هرچند وجود ضایعات به دلیل بهره‌گیری از تجهیزات غیر استاندارد در فرایند تبدیل شالی به برنج امری اجتناب ناپذیر است اما نوسازی و استانداردسازی ناوگان شالیکوبی و برداشت برنج می‌تواند تا حدود زیادی ضایعات محصول برنج را کاهش دهد.
در حال حاضر بر اساس آمارهای غیر رسمی بیش از ۱۰ درصد محصول برنج استان در فرایند برداشت و تبدیل شالی به برنج به ضایعات تبدیل می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را روی دست کشاورزان به جا می‌گذارد. این در حالی که نوسازی و استانداردسازی تجهیزات و کاهش میزان ضایعات حتی تا یک درصد هم می‌تواند به اقتصاد خانوارها و برنجکاران کمک زیادی داشته باشد.
به اعتقاد کارشناسان شالیکوبی های مدرن می‌تواند میزان قابل توجهی از ضایعات برنج را کاهش دهد زیرا در حال حاضر یکی از دغدغه‌های کشاورزان خرد و شکسته شدن برنج و تبدیل آن به نیم دانه است که نسبت به دیگر گونه‌های برنج طارم و محلی ارزش اقتصادی کمتری دارد.
فرایند تبدیل شالی به برنج مراحل مختلفی از جمله خشک کردن، سفید کردن و صیقل دادن دارد، الک کردن با هدف جداسازی و طبقه بندی برنج نیز از دیگر مراحل تبدیل شالی به برنج است و سبب می‌شود تا برنج کار، برنج کامل و یا نیم دانه برداشت کند.
علی ذاکری از شالیکوبی داران مازندران که اقدام به نصب و راه‌اندازی شالیکوبی مدرن در منطقه کرده است، می‌گوید: در حال حاضر ۳۰ دستگاه خشک کن تمام اتوماتیک و شش دستگاه خشک کن و پوست کن مد روز را در شالی کوبی نصب کردیم.
ذاکری، شالیکوب: تجهیزات نوین سبب شده تا شالیکاران منطقه از نور، بابل، آمل و غیره شالی ها را برای تبدیل و برنج به این شالیکوبی بیاورند
وی با بیان اینکه مدرن ترین دستگاه و تجهیزات شالکوبی را نصب کردیم، گفت: تجهیزات نوین سبب شده تا شالیکاران منطقه از نور، بابل، آمل و غیره شالی ها را برای تبدیل و برنج به این شالیکوبی بیاورند.
وی با بیان این که در مرحله اول شالی ها باید به خشک کن وارد شوند، گفت: در این مرحله محصول ۷۲ تا ۸۲ ساعت در خشک کن باقی خواهد ماند.
ذاکری ادامه داد: هرچند برخی از همکاران شالی ها را در دو مرحله در خشک کن تبدیل می‌کنند اما ما آن را در سه مرحله نگه می‌داریم تا با فرایند مراحل مختلف، خشک کردن، سفید و الک کردن و صیقل کردن آن را به برنج سفید تبدیل کنیم.
جعفر ذاکری دیگر شالیکوبی دار با بیان اینکه شالی پس از بوجار و صیقل دادن به مرحله بسته بندی می‌رسد، گفت: هر ساعت در هر دستگاه یک تن و ۲۰۰ کیلوگرم برنج را تبدیل می‌کنیم.
وی ادامه داد: هرچه ساقه شالی کلفت‌تر باشد سرعت تبدیل آن کند تر است و برنج پس از تبدیل آماده بسته‌بندی و کیسه زدن می‌شود.
این شالیکوبی دار با بیان که در فصل کار شالیکوبی ۱۵ تا ۲۰ نفر مشغول کار و فعالیت می‌شوند، گفت: بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و روز در کاهش ضایعات برنج تاثیر بسیار زیادی داشته است.
وی گفت: مرحله خشک کردن شالی فرایند بسیار مهمی دارد و در گذشته این روند به صورت دستی و سنتی انجام می‌شد و اما اکنون با خشک‌کن های اتوماتیک رطوبت شالی گرفته می‌شود.
وی با بیان این که بسیاری از شالکوبی های استان مازندران مدرن و به روز نیست، گفت: بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و روز به نفع شالکوبی و کشاورز خواهد بود زیرا میزان ضایعات را و تولید برنج نیم دانه را کاهش می‌دهد و هرچی کشاورز راضی باشد مشتری بیشتری جذب خواهد شد.
بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و روز به نفع شالکوبی و کشاورز خواهد بود زیرا میزان ضایعات را و تولید برنج نیم دانه را کاهش می‌دهد و هرچی کشاورز راضی باشد مشتری بیشتری جذب خواهد شد
شالیکوبی های سنتی در مازندران سبب شده تا فرایند تولید برنج نیم دانه و ضایعات دسترنج کشاورزان بیشتر شود از این رو ترویج و آموزش کشاورزی و توجه به صنایع کشاورزی برای کاهش ضایعات به‌عنوان دو راهکار مؤثر در پایداری تولید برنج مورد تاکید است.
میزان ضایعات در شالیکوبی ها بالا است
قنبرعلی گلی دنگسرکی رئیس اتحادیه تعاونی شالیکوبی داران ساری و میاندرود با عنوان اینکه میزان ضایعات در شالیکوبی ها نسبت به سال قبل یک تا دو درصد بیشتر است، یادآور شد: در حال حاضر که روزهای برداشت برنج محسوب می‌شود به دلیل فراوانی، قیمت نسبت به اواخر سال ارزان‌تر است زیرا پایان سال تقاضا زیاد و عرضه کم خواهد شد.
وی عدم تسهیلات مناسب را از جمله مشکلات ذکر کرد و گفت: نرخ تسهیلات ارائه شده به شالیکوبی داران بین ۱۸ تا ۲۴ درصد بوده که نامناسب است.
گلی دنگسرکی قیمت بالای لوازم یدکی را از دیگر مسائل برشمرد و گفت: هیچ خدماتی از دولت دریافت نمی‌کنیم در حالی که می‌توان آن را مدیریت کرد تا شالیکوبی دار قطعاتی مانند لاستیک پوست کن، سنگ و غیره را از طریق تعاونی دریافت کند.
اگرچه وجود برخی ضایعات با همه تمهیدات امری اجتناب ناپذیر است اما مدیریت کنترل و کاهش ضایعات به اندازه یک درصد نیز می‌تواند علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ملی و دسترنج کشاورزان ارزش زیادی در تامین بخش زیادی از برنج مورد نیاز را داشته باشند.
به اعتقاد کارشناسان شالیکوبی‌های مدرن می‌توانند میزان ضایعات را تا ۱۰ درصد کاهش دهند. مدرن شدن کارخانه‌های شالیکوبی علاوه بر اینکه ضایعات برنج را کاهش می‌دهد بلکه موجب افزایش کیفیت برنج سفید می‌شود و کاهش ضایعات برنج می‌تواند منجر به بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها شود.
اصلاح ساختار شالیکوبی‌ها از سال ۸۲ در استان مطرح شد که برای جلوگیری از کاهش ارزش افزوده شلتوک، شالیکوبی‌ها تغییر سیستم پیدا کردند تا به ارزش افزوده محصول که همان افزایش درآمد تولید کننده است دست پیدا کنند.
حدود هزار شالیکوبی در مازندران وجود دارد که حدود نیمی از آن نیازمند بازسازی است.
منبع: خبرگزاری بازار
انتهای پیام/