به گزارش مازند اصناف و به نقل از تراز، وقتی امیرمومنان (ع) به تجار و کسبه و اهل بازار فرمان می دهد که ابتدا فقه بیاموزید و سپس تجارت کنید پس لازم است همه وجوه مربوط به یک معامله صحیح شرعی و حلال را بدانیم ولو اینکه رعایت بعضی از آنها واجب نباشد ولی تأثیر بسیار مثبتی بر فضای حاکم بر بازار و به طور کلی جامعه اسلامی خواهد گذاشت.

آداب و دستورهایی نیز در این باره بیان شده است که شایسته است مسلمان آنها را مراعات کند تا رنگ عبادت و بندگی به معامله بدهد و خداوند مهربان هم از او راضی و خشنود باشد.

امام خمینی(قدس سره) می فرماید:
«تجارت و کسب، آدابی دارد که بعضی از آنها مستحب است که بهتر است آنها را انجام دهد و بعضی مکروه است که بهتر است آنها را ترک کند.»
برخی از مهمترین مستحبات که در یک تجارت لازم است رعایت شوند عبارت است از:

۱- میانه روی در معامله

در معامله میانه رو باشد؛ یعنی از طرفی حریص نباشد و از طرف دیگر، سهل انگار و بی تفاوت و بی حال هم نباشد؛ به طوری که در تنگنا قرار گیرد.

نکته: در روایات هم به فروشنده توصیه شده که سخت گیر نباشد و معامله را برای مقدار کمی پول بهم نزند و به قولی با مشتری راه بیاید. و هم به مشتری توصیه شده که زیاد چانه نزند. در واقع نظر اسلام بر سهل گیری در معاملات از سوی طرفین است.

۲- اگر مشتری خواست فسخ کن

اگر طرف معامله پشیمان شد، معامله را فسخ کند و سخت گیری نکند.
نکته: این کار مستحب متاسفانه امروز کمتر رعایت می شود و اغلب مغازه داران فسخ معامله را نمی پذیرند. حتی در برخی مغازه ها تابلویی با این مضمون نصب شده است: «جنس فروخته شده پس گرفته نمی شود» حال آنکه شرع مقدس اسلام از ما می خواهد بنویسیم: «جنس فروخته شده پس گرفته می شود.»!

۳- به همه با یک قیمت بفروش

از نظر قیمت با همه خریداران یکسان برخورد کند و با یک قیمت بفروشد، نه اینکه به کسی که چانه می زند، ارزان تر بفروشد و به کسی که چانه نمی زند، گران تر بفروشد.

نکته: فقها معتقدند در یک صورت ایرادی ندارد بین مشتریان فرق بگذاریم و به یک فرد ارزان تر بدهیم و آن هم در مورد کسی است که دارای تقوا و فضیلت و اخلاق اسلامی باشد. در مورد چنین فردی مانعی ندارد که به او بیشتر تخفیف بدهیم.
سخن پایانی اینکه گمان نکنیم دانست و رعایت این موارد تنها برای مغازه داران و تجار است بلکه هر کدام از ما در طول زندگی در معاملات زیادی شرکت می کنیم و لازم است نکات فوق را بدانیم و عمل کنیم إن شاء الله.