به گزارش مازند اصناف؛ چند سالی است که زنگ خطر کمبود نیروی انسانی در نظام آموزش کشور و در سطوح مختلف تحصیلی به صدا در آمده است و علیرغم هشدارها و اظهارات متعدد در این خصوص، عملا اتفاق خاصی در راستای بهبود اوضاع موجود رقم نخورده است.

استان مازندران نیز بی نصیب از این ماجرا نبوده است و از فقدان نیروی انسانی در سطح آموزش و پرورش رنج می‌برد و در حالیکه در انتظار ارائه راهکارهای کلان ملی در خصوص حل این معضل بود تا بخشی از این چالش جدی را سروسامان بخشد؛ اما امسال نیز باید با این مشکل دست و پنجه نرم کند و در نگاه اول، اولین اثر و عارضه این چالش، افزایش تعداد دانش‌اموزان در کلاس‌های درس است تا با تقسیم دانش‌آموزان در کلاس‌ها، به گونه‌ای کمبود معلم چندان به چشم نیاید.

اما طی ماه‌های اخیر بنا بر اظهارات تعدادی از معلمان بازنشسته فراخوانی از سوی آموزش و پرورش استان برای بازگشت به‌کار این معلمان اعلام شده است و نظام آموزشی استان دست به دامان معلمان بازنشسته علیرغم کاهش بازدهی این معلمان با توجه به محدودیت‌های متاثر از طول عمر فعالیت‌شان و دوری چند ساله از نظام آموزشی شده است.

بی شک معضل کمبود نیروی انسانی که چه در سطح ملی و چه در سطح استانی، رقم قابل توجه و تأملی است، طی سالیان آتی به یک معضل اساسی در سطح کشور مبدل خواهد شد و با دست دست کردن مسئولان بالادستی، سال به سال بر میزان و حجم این چالش افزوده خواهد شد، چرا که هر ساله تعداد زیادی از معلمان مشغول به‌کار، بازنشسته و یا به هر دلیل اقدام به بازخرید می‌کنند که بر میزان کمبود نیروی انسانی خواهد افزود و در نهایت بر مشکلات این حوزه بیشتر دامن زده می‌شود.

                                            

برای اطلاع از آخرین وضعیت نظام آموزشی استان مازندران به سراغ یکی از مدیران استان اداره کل آموزش و پرورش استان رفتیم تا از میزان تبعات این چالش در نظام آموزشی پیش‌رو در استان، اطلاعاتی را کسب کنیم که در ذیل می‌خوانید:

استمرار خدمت هزار معلم بازنشسته مازندران در سال تحصیلی جدید

جوادی در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ اظهار کرد: برای سال تحصیلی جدید، تعداد یک‌هزار معلم که در آستانه بازنشستگی قرار داشتند و یا شده‌بودند، تمایل به استمرار همکاری خود را با آموزش و پرورش اعلام کردند.
 
وی افزود: بنا بر قانون، معلمان در پایان خدمت 30 ساله، بازنشسته می‌شوند، اما این سقف برای فوق لیسانسه‌ها و دکترا تا 35 سال نیز مقرر شده است و این اختیار به خود این افراد واگذار شده است.
 
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مازندران خاطرنشان کرد: معلمان دارای مدرک دانشگاهی تا لیسانس، عمر فعالیتی و خدمتی‌شان 30 سال است اما برای معلمان بالای لیسانس، با تمایل و اعلام مشارکت افراد، ما با استمرار فعالیت‌شان موافقت می‌کنیم و اینگونه امسال در سال تحصیلی 98-99 یک‌هزار نفر در استان مازندران، استمرار خدمت گرفتند.
 
فعالیت 24 هزار معلم در سر کلاس‌های درس مازندران

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که در سطح استان چه تعداد معلم در بدنه نظام آموزشی مشغول فعالیت هستند، گفت: نزدیک به 37 هزار کارمند در ادارات کل و شهرستانی آموزش و پرورش مازندران مشغول فعالیت هستند که از این میزان، 24 هزار نفر معلم‌اند و در سر کلاس‌های درس حاضر می‌شوند و مابقی یعنی حدود 13 هزار نفر نیز در قالب مدیرکل، معاون، کارشناس، مدیر، معاون، دفتردار و غیره مشغول فعالیت هستند.

نیمی از معلمان مازندران دارای سوابق بالای 20 سال هستند
 
جوادی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص میزان متوسط عمر فعالیت معلمان شاغل در مدارس استان و اینکه این معلمان را می‌توان در مجموع معلمان پیر یا جوان محسوب کرد؛ بیان کرد: می‌توان گفت که معلمان ما در مجموع در زمره معلمان پیر قرار می‌گیرند و غالبا دارای سوابق خدمتی بالای 20 تا 25 سال هستند.
 
وی ادامه داد: بیش از نیمی از معلمان کنونی شاغل در مدارس استان دارای سوابق خدمتی بالای 20 سال هستند.
 
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مازندران اعلام کرد: یکی از دلایل مشکل نیروی انسانی در بدنه آموزش و پرورش استان طی 3 تا 4 سال آینده، سابقه بالای معلمان موجود شاغل در مدارس است که پس از بازنشستگی‌شان، تعداد زیادی از کلاس‌های درس را با کمبود معلم مواجه خواهد ساخت.

کمبود 10 هزار و 500 معلم طی 3 سال آینده در نظام آموزشی مازندران
 
این مقام مسئول اضافه کرد: طی این مدت، چیزی نزدیک به 360 هزار نفر در سطح کشور به‌صورت یکپارچه و آنی از بدنه نظام آموزش و پرورش کشور، خارج می‌شوند.

                                           
 
جوادی تصریح کرد: سهم استان مازندران از این چالش جدی، 10 هزار و 500 نفر است که از سیستم آموزش و پرورش استان خارج و بر میزان کمبود نیروی انسانی در استان، افزوده خواهد شد که این رقم واقعا جدی و قابل توجه است.

         
استفاده از ظرفیت خالی مدارس غیردولتی برای جبران کمبود نیروی انسانی

وی در پاسخ به این سوال که برای جایگزینی این حجم کلان از نیروی انسانی چه برنامه‌هایی را در دست اقدام دارید، گفت: یکی از برنامه‌های ما استفاده از ظرفیت مدارس غیردولتی در استان است و بنا داریم تا بخش از دانش‌آموزان را به صورت رایگان بسته به میزان ظرفیت خالی کلاس‌های این مدارس، به این مدارس واگذار و اختصاص دهیم تا به این دانش‌آموزان، آموزش دهند.
 
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مازندران در پاسخ به این سوال که آیا از ظرفیت معلمان آزاد شاغل در مدارس دولتی هم برای جذب در بدنه آموزش و پرورش استفاده خواهید کرد، اذعان کرد:خیر، با این معلمان به دلیل اینکه در بدنه و سیستم آموزش و پرورش قرار ندارند، اجازه و حق انعقاد قرارداد و یا همکاری نداریم اما از ظرفیت این معلمان در آموزش دانش‌آموزان معرفی شده به مدارس غیر دولتی استفاده می‌کنیم.
 
این مقام مسئول متذکر شد: بحث جذب، سیتم پیش دبستانی، نهضت، دانشگاه فرهنگیان، ماده 28 و مواردی از این دست در مرحله رسیدگی و اقدام در سطح ملی قرار دارد و باید دید چه تصمیماتی در این خصوص اخذ خواهد شد.
 
فارغ‌التحصیلی دانشگاه‌های فرهنگیان نیز نمی‌تواند پاسخگوی مطلوبی باشد

به گفته جوادی، تعداد خروجی فارغ التحصیلان از دانشگاه‌های فرهنگیان در سطح کشور، در نهایت 40 هزار نفر است که با توجه به حجم کلان خلأ نیروی انسانی در سطح ملی، نمی‌تواند پاسخگوی مطلوبی برای نیاز کشور باشد و طی 4 سال آینده هم هر ساله این میزان خروجی را در نظر بگیریم، باز هم پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود.
 
راهکار کلاس‌های شلوغ به‌جای کلاس‌های بی معلم!

وی در پاسخ به این سوال خبرنگار ما با این احتساب، اگر آموزش و پرورش نتواند راهکاری برای خلآ موجود نیروی انسانی اتخاذ کند، مجبور است تعداد دانش‌اموزان در کلاس‌های درس را افزایش دهد، اظهار کرد: دیگر کلاس‌های درس ما نیز جایی برای دانش‌آموز ندارد و وزارت‌خانه باید بدنبال یک راهکار اساسی برای حل این معضل جدی پیدا کند.
 
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مازندران افزود: وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان این آمادگی را دارد که واجدین شرایط معلمی بیشتری را جذب کند و باید در این خصوص، سازمان امور استخدامی باید ردیف جدید استخدامی به این دستگاه‌ها اعلام کند تا آن‌ها نسبت به این موضوع اقدام کنند.

سهم 50 درصدی مقاطع ابتدایی مازندران از کمبود نیروی انسانی
 
این مقام مسئول در خصوص میزان کمبود نیروی انسانی در مقطع ابتدایی پاسخ داد: در حال حاضر، 50 درصد از مشکل ما در این بخش، مربوط به مقاطع ابتدایی در استان است و از این میزان 10 هزار و 500 نفری، بیش از نیمی یعنی حداقل 5 هزار نفر به مقاطع ابتدایی اختصاص دارد.

                                          
 
جوادی تاکید کرد: اگر یک قرن دیگر هم بگذرد ما باز هم با مشکل کمبود نیروی انسانی مواجه خواهیم بود و با معلمان مازاد روبرو نخواهیم بود؛ چرا که اگر تعداد معلمان حال حاضر ما به دو برابر هم برسد، از آن‌جا که تعداد کلاس‌های 30 نفره‌مان را به میزان استانداردتری مثل 17 نفر می‌رسانیم باز با مشکل کمبود نیروی انسانی روبرو خواهیم بود.
 
به گفته وی،  کلاس استاندارد آموزشی برای مقاطع ابتدایی 20 تا 22 نفر و برای مقاطع راهنمایی و متوسطه 25 نفر است که در حال حاضر این میزان در مدارس شهری  استان مازندران بیشتر از حد استاندارد است.
 
 راهکارهای تامین نیروی انسانی

معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نیروی انسانی آموزش و پرورش مازندران در خصوص راهکارهای تامین کمبود نیروی انسانی در سیستم آموزشی استان بیان کرد: دانشگاه فرهنگیان، تدریس معاونین به مدت 6 ساعت در هفته، تدریس سرپرستان، استفاده از ظرفیت سرباز معلم، استفاده از ظرفیت جذب معلمان پیش دبستانی و نهضتی‌ها که پرونده‌شان در حال انجام است و فعلا هم زمان به سرانجام رسیدنش مشخص نیست و استفاده از ظرفیت خالی مدارس غیردولتی می‌تواند از جمله راهکارهای قابل اجرا برای حل این معضل باشد که به نظر می‌رسد طی سال تحصیلی 98-99 بهترین راهکار استفاده از ظرفیت  استمرار فعالیت معلمان بازنشسته باشد که تا حجم زیادی از مشکلات حال حاضر را کاهش خواهد داد.
 
کلام پایانی...
 
با این وجود و با توجه به آنچه از اظهارات این مقام مسئول در سطح استان بر می‌آید چالش کمبود نیروی انسانی حالا حالاها دست بردار نظام اموزشی استان و کشور نیست و راهکارهای مطروحه در این گفت‌وگو تنها قابلیت تسکین مقطعی و موقت را داشته و باید نظام اموزش و پرورش بدنبال یک راهکار اساسی و شفا بخش برای حل این معضل باشد؛ چرا که هر یک از راهکارهای مطروحه در این گفت‌وگو دارای معایب و نقصانی است که بی شک نمی‌تواند به عنوان یک راهکار اساسی به آن نگاه و توجه کرد و قطعا دارای اشکالاتی است که نمی‌شود به عنوان یک راهکار روی آن حسابی باز کرد./بلاغ