به گزارش مازند اصناف؛  گفته می‌شود که با طراحی نرم‌افزارهای فیلترینگ ‌هوشمند عدم دسترسی مردم به سایت‌های‌ اجتماعی بین‌المللی محدود به صفحاتی با محتویات مجرمانه می‌شود. شرایط مشابه چنین حالتی هم اکنون در سایت ویکی پدیا وجود دارد، به این ترتیب که سایت ویكی‌پدیا، به‌طور کلی باز است و دسترسی به آن امکانپذیر است، اما برخی صفحات آن كه حاوی مطالب مجرمانه هستند، فیلتر شده‌اند.
 
 فیلترینگ هوشمند چیست؟
 
از زمان فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی موبایلی، در طول یک سال گذشته، همواره بحث محتوایی که از این طریق منتقل می‌شود مطرح بوده و چالش‌ها در این زمینه موجب شد تا در نهایت بحث فیلترینگ هوشمند به عنوان یک موضوع مورد وفاق موافقان و مخالفان این شبکه‌ها واقع شود. موافقان این طرح می‌گویند که نمی‌توان فضای مجازی را بدون هیچ‌گونه محدودیتی و نظارتی در اختیار جامعه و به ویژه جوانان و نوجوانان قرار داد و این کار به نوعی کمک به تهاجم فرهنگی وارده به کشور از سوی کشورهای غربی است.
 
مخالفان فیلتر هوشمند اما بر آن باورند که گردش آزاد اطلاعات حق مسلم شهروندی محسوب می‌شود و این کاربر است که باید انتخاب کند که می‌خواهد به چه اطلاعاتی دسترسی داشته باشد و نباید به هر طریقی برای او در این زمینه تعیین تکلیف شود. موافقان فیلترینگ هوشمند آن را راه‌حلی برای کاهش نارضایتی مردم از فیلترینگ می‌دادند که علاوه بر رضایت کاربر از سرقت اطلاعات ملی نیز جلوگیری می‌کند و خلل وارد شده به فعالیت افراد در فضای مجازی را به حداقل ممکن می‌رساند.

حذف فیلتر سلیقه ای

 قبل از مطرح شدن موضوع فیلترینگ هوشمند انجام فیلترینگ بر عهده یک کارگروه بود و با رأی‌گیری در میان اعضای این کارگروه تصمیم گرفته می‌شد که یک سایت فیلتر شود یا نشود. بنابراین در این سیستم فیلترینگ، ممکن بود اعمال سلیقه‌هایی شخصی از سوی افراد وجود داشته باشد.
 
یکی از راهکار‌هایی که در نهایت به حذف این اعمال سلیقه‌ها در فیلترینگ می‌‌انجامد، استفاده از سیستم فیلترینگ هوشمند است؛ یعنی با جایگزینی نرم افزار‌ها جای افراد، این مساله تا حد زیادی بر طرف ‌می‌شود. احتمال اعمال نفوذ سلیقه‌ای در زمان فیلترینگ توسط یک کارگروه بسیار زیاد است. ممکن است استفاده از یک سایت در نظر فردی بی‌اشکال باشد در صورتی که شاید در زمانی دیگر، فردی دیگر به انجام این کار ضرورتی نبیند.
 
بنابراین نیاز است که یک چارچوب کلی در مورد نحوه فیلتر کردن سایت‌ها وجود داشته باشد تا بتوان بر اساس آن دستورالعمل نسبت به فیلترینگ سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی اقدام کرد. از موارد دیگری که لزوم فیلترینگ هوشمند را یادآور می‌شود، وجود سایت‌هایی است که در آنها مطالب خوب و بد در کنار هم قرار دارند. هر موتور جست‌وجو یا شبکه اجتماعی ممکن است مطالب خوب یا بدی را به کاربران انتقال دهد و نمی‌توان به این دلیل کل آن شبکه را مسدود کرد. فیلترینگ سلیقه‌ای به دلیل عدم امکانات کافی، تمامی سایت را فیلتر کرده و در نتیجه، مطالبی نیز که با ارزش‌های کشور مغایرت نداشتند، مسدود می‌شدند.
 
از سوی دیگر ممکن است برخی از مطالب در شبکه‌های اینترنتی حاوی مطالب تخصصی باشد که برای برخی گروه‌های اجتماعی زیان‌آور اما در عین حال برای برخی گروه‌های متخصص کشور مفید هستند. برای مثال می‌توان به سایت‌های تخصصی پزشکی اشاره کرد. در چنین مواردی نیز فیلترینگ نباید مانع دسترسی افراد متخصص به سایت‌های مورد نیازشان بشود.

لزوم صیانت و نظارت بر فضای مجازی

صیانت و نظارت در فضای مجازی باید جدی گرفته شود، خدمات توسعه پهنای باند و افزایش سرعت اینترنت در صورتی که با برنامه‌ریزی و مدیریت منطقی و اصولی نباشد منجر به تهدید جدی می‌شود. مصونیت و ایمن‌سازی فضای مجازی راهکار منطقی‌تری نسبت به محدودیت کلی فضای مجازی‌است که می‌توان استفاده‌های مفیدی از آن کرد. در واقع اگر بتوان با اندکی اعمال نفوذ دستگاه‌‌های ذیربط بر فضای مجازی زمینه برای بروز مشکلات متعدد اخلاقی و روانی ناشی از استفاده نادرست از آن را به حداقل ممکن رسانید قطعا شاهد کاهش تبعات منفی و تاثیر گذار بر جامعه هستیم.
 
قطعا در دنیای غرب با تفکر غربی مواجهیم که بی‌بند و باری یا ترویج خشونت در آن یک فرهنگ و هنجار است، این در حالی است که در فضای فرهنگی ایرانی ـ اسلامی کشور این مسائل قبیح و ناپسند هستند. بنابراین در صورتی که استفاده از فضای مجازی بدون هیچ‌گونه محدودیت برای استفاده عامه مردم فراهم باشد باید منتظر تبعات متعدد منفی ناشی از استفاده از آن نیز بود.
 
کنترل فضای مجازی به معنی کم ارزش شمردن حقوق و شعور کاربران اینترنت نیست. یکی از دلایل مهم فیلترینگ هوشمند استفاده کودکان و نوجوانان از این فضاست. کودکان و به ویژه نوجوانان به دلیل آنکه در سنین بلوغ هستند و شخصیت آنها هنوز به میزان قابل توجهی شکل نگرفته است به راحتی مستعد یادگیری انواع ناهنجاری‌ها هستند.
 
بنابراین منطق حکم می‌کند که با نظارت حداقلی بر فضای مجازی راه را برای ورود فرهنگ غرب که در موارد متعددی با فرهنگ ایرانی – اسلامی کشور مغایریت دارد ببندیم. نقش خانواده‌ها را نیز نمی‌‌توان در استفاده درست، اصولی و بر اساس ارزش‌های دینی – مذهبی کشور نادیده گرفت. در مواردی که دولت و سازمان‌های ذیربط نمی‌توانند نظارت درستی را بر استفاده نوجوانان و کودکان از فضای مجازی داشته باشند خانواده‌ها باید این نقش را برعهده بگیرند و به فرزندان خود استفاده صحیح از فضای مجازی را آموزش دهند.

ویژگی‌های فیلترینگ هوشمند

طبق تعاریف موجود و نمونه‌های تطبیقی سایر کشور‌ها، یکی از مواردی که قرار است در فیلترینگ هوشمند مورد توجه قرار گیرد، این است که در برخورد با یک صفحه، جای فیلتر کردن تمام آدرس، بخشی از آن مسدود شود. در نتیجه چنین روندی، در یک سایت همچون فیس‌بوک، تنها برخی صفحات مسدود شده و دسترسی به سایر صفحات، آزاد است.
 
از سوی دیگر، در فیلترینگ هوشمند قرار است میان دسترسی‌های افراد، تمایزاتی ایجاد شود و سطحی از دسترسی بیشتر یا کمتر، برای افراد متناسب با سن، شغل و تخصصشان، در نظر گرفته شود. برای مثال سطح دسترسی به اینترنت برای یک پژوهشگر در مقایسه با یک دانش‌آموز متفاوت است که البته با توجه به اینکه اجرای این عملکرد، به تشخیص هویت افراد نیاز دارد، ابعاد اجرای این بخش از پیشنهاد، همچنان در مرکز ملی فضای مجازی در دست بررسی است.
 
از دیگر الزامات فیلترینگ هوشمند، امکان درک و پردازش تصویر است که در نتیجه آن می‌توان امیدوار بود که تنها برخی از تصاویر مغایر با اخلاق سایت‌ها فیلتر شوند، بی آنکه قرار باشد تمام آدرس آن سایت مسدود شود. نرم افزار فیلترینگ همچنین باید قادر باشد که بر اساس محتوا مسدود سازی را انجام دهد. برای مثال باید بتواند میان یک مطلب پزشکی که در آن از برخی کلمات خاص استفاده شده است و مطالب دیگری که از همان کلمات استفاده می‌کنند، تمایز قائل شود.

پیچیدگی‌های فیلترینگ شبکه‌های تلفن همراه

در مورد استفاده از فیلترینگ هوشمند برای شبکه‌های اجتماعی موبایل، کار تا حدی پیچیده‌ می‌شود، زیرا امکانات خاصی لازم است تا دولت‌ها بتوانند در میان محتواهای منتشر شده در این شبکه‌ها، محتواهای غیر اخلاقی و مجرمانه را شناسایی کنند. به گفته کارشناسان در حال حاضر توان فنی برای این کار نه تنها در کشور ما، بلکه در بسیاری از کشور‌های دیگر وجود ندارد./آرمان