به گزارش مازند اصناف؛ با اعزام اولین گروه از زائران بیت‌الله الحرام به عربستان، به طور رسمی فرآیند برگزاری مناسک حج سال ۱۳۹۶ در کشور آغاز شد.

اگرچه هدف اصلی حجاج برای حضور در این مراسم، تقرب به خدای متعال، تزکیه نفس و هم‌افزایی و وحدت میان امت اسلامی است، اما در برگزاری این مراسم، توجه به مسئله کلان "اقتصاد حج" نیز مهم است.

مسئله "اقتصاد حج" را می‌توان از جزئی‌ترین تا مهم‌ترین مسایل برگزاری این مراسم نظیر هماهنگی هتل برای اسکان و حمل و نقل هوایی و همچنین تهیه غذا و ... در نظر گرفت. طبق اعلام سازمان حج درباره هزینه‌های سفر حج در سال جاری، با احتساب کسر مبلغ ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان مساعدت بانک ملی، هزینه بالاترین درجه کاروان حدود ۱۳ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان و پائین ترین درجه مبلغ ۹ میلیون و ۶۷۰ هزار تومان است.  درواقع اگر بطور میانگین هزینه اعزام هر شخص را ۱۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم در واقع برگزاری حج در سال جاری بیش از ۱۱۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد که بخش اعظمی از آن جزو درآمدهای کشور عربستان می‌باشد.

اما بخشی از آن نیز مربوط به تحرکات اقتصادی خرد حجاج می شود که در ادامه به تبعات برخی از خریدهای نابجا بر کشور اشاره می‌کنیم.

با توجه به روابط ایران با کشور عربستان سعودی، نحوه مواجهه صحیح با "بازارهای اقتصادی" آن می‌تواند در استفاده بهتر از فرصت حج برای حجاج ایرانی مفید باشد.

از جمله مواردی که در این خصوص قابل ذکر است، حجم عظیم واردات کالا به کشور تحت عنوان "سوغات" توسط حجاج است.

اگرچه این موضوع حق اولیه هر مسافری است که از خارج کشور، ملزومات مورد نیاز را خرید و وارد کند، اما در نظر گرفتن این مسئله که جنس فضا و فرصت حج با سایر سفرهای خارجی متفاوت است، مراقبت های خاصی را می‌طلبد.

به بیان دیگر، در سال‌های گذشته شاهد این مسئله بودیم که هر کدام از حجاج در مسیر بازگشت از سفر معنوی حج، مقدار زیادی کالای خریداری شده از عربستان را همراه خود به کشور می‌آورند. این مسئله گرچه در ظاهر باعث خروج شدید ارز از کشور می شود، اما در باطن خود، کمک به واردات جنس غالبا چینی به کشور کرده و تاثیر مهمی بر عمیق تر شدن رکود می‌گذارد.

واردات این اجناس به کشور در حالی با بی‌توجهی متولیان انجام می‌شود که با در نظر گرفتن حکم شرعی ممنوعیت واردات کالاهای با مشابه داخلی به کشور و حرام شرعی بودن این اقدام، می‌تواند ضربه سنگینی به تاثیرات معنوی حج وارد آورد.

از سوی دیگر، اقدام غیرلازم دیگری که علی‌رغم تنگ‌نای کشور در ساماندهی  بازار ارز در حال انجام است، اختصاص ارز مخصوص با نرخ دولتی است.

براساس خبری که توسط روابط عمومی بانک ملی ایران منتشر شد، هرکدام از حجاج می‌توانند تا سقف ۳۰۰ دلار ارز یارانه‌ای (هردلار حدود ۳۲۷۰ تومان) در یافت کنند که باتوجه به در نظر گرفتن جمعیت ۸۶ هزار و ۵۰۰ نفری حجاج در سال جاری، به طور حداقل ۲۶ میلیون دلار از کشور خارج می‌شود.

اختصاص ارز خاص برای حج گذاران در حالی انجام می‌شود که این افراد پیش از این تمام هزینه‌های جاری و روزمره خود را به کاروان‌ها پرداخت کرده اند و کاوران‌ها نیز موظف به آماده‌سازی تمامی مایحتاج حجاج شده‌اند بنابراین  مردم برای حضور در مراسم حج نیازی به پول نقد زیادی ندارند.

از سوی دیگر، خروج این میزان ارز از کشور در حالی است که قیمت روز دلار در بازار آزاد بیش از ۳۸۰۰ تومان است.در واقع نظام اقتصادی در این قسمت نیز متحمل هزینه بیش از ۱۳ و نیم میلیارد تومانی می‌شود که این رقم از طریق واردات به کشور بازگشته و چرخ صنعت را نابود می‌کند.

براین اساس می‌توان از دستگاه‌های متولی حج، انتظار داشت با فرهنگ سازی و برنامه ریزی صحیح در خصوص توصیه اخیر رهبرمعظم انقلاب به حجاج در خصوص «پرهیز از بازارگردی»، زمینه را برای استفاده هرچه بیشتر افراد از فرصت حج فراهم آورند.

در این زمینه می‌توان به بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب درخصوص بازار گردی های غیر ضروری در ایام حج اشاره کرده که فرمودند:

 

بنده مکرّر در مکرّر این معنا را عرض کرده‌ام. بازار، همه جای دنیا هست؛ در این تهران هم بازار هست؛ اجناس جورواجور، مُجاز و غیر مُجاز، در همه جا هست؛ در این تهران هم هست، در شهرهای دیگر هم هست. آنچه در تهران نیست، کعبه است؛ آنچه در تهران و در محیط زندگی شما نیست، مسجدالحرام است، مسجدالنّبی است؛ این است که [فقط] آنجا است؛ باید از آن استفاده کنید؛ وَالّا بازار و اشیاء گوناگون همه جا هست. وقت عزیز را صرف این چیزها نکنید.

همچنین دستگاه‌های پولی و بانکی کشور نیز با توجه به تاثیرات باقوه و بالفعل توزیع این مقدار دلار با نرخ دولتی، که عمدتا صرف واردات کالا از کشور دیگر می‌شود، نسبت به مدیریت صحیح و درصورت نیاز حذف این سیاست اقدام نمایند.

بعلاوه، حداقل انتظار از حج گذاران نیز این است که از خریدهای غیرضروری به عناوینی چون "سوغات" دست برداشته و از فرصت کوتاه حضور در جوار خانه خدا حداکثر بهره را ببرند.

رهبرمعظم انقلاب نیز در بخشی از بیاناتشان در دیدار  با کارگزاران حج در سال ۱۳۹۰ با تاکید بر رویه غلط بازارگردی در سفر حج، پیشنهاد ویژه‌ای برای تهیه "سوغات" توسط حجاج داشتند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آن دیدار فرمودند:

" من با سوغاتی خریدن مخالف نیستم، اما با این بازارگردیها چرا؛ خیلی بد است. یک عده‌ای عطش بازارگردی دارند؛ اینها ملت شما را، مردم شما را سبک میکند؛ حیف است. میروند یک جنسهائی را میخرند، غالباً هم جنس‌های بی‌کیفیت از کشورهای دوردستِ سودجو که با همان کمپانیهای داخل آن کشور میزبان بندوبست دارند. برای حجاج جنس بدلی و بیکیفیت درست میکنند می‌آورند توی این بازارها میریزند، شما هم میروید این ارز خودتان را و عِرض خودتان را میریزید برای اینکه این کالاهای بیکیفیت را خریداری کنید. امروز در کشور ما خوشبختانه کالاهای داخلی با کیفیت خوب، متنوع، زیبا، ساخته‌شده‌ی دست کارگر ایرانی - برادر خودتان - فراوان است. بعضی‌ها قبل از اینکه سفر مکه بروند، سوغاتیهای سفر را در اینجا میخرند - کار خوبی است - نگه میدارند؛ بعد که برگشتند، همانهائی را که در بازار شهر خودشان تهیه کرده‌اند، به عنوان سوغاتی میدهند. هدیه‌ی سفر است دیگر، خوب است. این کار، خیلی کار خوبی است.

 بعضی‌ها به عنوان چیز متبرک، از آنجا سوغاتی می‌آورند؛ تبرکی ندارد. این جانمازهائی که در سنندج و کردستانِ خودمان میبافند، بمراتب از جانمازهائی که از آنجا می‌آورند، بهتر است. برادر خودتان را تقویت کنید، ساخت دست او را که هم زیباتر است، هم بهتر است، بخرید و این را به عنوان سوغاتی بدهید. این را آنجا ببرید و به افرادی که دوست دارید، سوغاتی بدهید. همه‌ی اجناس خودمان همین طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم که مقدس‌ترین است. اینها را رعایت کنید. "

 

- بلاغ