأکید بر اینکه داشتن انباشت طلا و ارز راه مقابله با جنگ ارزی است،‌ خاطرنشان کرد: چین به دلیل داشتن انباشت طلا و دلار توان مقابله داشت و روسیه نیز بعد از آن تصمیم به انباشت طلا و دلار گرفته است.

استیگلیتز (۴)، معاون سابق بانک جهانی و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۱، هم معتقد است تغییرات ناگهانی و گسترده در نرخ ارز می‌تواند آثار مخرب فراوانی داشته باشد، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، تا حدی که ممکن است مجبور شوند اعلام ورشکستگی کنند.

حمله چراغ خاموش دولت کرملین به سلطه ارزهای غربی

دولت ولادیمیر پوتین بدون هیاهو اما در بعدی گسترده مشغول خرید طلاست، به نظر می رسد که روسیه در حال انجام حمله ای بی سر و صدا به برتری دلار و کشورهای غربی است.

بر اساس گزارش روزنامه آلمانی دیوالت (۵)، این میزان خرید طلا هیچ توجیه اقتصادی ای ندارد، جز اینکه روسیه را در برابر بحران های اقتصادی بیمه خواهد کرد. این به منزله یک اعلامیه استقلال است که به صورت پنهانی اعلام شده است. از سال ۲۰۰۵ میلادی تا کنون، حجم ذخایر طلای روسیه حدود ۴ برابر شده و طی یک سال گذشته حجم این ذخایر بیش از ۲۰۰ تن افزایش داشته است.

آمریکا، آلمان، ایتالیا، فرانسه، چین و روسیه ۶ خزانه دار بزرگ طلا

ایان برمر (۶)، تحلیلگر آمریکایی متخصص در امور سیاست خارجی آمریکا و رئیس گروه اوراسیا در این باره گفت، اغلب از پول به عنوان یک سلاح مالی استفاده می شود و در واقع واشنگتن در گذشته به منظور فشار بر روسیه از دلار بهره جسته است. بنابراین رئیس جمهوری روسیه ظاهرا قصد دارد در آینده با استفاده از ذخایر طلا این کشور را در برابر بحران ها، از چنین وابستگی ای جلوگیری کند.

در این میان تنها یک کشور دیگر در جهان هست که فعال تر از روسیه مشغول خرید طلاست. حجم ذخایر طلای چین اکنون حدود ۱۶۰۰ تن است که پس از کشورهای آمریکا، آلمان، ایتالیا و فرانسه پنجمین ذخایر بزرگ طلا را به خود اختصاص داده است. روسیه هم در جایگاه ششم قرار دارد. چین امیدوار است که با استفاده از طلا از شر وابستگی به ارزهای غربی خلاص شود.

اقتصاد مقاومتی به سبک چینی ها

نخست وزیر چین (۷) در اجلاس کنگره تصریح کرد که کشورش در حال تغییر الگوهای اقتصادی از صادرات و سرمایه گذاری به سمت مصرف و خدمات است و ایجاد اشتغال و نوآوری است و به همین دلیل کشور برای مدتی دچار رکود اقتصادی خواهد بود. وی تاکید کرد که اگر قرار است یک جامعه اقتصادی نسبتا مرفه ایجاد کنیم لازم است دست به کارهای اصلاحاتی جسورانه اما با اهدافی توسعه طلبانه بزنیم.

بحران ارز و سکه تهران

در فاصله سالهای ۹۰ و ۹۱ موج بلند گرانی های ارز و سکه اقتصاد ایران را درنوردید. بازی دولت، بانکها و دلال ها همه را سرگردان کرد.

نرخ غیررسمی دلار در پایان سال ۸۹ معادل ۱۰۳۳ تومان بود اما در میانه سال ۹۰ بازار ارز دچار نوسانات شدیدی شد. تا جایی که در سال ۹۱ دامنه نوسانات نرخ ارز بسیار زیاد بود و دلار رقم۴۰۰۰ تومان را هم تجربه کرد و امروز این قیمت در محدوده ۳۵۰۰ تومان تثبیت شده است.

کارشناسان دلایل مختلفی برای نوسانات سالهای ۹۰ و ۹۱ ذکر کرده اند مانند تحریم ها، تورم، نقدینگی بالا، عدم تعادل در بخش های مختلف اقتصاد، خارج شدن بازار از دست دولت و بانک مرکزی ، دلال بازی و موج سواری خصولتی ها و بانکها و بازی سنتی دولت ها با ارز برای جبران کسری بودجه.

جنگ داخلی ایران در مقابل جنگ ارزی چین!

گفتنی است همانطور که درباره سیاست مالی چین ذکر شد، پایین آمدن آگاهانه ارزش پول کشور به نسبت دلار منجر به ارزان شدن تولید در داخل و گران شدن واردات می گردد. اما این امر در ایران تجربه نشد.

حذف شدن یارانه دولت بر ارز و تغییر ارزش دلار، نه تنها نتیجه حمایتی برای اقتصاد داخلی نداشت بلکه تبعات بسیاری را برای سالهای آتی برجا گذاشت، اما شاید بتوان در پس هدف دولت دهم، همان سیاست نخست وزیر چین را برشمرد.

شاید بتوان گفت سیاست دولت احمدی نژاد برای ایجاد مزیت رقابتی تولیدات داخلی با واردات محصولات بوده است. اما با از کنترل خارج شدن بازار و عدم مدیرت مناسب، تولید در داخل رونق پیدا نکرده و مردم ترغیب به خرید محصول داخلی نشدند و با بزرگتر شدن حباب قیمتی محصولات خارجی، قدرت خرید مردم نیز کاهش پیدا کرد.

می توان افت کنترل نشده پول ملی در سال ۹۰و۹۱ را تجربه‌ی کوچک در برابر جنگ ارزی چین دانست. هرچند در نوسانات ایران، هیج کشور خارجی دخالت نداشت.

تلاش ناکام دولت یازدهم در درمان اقتصاد بیمار ایران در پسابرجام

کشورهای قدرتمند دنیا با سرعت زیادی در حال آماده سازی و مقاوم سازی اقتصاد خود در برابر جنگ های اقتصادی در آینده نه چندان دور هستند؛ اقدام کنگره چین در تغییر سیاست از صادرات به مصرف داخلی و انباشت طلا، از این دست می باشد.

این در حالی است که دولت یازدهم با تلاش فراوان در پسابرجام در پی واردات از کمپانی های بزرگ غربی و وصل کردن سیستم مالی کشورمان به اقتصاد امریکا می باشد، بی آنکه خبری از عملیاتی شدن مقاوم‌سازی و اقدام پیشگیرانه در میان باشد.

با وجود مشکلات اقتصادی گسترده غرب، خریدهای ایران به عنوان نسیمی خوش در تابستان داغ می باشد. قراردادهای جدید نفتی موسوم بهIPC، قراردادهای اکتشاف نفت با شرکت‌های توتال و شل، قرارداد خرید ۱۱۸ هواپیما از ایرباس، قرارداد با شرکت‌های خودرو سازی رنو و پژو، خرید واگن‌های مسافربری از ایتالیا، قراردادهای حوزه فولاد و آلمینیوم، قرارداد تولید ٩ هزار تن گوجه فرنگی ارگانیک و... .

اقتصاد مقاومتی راه حل جهانی

پیش از سال ۸۹، رهبر معظم انقلاب با برنامه ریزی سیاستهای گوناگونی در زمینه‌های اقتصادی(۸)، مانند سیاست "انرژی"، سیاست "تولید ملی"، سیاست "اصل ۴۴"، سیاست "امنیت سرمایه‌گذاری"، سیاستهای "آب" و ... با همکاری مدیران و کارشناسان، در تلاش برای تدوین نقشه راه پیشرفت کشور بوده اند.

با اوج گیری تنش های اقتصادی دنیا و همچنین رکود غول های اقتصادی، رهبر انقلاب، با اشاره به اقتصاد مقاومتی به عنوان الگویی طلایی، به پیاده سازی شاخص های اقتصاد مقاومتی تاکید موکد داشتند.

اقتصاد مقاومتی برای ایران یک راه حل مقطعی و منحصر به کشور ما نیست. کشورهای بسیاری برای مقابله با جنگ اقتصادی اتفاق افتاده در ۳دهه گذشته، به فکر یک چنین راهکاری افتاده اند .

بنابراین می توان انباشت طلا و ارز را در کنار اصلاح سیستم اقتصادی به عنوان راهبرد جهانی و مورد تاکید اقتصاددانان بین المللی و داخلی، برای مقاومت دربرابر تنش‌های اقتصادی دانست.

منابع:

۱-سایت بیزینس اینسایدر     www.businessinsider.com/are-there-any-currencies-backed-by-gold-۲۰۱۲-۳

۲- روزنامه دنیای اقتصاد     www.donya-e-eqtesad.com/news/۹۱۱۵۷۹

۳- خبرگزاری فارس          www.farsnews.com/newstext.php?nn=۱۳۹۵۰۲۱۳۰۰۱۵۵۹

۴- روزنامه همشهری      www.hamshahrionline.ir/details/۳۳۱۰۲۱/Economy/worldtrade

۵و ۶- خبرگزاری تسنیم    www.tasnimnews.com/fa/news/۱۳۹۴/۱۲/۰۹/۱۰۱۳۷۹۵

۷- خبرگزاری ایرنا            www.irna.ir/fa/News/۸۱۹۸۹۹۷۱

۸- بیانات رهبر معظم انقلاب در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=۲۵۷۹۵