به گزارش مازند اصناف و به نقل از گسترش صمت؛ سازمان توسعه تجارت، با هدف حمایت از باغدار ایرانی، تعرفه واردات روغن زیتون را از ۴۰ درصد به ۵۵ درصد افزایش داده است. بنا به اعتقاد کارشناسان، از آنجایی که زیتون به اندازه نیاز در ایران تولید نمی‌شود ما به واردات این محصول نیازمند هستیم و اگر وارد نکنیم با کمبود این محصول مواجه می‌شویم.

کمبود این محصول باعث افزایش قیمت این کالا می‌شود و در نهایت میل مردم نسبت به خرید این کالا کاهش پیدا می‌کند. مصرف نکردن روغن زیتون سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
رییس شورای ملی زیتون ایران می‌گوید: متاسفانه سرانه مصرف زیتون و روغن زیتون در کشور ما بسیار ناچیز است. در ایران هر نفر سالانه ۲۵۰ گرم روغن زیتون مصرف می‌کند و این مقدار به نسبت مصرف سالانه ۱۲ کیلو در کشور اسپانیا و ایتالیا بسیار ناچیز است. سیداحمد بلندنظر در گفت‌وگو با صمت می‌افزاید: مصرف روغن زیتون، از ابتلا به بیماری‌هایی چون سرطان جلوگیری می‌کند. حال این پرسش مطرح است که آیا گران کردن کالایی که مصرف آن سلامت مردم را تامین می‌کند صحیح است؟ مسئولان ما باید مکانیزم‌هایی را طراحی کنند که مصرف‌کننده قدرت خرید این کالا را داشته باشد تا اینکه هر روز از مصرف آن دلسرد شود. وی در ادامه اظهار می‌کند: زمانی افزایش تعرفه به نفع تولیدکننده است که در کشور به اندازه کافی زیتون روغن‌دار وجود داشته باشد و در این حالت وضع چنین تعرفه‌ای معنادار است. اما در حال حاضر کل روغنی که باغداران ایران تولید می‌کنند حداکثر تامین‌کننده ۳۰درصد است و ما باید ۷۰ درصد نیاز بازار به این محصول را از طریق واردات تامین کنیم. بلندنظر می‌افزاید: اگر این مقدار وارد نشود در واقع شبکه قاچاق را تقویت کرده‌ایم. الان بین ۵ تا ۷ هزار تن کنسرو و زیتون روغن‌دار وارد می‌شود. با افزایش تعرفه واردات، قاچاق این کالا تشویق می‌شود. رییس شورای ملی زیتون ایران می‌گوید: در حال حاضر بیشتر روغن داخلی، وارداتی است. وقتی کالای قاچاق افزایش پیدا کند دو قشر بیش از همه ضرر می‌کنند؛ نخست دولت که گمرک نمی‌گیرد و دوم مردم که جنس بی‌کیفیت و گران می‌خرند. بلندنظر می‌افزاید: شورای ملی زیتون ایران برای رفع مشکلات پیش‌روی صنعت زیتون، به دولت پیشنهاد داد که عوارض واردات بر زیتون را حذف کند و مصوبه هیات دولت نیز دریافت شده اما این مورد هنوز اجرایی نشده است. وی در پایان می‌گوید: برخی مصوبات با هدف حمایت از تولید داخلی تصویب می‌شود اما در واقعیت نه از تولیدکننده حمایت می‌شود و نه از مصرف کننده. چراکه با این مصوبات دیگر مصرف‌کننده نمی‌تواند روغن زیتون باکیفیت را خریداری کند و این مسئله سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازد. به نظر من بهترین راهکار این است که کاشت و برداشت اقلام روغنی به باغداران سپرده شود.


وضع تعرفه شناور
علیرضا نبی که صاحب یک واحد تولیدی روغن زیتون و محصولاتی در این زمینه است به صمت می‌گوید: من مخالف افزایش تعرفه واردات روغن زیتون هستم. ما نمی‌توانیم با تعرفه‌های دستوری بازار را تنظیم کنیم. این فعال اقتصادی می‌افزاید: برای توضیح بیشتر لازم می‌دانم به چند سال قبل بازگردم زمانی‌که جهاد کشاورزی ۱۰۹ هزار هکتار در کل کشور را به کاشت زیتون اختصاص داد. متاسفانه نبود مدیریت صحیح و توجه نکردن به شرایط اقلیمی باعث شد که ۷۰درصد این زمین‌ها محصول ندهند و تنها ۳۰ درصد عایدات نصیب باغداران زیتون شود. وی در ادامه اظهار می‌کند: این عایدات آنقدر کم است که بازار عرضه و تقاضا را تنظیم نمی‌کند. علیرضا نبی به عنوان شخصی که در بخش صنعت سرمایه‌گذاری کرده است، تصریح می‌کند: در شرایط فعلی مواد اولیه و زیتون سبز کافی وجود ندارد که به خط تولید بدهیم تا محصولات فرآوری جدید تولید کنند. متاسفانه ما حتی برای مصرف داخلی زیتون میزان مورد نیاز نداریم، چه برسد به اینکه بخواهیم این محصول را صادر کنیم. نبی اظهار می‌کند: متاسفانه زیتونی که در ایران تولید می‌شود کیفیت مناسبی ندارد اما از آنجایی که باغدار ما می‌داند هر چه بکارد محصول از سوی کارخانه‌ها خریداری می‌شود؛ چندان به کیفیت محصول خود اهمیت نمی‌دهد به عنوان مثال؛ به موقع محصول را آبیاری نمی‌کند چراکه پیش خود می‌گوید همین محصول بی‌کیفیت نیز خریداری می‌شود. وی می‌افزاید: در مقابل، من کارخانه‌دار مجبور هستم برای این محصول بی‌کیفیت زحمت زیادی بکشم و به همین دلیل هزینه تمام شده کالا بالا می‌رود و در نهایت کیفیت مطلوب را دریافت نمی‌کنم. تردید نداشته باشید که هزینه بالا بردن کیفیت زیتون بر دوش مصرف‌کننده خواهد افتاد. با توجه به توان خرید مردم و هزینه‌های تولید بالا رفته و این فرآیند در نهایت دایره خرید این کالا را کوچک و کوچکتر می‌کند. وی می‌گوید: اینجا این پرسش مطرح می‌شود که آیا وظیفه ذاتی وزارت جهاد کشاورزی این است که صنعتگران را کوچک کند؟ یا وظیفه دارد که مواد اولیه مورد نیاز صنعتگران را با یک تعرفه شناور تامین کند؟
این فعال اقتصادی در ادامه اظهار می‌کند: تعرفه وحی منزل نیست که بخواهیم آن را تا چند سال اجرا کنیم. در باغداری؛ آب‌وهوا، باران، آفتاب و اقلیم تاثیر می‌گذارد. من پیشنهاد می‌کنم وزارت جهاد کشاورزی در ۶ ماه نخست سال که زیتونی وجود ندارد تا کارخانه‌ها خریداری کنند تعرفه‌ها را کاهش دهد. نبی می‌افزاید: ما با کاهش خرید مواجه نیستیم. سالانه ۲۵ میلیون زائر به مشهد مقدس می‌آیند که از این تعداد ۷۰ درصد در ۶ ماه نخست سال به این شهر مقدس سفر می‌کنند پس ما بازار مصرف داریم اما مواد اولیه و زیتون نداریم. اگر تعرفه واردات بالا برود و تنها به یک عده خاص مجوز واردات بدهند هیچ تغییری در حال باغداران ما به‌وجود نمی‌آید. وی در ادامه می‌گوید: واردات روغن زیتون و زیتون از سوریه به ایران صفر است. دوستان تاجر، زیتون و روغن زیتون یونان را به سوریه می‌برند و از آنجا وارد ایران می‌کنند. شما فرض را بر این بگیرید که تعرفه از ۵۵ به ۱۰۵ برسد حتی در این صورت نیزهیچ تاثیری به حال باغداران نخواهد داشت. اگر بخواهیم مثبت به این مسئله نگاه کنیم می‌گوییم وزارت جهاد کشاورزی بدسلیقگی کرده اما اگر منفی به این مسئله بنگریم می‌گوییم با افزایش تعرفه می‌خواهد دست‌ها را در واردات کم کند.


مشکلات عدیده
این مدرس دانشگاه فردوسی مشهد اظهار می‌کند: برای شخصی که با تعرفه صفر از خاک سوریه زیتون یونان را وارد می‌کند افزایش تعرفه چه فایده‌ای دارد؟ من ۱۵ سال است که کار زیتون می‌کنم در کجای سوریه زیتونی پرورده می‌شود که ۱۱گرم وزن داشته باشد؟ اما اینکه چرا از گمرک به نام زیتون سوریه ترخیص می‌شود جای سوال است. به نظر من بررسی این مشکلات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. نبی در ادامه تصریح می‌کند: زمانی‌که وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن ادغام شد بخش فرآوری و صنعت کشاورزی، زیرمجموعه جهاد کشاورزی شد. وزارت کشاورزی، معتقد است در وهله نخست باید هوای باغدار را داشته باشند تا هوای کارخانه‌دار. هرچند ما می‌توانیم بگوییم که اگر کارخانه‌ها نباشند پس باغدار محصول خود را کجا عرضه کند؟
وی بیان می‌کند: هم‌اکنون نیز وزارت جهاد کشاورزی، در حوزه زیتون با باغداران خود مشکلات زیادی دارد و باغداران از این وزارت شکایت‌های زیادی به دستگاه قضا کرده‌اند که به نظر من قربانی منازعه بین وزارت جهاد کشاورزی و باغداران صنعتگران هستند. نبی در ادامه می‌افزاید: به نظر من وزارت جهاد کشاورزی با افزایش تعرفه، می‌خواهد باغداران را راضی کند اما این پرسش مطرح است که آیا در ایران به میزان لازم زیتون وجود دارد؟ به چه دلیل مردم باید زیتون‌های کم‌کیفیت را مصرف کنند؟ آن هم زیتونی که با قیمت بالا خریداری کرده‌اند. وی با اشاره به کم بودن قیمت زیتون ایران می‌گوید: قیمت یک شیشه زیتون که در ایران پرورده شده، فقط ۳هزار تومان است اما مصرف‌کننده باید آن را ۱۰ هزار تومن خریداری کند؛ یعنی ۶۰ تا ۷۰ درصد بیشتر از قیمت تمام شده تولید خریداری می‌کند. چراکه برای بالا بردن کیفیت زیتون ایرانی تغییرات زیادی در آن ایجاد می‌شود. این مدیر گروه کارخانجات زیتون می‌گوید: با بالا رفتن تعرفه، باز با مشکلاتی چون دستگاه‌های فرسوده، زیتون گران و قیمت بالای تمام شده این محصول مواجه هستیم. اگر قیمت روغن زیتون بالا برود مصرف‌کننده دیگر این محصول را خریداری نمی‌کند و به همان روغن‌ها با کلسترول بالا رجوع می‌کند و سلامت او به خطر می‌افتد و باید هزینه درمان بپردازد. این مدرس دانشگاه فردوسی مشهد اظهار می‌کند: به نظر من راه حمایت از تولیدکننده، وضع تعرفه‌های دستوری نیست و باید راهکاری هوشمند برای این مسئله درنظر بگیریم. یکی از این راهکارها می‌تواند وضع تعرفه‌های شناور باشد به این معنا که در جایی که کمبود احساس می‌کنیم مجوز برای واردات بدهیم و در جایی‌که مازاد داریم واردات را قطع کنیم.
وی در ادامه می‌افزاید: چه خوب است قبل از اینکه به سازمان تجارت جهانی(WTO) بپیوندیم با ایجاد تعرفه‌های شناور تمرین تجارت کنیم. چراکه با وضع این تعرفه منافع باغدار، صنعتگر و مصرف‌کننده در نظر گرفته می‌شود. نبی در پایان می‌گوید: افزایش تعرفه تنها به یک وجه توجه می‌کند و آن تامین منافع باغدار است. با این افزایش صنعتگر ضرر می‌کند و خط تولید افت می‌کند چراکه مصرف‌کننده نمی‌خرد و وقتی مصرف‌کننده نخرد همه بازنده هستند و این بازی برنده‌ای ندارند.


نکته پایانی
هر چند سازمان توسعه تجارت، با هدف حمایت از باغدار ایرانی تعرفه واردات روغن زیتون را افزایش داده اما بنا به اعتقاد کارشناسان، از آنجایی که تولید زیتون روغن‌دار در ایران کم است این مسئله باعث می‌شود قیمت روغن زیتون افزایش پیدا کند و مردم به مصرف روغن‌هایی با کلسترول بالا متمایل شوند و سلامت آنها به خطر افتد.