به گزارش مازند اصناف و به نقل از تراز یکی از اشتباهات یهودیان و شاید یکی از علل اصلی به انحراف کشیده شدن بسیاری از آنها این مساله بود که آنها بیش از حدّ روی اجداد خود تکیه می کردند و به افتخارات آنها می نازیدند. گمان می کردند که اگر حتی آلوده هم بشوند به واسطه وجود چنین پیشینه و نیاکانی عاقبت به خیر می شوند. لذا برای اصلاح خود تلاش نمی کردند و تنها به تحقیق درباره اجدادشان می کوشیدند.

اما خداوند در آیه ۱۳۴ از سوره بقره روی چنین تفکری خط بطلان می کشد و دسترنج هر کسی را مربوط به عمل اکتسابی خود آن فرد می داند نه نیاکانش.

«تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَها ما كَسَبَتْ وَ لَكُمْ ما كَسَبْتُمْ وَ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ.»

«آنها امتى بودند كه درگذشتند، دستآورد آنها مربوط به خودشان و دستآورد شما نيز مربوط به خودتان است و شما از آنچه آنان انجام داده‏اند، بازخواست نخواهيد شد.» (آیه ۱۳۴، سوره بقره)

توجه به نکات زیر برای فهم بهتر مفهوم این روایت ضروری است:

* در کتاب غرر الحکم به نقل از وجود نازنین امیرمؤمنان علی (ع) آمده است: «الشرف بالهمم العالية لا بالرمم البالية» شرافت و بزرگى به همت‏هاى عالى و بلند است، نه به استخوان‏هاى پوسيده‏ى نياكان و گذشتگان!

تاریخ نیز این موضوع را اثبات نموده که هرکسی در پرتوی اعمال خود به رشد و کمال یا به انحراف و زوال می رسد نه امور دیگر. در واقع "هرکسی آن دِرَود آخرت کار که کِشت"

برای مثال زن فرعون اهل بهشت مى‏شود، ولى همسر لوط در اثر بدكردارى، به دوزخ رهسپار مى‏شود. اينها نمونه‏ى عدالت و نظام حقِ پروردگار است.

رسول اکرم به یگانه دختر عزیزش حضرت فاطمه زهرا (س) فرمود:

«دختر عزیزم ! خودت برای خودت عمل کن ، خودت در بوستان زندگی و سعادت خودت بذرهای نیک بیفشان که من نمی‏توانم تو را بی نیاز کنم و تو نمی‏توانی ثمره عمل مرا بچینی.»


** آینده هر فرد و هر جامعه ای به دستان خود آنهاست. هرکسی بیشتر تلاش کند بهره بیشتری خواهد برد. نسبت خویشاوندی، گذشته درخشان و امور دیگر کارساز نیستند، فقط و فقط اعمال نیک و بدند که کارنامه ما را می سازند. در آیه آمده است: برای آنها آن چیزی است که کسب نموده اند و برای شما نیز آن چیزی است که کسب می کنید.

واژه کسب و کار نیز از همین ریشه است. کاسب نیز به میزان تلاشش و به قدر فروشش سود می برد. حالا کاسب زیرک آن است که بهره خود را تنها در امور مادی قرار ندهد و با رعایت نکاتی که از اهل بیت علیهم السلام رسیده به سود و بهره اصلی یعنی عاقبت به خیری برسد.
 

***  آفتی که بیش از این ما را تهدید می نماید نه مغرور شدن به گذشتگان بلکه مغرور شدن به گذشته و حتی حال خودمان است! چطور؟ فردی را می بینیم که در کار تجارت است و با رانت و رابطه و غیره معاملاتی را انجام می دهد. بعد که تحقیق می کنیم می فهمیم که سابقه درخشانی دارد. وقتی به او می گوییم که این کارها از چون شمایی بعید است اولاً کار خود را توجیه می کند و گمان می کند چون مدتی بندگی خدا را کرده یا زحمتی در راه اسلام و انقلاب کشیده هر کاری بکند ایراد ندارد حال آنکه حلال و حرام خدا استثنا بردار نیست. یا پیش آمده که فردی همین حالا هم انسان خوب و اهل نماز و روزه و عبادت است ولی می بینیم که در تجارت بی مبالات است و در یک معامله حرام یا مشتبه وارد شده و وقتی تذکر می دهیم به انواع و اقسام امور برای توجیه کار خود متوصل می شود.

یادمان باشد اگر هزار رکعت هم نماز بخوانیم یک ریال از مال حراممان را حلال نمی کند و بالعکس. به قول علامه جوادی آملی هر چیزی گردابی دارد، مراقب باشیم در گرداب امور مالی و گرداب معاملات گرفتار نشویم که در آن صورت با عبادات دیگر نمی توان اثر آن را از کارنامه عمل پاک کرد!