به گزارش پایگاه خبری مازند اصناف و به نقل از مركز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما گروه معارف - با نگاهى گذرا به آیات قرآن كریم، كه به انسان اجازه مى‌دهد تا از نعمت‌ها و روزى‌هاى پاكیزه الهى بهره جوید، مى‌توان دریافت كه در كنار این اذن و دستور الهى، شرط هایى نیز آمده است.

این آیات را مى‌توان به دو دسته تقسیم كرد:

دسته اول، آیاتى است كه شرط هاى مثبت را بیان مى‌كند، و دسته دوم، آیاتى است كه به شرط هاى منفى مى‌پردازد.شرط هاى مثبت، عبارت است از شكرگزارى، تقوا، اطعام فقیران و نیازمندان، انجام دادن عمل صالح، نیكوكارى و یاد خدا و رستاخیز.

شرط هاى منفى، عبارت است از فساد و طغیان نكردن، در پى شیطان نرفتن و دورى از اسراف و تبذیر.

اینك به آیاتى كه لفظ كلوا (بخورید) در آن ها ذكر شده است، مى‌نگریم و شرط هاى مذكور را از نظر مى‌گذرانیم:

 آیات دسته اول

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ كُلُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُواْ لِلّهِ إِن كُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ ؛

اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، از نعمتهاى پاكیزه‏اى كه روزى شما كرده‏ایم، بخورید و خدا را شكر كنید اگر تنها او را مى‏پرستید.

وَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلاَلاً طَیِّبًا وَاتَّقُواْ اللّهَ ؛

و از آنچه خداوند روزىِ شما گردانیده، حلال و پاكیزه را بخورید

فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلالاً طَیِّبًا وَاشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ إِن كُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ

پس از آنچه خدا شما را روزى كرده است‏حلال [و] پاكیزه بخورید و نعمت‏خدا را اگر تنها او را مى‏پرستید شكر گزارید.

فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ ؛

پس، از آنها بخورید و به درمانده مستمند بخورانید.

فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ :

از آنها بخورید و به تنگدست [سائل‏] و به بینوا [ى غیر سائل‏] بخورانید.

أَیُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا :

اى پیامبران، از چیزهاى پاكیزه بخورید و كار شایسته كنید.

كُلُوا مِن رِّزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ :

از روزىِ پروردگارتان بخورید و او را شكر كنید.

وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ :

و از روزى او بخورید و [بدانید كه‏] برانگیختن- در روز رستاخیز- به سوى اوست.
در مصرف روزى، هم باید جنبه‌هاى مثبت شكرگزارى، تقوا، اطعام، انفاق، عمل صالح، یاد خدا، بازگشت به سوى او را مورد توجه قرار داد و هم جنبه‌هاى منفى فساد، طغیان، پیروى از شیطان و اسراف را. رعایت این دو جنبه، در ایجاد تعادل و میانه‌روى نقشى بس سترگ دارد

آیات دسته دوم

كُلُواْ وَاشْرَبُواْ مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلاَ تَعْثَوْاْ فِی الأَرْضِ مُفْسِدِینَ :

از روزى خدا بخورید و بیاشامید، و [لى‏] در زمین سر به فساد برمدارید.

یَا أَیُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ: 

اى مردم، از آنچه در زمین است حلال و پاكیزه را بخورید، و از گامهاى شیطان پیروى مكنید كه او دشمن آشكار شماست.

كُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُواْ حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ :

از میوه آن- چون ثمر داد- بخورید، و حق [بینوایان از] آن را روز بهره‏بردارى از آن بدهید، و [لى‏] زیاده‏روى مكنید كه او اسرافكاران را دوست ندارد.

كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ

از آنچه خدا روزیتان كرده است بخورید، و از پى گامهاى شیطان مروید

وكُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ

و بخورید و بیاشامید و [لى‏] زیاده‏روى مكنید.

كُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِیهِ ؛

از خوراكیهاى پاكیزه‏اى كه روزى شما كردیم، بخورید و [لى‏] در آن زیاده‏روى مكنید .

قرآن تاكید دارد كه انسان‌ها روزی بخش خود را تنها خدا بدانند و از غیر او تقاضا نكنند، و به دنبال این ایمان و توكل بر نیرو و تلاش و سعى خود متكى باشند .

در آیه ۳ فاطر آمده است:

هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ یَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاء وَالْأَرْضِ ؛

آیا غیر از خدا آفریدگارى است كه شما را از آسمان و زمین روزى دهد؟

و در آیه ۱۷ عنكبوت مى‏خوانیم:

فَابْتَغُوا عِندَ اللَّهِ الرِّزْقَ ؛

پس روزى را پیش خدا بجویید .

در کنار این اعتقاد باید بدانند که چگونه از نعمات او بهره برده و چه وظایفی بر عهده‌ ایشان است.
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند در شرایط سخت اقتصادی به خانواده‌ها در جهت زندگی راحت‌تر کمک نماید برنامه‌ریزی مناسب در جهت استفاده است. استفاده‌ای به دور از اسراف و تبذیر

نتیجه:

با توجه به این دو دسته آیات، مى‌توان به یك دستور عمومى مصرف روزى و نعمت رسید و آن، اعتدال و میانه‌روى در مصرف است.

در مصرف روزى، هم باید جنبه‌هاى مثبت شكرگزارى، تقوا، اطعام، انفاق، عمل صالح، یاد خدا، بازگشت به سوى او را مورد توجه قرار داد و هم جنبه‌هاى منفى فساد، طغیان، پیروى از شیطان و اسراف را. رعایت این دو جنبه، در ایجاد تعادل و میانه‌روى نقشى بس سترگ دارد.

از مهم‌ترین جلوه‌هاى نظم، رعایت میانه‌روى در مصارف مالى است. مدیر اقتصادى، لازم است تناسب دخل و خرج در نظر گیرد و از افراط و تفریط پرهیز كند و روشى معتدل در پیش گیرد و با نظم و انضباط از سخت‌گیرى و زیاده‌روى بگریزد.

هر کس در خانواده وظیفه دارد تا حد توان خویش به مصرف بهینه از نعمات الهی بپردازد. انسان عاقل می‌داند کی و چه میزان از نعمت‌هایی که در اختیار دارد بهره گیرد.

استفاده بی‌رویه از داشته‌ها ـ ولو اینکه زیاد نیز باشند ـ جدای از اینکه مورد پسند اسلام و تعالیم قرآنی نیست، عاقلانه نیز نمی‌باشد.

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند در شرایط سخت اقتصادی به خانواده‌ها در جهت زندگی راحت‌تر کمک نماید ، برنامه‌ریزی مناسب در جهت استفاده است ؛ استفاده‌ای به دور از اسراف و تبذیر.

در خانواده‌های ایرانی عموماً مدیریت اقتصادی خانواده بر دوش مادران و خانم‌ها است و آنان نقشی بسیار محوری در نوع خرج کردن اعضای خانواده ایفا می‌نمایند و می‌توانند درآمد خانواده را در بهترین راه خرج کنند ؛ به طوری که نیازهای اعضای خانواده برطرف شود بی‌آنکه اندکی بی‌جهت مصرف شود./تراز