فاسد شدن 10 هزار تن پرتقال یکی از مهم‌ترین اخبار سال گذشته در شب عید بود. با اینکه ابعاد این خبر شعاع بسیار گسترده‌ای یافت و انگشت اتهام بین برخی از افراد و سازمان‌ها چندین‌بار جابه‌جا شد اما به هر حال این موضوع مطرح شد و درباره آن اخبار ضد و نقیضی به گوش می‌رسید.

همچنین وجه اشتراک تمام این اخبار این بود که فاشد شدن 12 درصد از پرتقال‌های انبار و دپو شده امری طبیعی است. 

"صمت" در این گزارش بدون قضاوت درباره ابعاد واقعی ماجرای «پرتقال‌های فاسد شده» که در سال گذشته منتشر شد، نگاهی بر روند اخبار قدیمی دارد. همچنین در ادامه این گزارش با توجه به اینکه در آغاز فصل برداشت مرکبات هستیم صمت به بررسی راهکارهایی که در بخش صنعت می‌تواند از فاسد و امحا شدن محصولات جلوگیری کند می‌پردازد با توجه به اینکه زمان کافی تا فاسد شدن مرکبات امسال باقی مانده دولت می‌تواند با استفاده از راهکارهای موجود از بروز دوباره این مشکلات پیشگیری کند. 

فاسدشدن 10 هزار تن پرتقال 

در ماه‌های ابتدایی سال گذشته خبر فاسد شدن ۱۰هزار تن پرتقال منتشر شد و دامنه وسیعی پیدا کرد. 

محمدرضا شعبانی، مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها ادعا کرده بود که حدود ۴۰هزار تن پرتقال برای تنظیم بازار شب عید از طرف سازمان تعاون روستایی خریداری شد که به دلیل بی‌تجربگی، ۱۰هزار تن آن فاسد و دور ریخته شد. 

وی گفت: ذخیره‌سازی میوه شب عید از جمله پرتقال سال ۹۴ از سوی وزارت جهاد کشاورزی و با مباشرت سازمان مرکزی تعاون روستایی انجام شد. 

وی با بیان اینکه حدود ۴۰هزار تن پرتقال برای تنظیم بازار شب عید از طرف بخش دولتی خریداری شد، افزود: بخشی از پرتقال‌های خریداری شده خراب شد و دور ریخته شد و بخشی هم هنوز در سردخانه‌های استان‌های مختلف مانده و به فروش نرفته است. 

مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران در پاسخ به این سوال که چرا بخشی از پرتقال‌های تنظیم بازار در سردخانه‌ها خراب شده است، بیان کرد: تمام پرتقال‌های خریداری شده به موقع توزیع نشد و به علت بی‌تجربگی سازمان تعاون روستایی در توزیع، این سازمان فرصت عرضه پیدا نکرد و محصولات خراب شد. شعبانی به علت دیگر خرابی پرتقال‌های ذخیره شده برای تنظیم بازار شب عید اشاره و تصریح کرد: بخشی از پرتقال‌های خریداری شده هم خیلی زود (دی ۹۴) به استان‌ها منتقل شد و به علت شرایط نامساعد نگهداری خراب شد و از بین رفت.  مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران دلیل این اتفاق را نداشتن تجربه و ناهماهنگی بین دستگاه‌ها عنوان و بیان کرد: این اتفاقات نتیجه ورود بخش دولتی است، چراکه با توجه به صرف بودجه دولت در امر ذخیره‌سازی، برخی دست‌اندرکاران نگرانی و دلسوزی ندارند.

خبر تکذیب شد

این خبر علاوه‌بر تاثیری که بر قیمت پرتقال داشت ابعاد گسترده اجتماعی نیز پیدا کرد. با این حال دیری از انتشار آن نگذشته بود که دلاور حیدرپور، رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری‌اسلامی ایران (ایرنا) با تکذیب خبر ضایعات و دور ریخته شدن ۱۰هزار تن پرتقال ذخیره شده شب عید استان گفت: کمتر از ۹ درصد پرتقال‌های ذخیره شده از سوی سازمان تعاون روستایی به صورت ضایعات از بین رفت. پوسیدن و از بین رفتن پرتقال تا ۱۲درصد امری طبیعی است. 

وی با اشاره به اینکه براساس دستورالعمل هیات دولت، تعاون روستایی مازندران مباشرت و مسئولیت خرید و ذخیره ۳۷هزار تن پرتقال برای تنظیم بازار شب عید سال ۹۴ را داشته است، بیان کرد: ۳۰هزار تن از پرتقال‌ها مربوط به مازندران و ۷هزار تن مربوط به پرتقال جنوب بوده است. 

وی توضیح داد: اینکه اتحادیه باغداران مازندران ادعا کرده که از ۴۰هزار تن پرتقال خریداری شده از سوی سازمان تعاون روستایی، ۱۰هزار تن به دلیل بی‌تجربگی فاسد شده و از بین رفته است، «دروغ محض» است. 

وی بیان کرد: حداکثر پوسیدگی پرتقال ۹درصد بوده که تا ۱۲درصد نیز امری طبیعی است. 

به گزارش ایرنا، ذخیره‌سازی میوه شب عید سال ۱۳۹۴ ازجمله پرتقال از سوی وزارت جهاد کشاورزی و با مباشرت سازمان مرکزی تعاون روستایی مازندران انجام شد. 

محمدرضا شعبانی، مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها ادعا کرده بود که حدود ۴۰هزار تن پرتقال برای تنظیم بازار شب عید از طرف سازمان تعاون روستایی خریداری شد که به دلیل بی‌تجربگی، ۱۰هزار تن آن فاسد و دور ریخته شد. 

رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: در حالی اتحادیه باغداران مازندران مدعی چنین حرفی است که خود مسئول خرید ۵هزار تن پرتقال شب عید سال ۹۴ استان تهران بوده است که گفته شده حدود ۵۰درصد از این پرتقال‌ها از بین رفته است. 

حیدرپور ادعا کرد که اتحادیه باغداران برای گرفتن شریک جرم چنین آمار غلطی را منتشر کرد ولی بخش حقوقی وزارت جهاد کشاورزی و تعاون روستایی کشور به صورت قانونی و جدی پیگیر ادعای غلط و بدون مستندات اتحادیه باغداران مازندران هستند. 

وی تاکید کرد: اتحادیه باغداران مازندران در سال ۹۲ که مباشر خرید و ذخیره‌سازی پرتقال شب عید بوده، از ۴۰هزار تن پرتقال خریداری شده، ۱۰هزار تن را به‌دلیل تاخیر در فروش و ذخیره نامناسب دور ریخته که هنوز موضوع شکایت آن مطرح است. 

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد اتحادیه باغداران از اینکه منافع خود را در حذف شدن به‌عنوان مباشر خرید در دولت تدبیر و امید از دست داده، این ادعای کذب را مطرح کرد. 
رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران از سازمان تعاون روستایی به عنوان گسترده‌ترین شبکه توزیع محصولات کشاورزی با ظرفیت بالای امکانات و تجهیزات انبارداری در کشور یاد کرد و گفت: رسالت اصلی این سازمان کمک به کشاورزان و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان با هدف تنظیم بازار از طریق خرید تضمینی و عرضه به موقع محصولات کشاورزی است.  حیدرپور گفت: اینکه دولت تدبیر و امید سازمان تعاون روستایی را مباشر خرید پرتقال و سیب شب عید کرده است، درواقع مصوبه بر زمین مانده مجلس و دولت قبل را عملیاتی کرد.

راهکار جلوگیری یا تقویت

در شرایط سال گذشته طبیعی بود که پس از این گفته‌ها موضع‌گیری‌های متفاوتی وجود داشته باشد. جدا از این موضوع که حق با کدام طرف بود، «فاسد شدن ۱۴درصد از پرتقال‌های انبار شده» موضوعی طبیعی اعلام شده و دو طرف در آن تردیدی ندارند. بر این اساس، برخی از سیاست‌ها و ظرفیت‌هایی که اجرای آن باعث می‌شود ضریب فاسد شدن پرتقال‌ها کاهش یابد مورد بررسی قرار گرفته است. بنا بر این اگر ۱۰هزار تن پرتقال فاسد شده باشد، راهکارهایی وجود دارد که می‌توان از آن جلوگیری کرد و اگر این خبر براساس آنچه اعلام شده «دروغ محض»باشد هم این راهکارها می‌تواند از فاسد شدن ۱۴درصد که طبیعی قلمداد می‌شود، جلوگیری کرده و به حمایت از تولید منجر شود. 
به گفته محمدعلی شاعری، رییس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی یکی از سیاست‌هایی که باعث می‌شود ضریب فاسد شدن و از بین رفتن مرکبات کاهش یابد، ارائه مشوق‌های صادراتی است. در این صورت تولیدکنندگان به صادرات رومی‌آورند و در نتیجه علاوه‌بر صادرات بیشتر محصولات تولید شده نیز در خطر از بین رفتن قرار نمی‌گیرند. 

وی درباره اقدامات پیشگیرانه از مشکلاتی که سال گذشته برای مرکبات به وجود آمد به صمت گفت: «تاکنون جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده و وظایف سازمان‌ها و نهادهای مختلف مشخص شده است. بر این اساس یکی از پیشنهادهای مهم کمیسیون کشاورزی این است که اولویت ارائه تسهیلاتی که برای پروژه‌های اقتصاد مقاومتی درنظر گرفته شده با صنایع غذایی به‌ویژه مرکبات باشد. »

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه برخی از واحدهای صنایع تبدیلی در این زمینه هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند، گفت: «این دسته از واحدها نیز برای اتمام پروژه احداث واحدها در اولویت هستند. واحدهای صنایع غذایی علاوه‌بر ایجاد اشتغال و ارزش افزوده بالا در تنظیم بازار مرکبات و محصولات کشاورزی نقش بسیار مهمی دارند. »

شاعری همچنین درباره واحدهای در حال بهره‌برداری گفت: «حمایت از واحدهای در حال ساخت مجزا از سهم حمایتی واحدهای در حال بهره‌برداری است. در شرایط کنونی اقتصادی و صنعتی کشور یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها حفظ صنایع موجود است. بر این اساس اقدامات حمایتی برای واحدهای در حال بهره‌برداری در زمینه صنایع غذایی و تولید آبمیوه‌ها همچنان ادامه دارد. »

وی درباره اقداماتی که در ماه‌های گذشته برای جلوگیری از بروز مشکلات سال پیش پیگیری شد، این‌گونه توضیح داد: « پیشنهاد یارانه صادراتی که از طرف کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی به اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری از طریق نامه‌نگاری داده شد، گویای یارانه ۵۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم مرکبات بود. بر اساس این پیشنهاد صادرکنندگان مرکبات و محصولات فرآوری شده در این زمینه می‌توانند به ازای هر کیلوگرم محصول صادر شده ۵۰۰ تومان دریافت کنند. »
رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به این پرسش که آیا این پیشنهاد ظرفیت اجرا شدن دارد، این‌گونه پاسخ داد: «شاید به ظاهر پیشنهاد یارانه صادراتی رقمی بیش از حد قابل انتظار را به ذهن متبادر کند اما در واقع این‌طور نیست. درنظر گرفتن این مبلغ برای یارانه صادراتی فاصله قیمت تمام‌شده و قیمت رقابتی را پر می‌کند. »
به گفته شاعری، این نامه اکنون از طرف معاون اول رییس‌جمهوری به محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه ارسال شده و وی نیز با پیشنهاد کمیسیون کشاورزی موافقت کرده است. البته هنوز به‌طور رسمی این پیشنهاد اجرا نشده است. 

وی همچنین درباره تنظیم بازار مرکبات برای شب عید توضیح داد: «ابتدا باید درنظر داشت که با تبدیل مرکبات به فرآورده‌های با دوام بیشتر، بازار تا حدی تنظیم می‌شود. همچنین مسئولیت تنظیم بازار به عهده وزارت جهاد کشاورزی است و تا ۲ هفته آینده خرید محصولات کشاورزی از طرف این وزارتخانه برای تنظیم بازار شب عید شروع می‌شود.»

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه باید حدود ۶۰هزار تن خرید توافقی برای شب عید انجام شود، گفت: «این کار با قیمت توافقی از کشاورزان انجام خواهد شد. اکنون سازمان تعاون روستایی موظف شده از طریق شبکه این سازمان پرتقال مورد نیاز مردم را تامین کند تا مشکلات سال گذشته دوباره ایجاد نشود. »

غنی‌سازی، راه‌حل ورود به بازار 

مصطفی اردوبازاری، تولیدکننده آبمیوه در گیلان درباره ظرفیت‌های تولید آبمیوه از مرکبات به صمت گفت: «گیلان در صنایع تبدیلی نقش بسیار مهمی دارد و توانسته در این زمینه به موفقیت‌هایی دست یابد. یکی از راه‌های حفظ و نجات مرکبات تبدیل آنها به نوشیدنی است. در این صورت علاوه‌بر اشتغالزایی و ایجاد ارزش افزوده، دوام محصولات افزایش می‌یابد. »

وی با اشاره به اینکه متاسفانه تنوع محصولات کشاورزی که استفاده از آنها در تولید آبمیوه ممکن باشد، کم است، گفت: «یکی از راه‌هایی که با احتساب آن می‌توان وضعیت تولید آبمیوه را بهبود بخشید روآوردن به سیاست‌هایی است که کشورهای توسعه‌یافته از آنها استفاده  می‌کنند. اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته تنوع محصولات نوشیدنی با افزودنی‌های غنی شده ایجاد می‌شود. در این صورت علاوه‌بر اینکه محصولات از تنوع بیشتری برخوردار می‌شوند، محصولات تولید شده و علاوه براین فواید بیشتری نیز پیدا می‌کنند و طبیعی است که چالش‌های فروش هم در این زمینه کاهش می‌یابد. »

مرجع: ایران جیب