به گزارش مازند اصناف؛ فرشید گلزاده کرمانی، مدیرعامل شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به جایگاه صنعت خرده‌فروشی مدرن در اقتصاد دنیا اظهار کرد: صنعت خرده‌فروشی نبض اقتصادی هر کشوری است. یعنی اگر این صنعت بهینه کار کند می‌توانیم بگوییم اوضاع اقتصادی آن کشور خوب است. در دنیا، شرکت‌های خرده‌فروشی جزو شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شوند و در کشورهای پیشرفته معمولا یک شرکت خرده‌فروشی جزو ۱۰ شرکت برتر آن کشور است. به‌طور مثال شرکت وال مارت جزو بزرگ‌ترین شرکت‌های آمریکایی است که جایگاه ویژه‌ای هم در اقتصاد این کشور و حتی تحقق سیاست های رفاهی و اجتماعی دارد.

کمتر از ۱۸ درصد از صنعت خرده‌فروشی در ایران مدرن است

این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که کمتر از ۱۸ درصد از صنعت خرده‌فروشی در ایران با ساز و کار و زیرساخت مدرن فعالیت می کند، تشریح کرد: درکشورهای پیشرفته دنیا، صنعت خرده‌فروشی بیش از ۸۰ درصد مدرن شده و این موضوع بیان می‌کند این صنعت در ایران چه برای شرکت‌های خارجی و چه برای شرکت‌های داخلی پتانسیل پذیرش ورود بازیگران جدید را دارد.

گلزاده کرمانی با اشاره به این‌که تمایل و اشتیاق سرمایه گذاران و شرکت های مختلف برای ورود به بازار ایران در دو سال اخیر به طور جدی افزایش یافته است، اظهار کرد: این صنعت یکی از حوزه ها و زیرساخت های ضروری برای کشور ماست و اگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای گسترش پیدا کند حتی با فرض تهدیدی برای مغازه های کوچک و سنتی، برایند اشتغال مثبت خواهد بود و در عوض هزینه‌های لجستیک و قیمت تمام شده برای مصرف‌کننده کاهش می‌یابد و اینها یعنی امکان تولید بهتر برای تولید‌کننده.

وی ادامه داد: توسعه این صنعت می‌تواند گستره وسیعی از ذینفعان را منتفع کند و دولت یازدهم نیز عزم جدی برای توسعه صنعت خرده‌فروشی ایران دارد که یکی از اتفاق‌های خوبی که در این زمینه افتاد تشکیل اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بود که سابقه موضوع‌ و مطالبه آن بیش از ۱۰ سال پیگیری می‌شد.

بهره گیری از دانش بین المللی یک ضرورت برای شرکت های ایرانی

این مدرس دانشگاه با تاکید بر این‌که صنعت خرده‌فروشی سابقه‌ای بیش از ۱۰۰ سال در کشورهای توسعه یافته دارد، گفت: اگرچه ما از لحاظ استعدادهای مدیریتی و سرمایه های انسانی پتانسیل خوبی در ایران داریم ولی لازم است از تجربه و دانش شرکت های پیشرو در این حوزه استفاده کنیم. در این صنعت لزوما تکنولوژی و مدیریت کافی نیست. شرکت های پیشرو در دنیا، تجربیات ده ها سال ارتباط با مشتریان و رقابت را در سیستم ها و نظامات مدیریتی خود انباشته کرده اند و این چیزی نیست بتوان در کوتاه مدت صرفا بر اساس تجارب داخلی کسب کرد، اما یک میانبر وجود دارد و آن استفاده از تجربیات بین‌المللی است.

گلزاده کرمانی با تاکید بر این‌که باید از تجربیات سایر کشورها در صنعت خرده‌فروشی نوین استفاده کرد، افزود: ورود شرکت‌های خارجی به بازارهای ایران و شراکت شرکت‌های ایرانی با خارجی‌ها می‌تواند مسیر را برای ما کوتاه‌تر کند و دانش لازم را سریع‌تر وارد کشور کند. ما باید هرچه سریع‌تر خود را به این زنجیره جهانی وصل کنیم، چراکه به دلیل تغییرات سریع و روند سریع خلاقیت و نوآوری در حوزه بازاریابی و فروش، اهمیت این موضوعات در این صنعت بیش از هر صنعت دیگری است. لذا گستردگی شرکت های پیشرو در عرصه بین المللی این امکان را برای آنها فراهم می کند تا بر اساس دسترسی به داده و اطلاعات گسترده تر و زیرساخت های مناسب، مزیت های بیشتری در رقابت برای خود کسب کنند. لذا جذب دانش بین‌المللی توسط شرکت های ایرانی فقط به صورت یکباره صورت نمی گیرد بلکه باید ارتباط مستمر با این کسب و کار جهانی برقرار شود و تبادلات دانشی بین شرکت ها شکل گیرد.

به گفته وی در سال های آینده و در تمام کشورها، مزیت شرکت های فروشگاهای زنجیره ای صرفا بر اساس گستردگی دسترسی آنها به مشتریان و بر اساس مدرن بودن زیرساخت خرده فروشی آنها شکل می گیرد و مزیت های بومی به مرور کمرنگ خواهد شد.

او در ادامه به چالش های دیگری نیز اشاره کرد که البته این صنعت به دلیل نوپا بودن در ایران، درگیر چالش های دیگری نیز هست؛ از جمله عدم یکسان بودن شرایط رقابت برای شرکت ها. به عنوان مثال مشکلات مالیاتی برای شرکت های بزرگ یک چالش جدی است در حالی که برخی شرکت ها از شفافیت لازم برای ارائه حساب ها و پرداخت مالیات برخوردار نیستند و حتی از نظارت های بهداشتی و استاندارد نیز به درستی تمکین نمی‌کنند. یا به عنوان مثال، ورود برخی سازمان های دولتی یا عمومی به عرصه فروشگاه داری یک امکان رانتی برای برخی عرضه کنندگان فراهم می کند. به عنوان مثالی دیگر، ارائه برخی نمایشگاه های فصلی عرضه مستقیم کالا، به توسعه فروشگاهای مدرن ضربه می زند. همه این موارد باعث پدیده ارزان فروشی بی کیفیت در ایران شده که برای کل ذینفعان صنعت از جمله مشتریان، تولیدکنندگان و شرکت های توزیع و فروش زیان آور است.

مدیرعامل فروشگاه رفاه اضافه کرد: شرکت ما و شرکت‌های دیگر که مالیات پرداخت می‌کنند در رقابت با شرکت‌هایی که مالیات پرداخت نمی‌کنند راه سختی دارند، چرا که حاشیه سودها خیلی اندک است. حاشیه سود ناخالص خرده‌فروشی در ایران در حدود ۱۴ درصد است و حال فروشگاه هایی که ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده نمی‌پردازند از رانت برای رقابت بهره مند می شوند.

افزایش اشتیاق خارجی‌ها برای همکاری با ایران

گلزاده کرمانی با اشاره به اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها تصریح کرد: فضای پسابرجام باعث شده که نگاه‌های جدی‌تری توسط شرکت‌های خارجی به بازار ایران شود و ما هم در مذاکراتی که انجام می‌دهیم متوجه می‌شویم که اشتیاق خارجی‌ها برای همکاری با طرف ایرانی بیشتر شده است، به خصوص که تعدادی از این شرکت‌ها تا قبل از تحریم حتی اجازه مذاکره هم نداشتند. البته هنوز زمان خیلی زیادی از تفاهم‌ها نگذشته که بخواهیم نتایج ملموسی را انتظار داشته باشیم اما به نظرم می توان تا پایان سال ۱۳۹۵ شاهد اتفاقات مثبت و خوبی برای صنعت باشیم.

نبود زیرساخت‌های شهری برای توسعه صنعت خرده‌فروشی

این کارشناس اقتصادی درباره‌ی موانع مهمی که در صنعت خرده‌فروشی در ایران وجود دارد، اظهار کرد: ما دو مشکل اساسی داریم که یکی از این مشکلات زیرساخت‌های شهری است. در کشور ما زیرساخت‌های شهری برای توسعه صنعت خرده‌فروشی مهیا نشده یا به صورت حرفه ای به آن توجه نمی‌شود. برخی از برج‌های تجاری، فضا و امکان توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را فراهم نکرده اند یا بر اساس استانداردهای درست ایجاد نشده اند. هزینه بالای خرید یا اجاره ملک در شهرهای بزرگ توسعه فروشگاه های زنجیره ای را با مشکل روبرو کرده است و باعث شده توسعه خرده فروشی مدرن به خصوص در بخش های FMCG در شهرهای بزرگ و حتی در حاشیه آنها چندان مقرون به صرفه نباشد.

عدم بکارگیری دانش بین‌المللی یکی از مشکلات صنعت خرده‌فروشی

وی ادامه داد: مشکل دوم در این صنعت ضعف نیروی انسانی به واسطه فقر آموزش های حرفه ای است. ما به دلیل سال‌ها عدم رقابتی بودن این صنعت و سنتی بودن فروشگا ها، بستر مناسبی برای آموزش مدیران متخصص برای این صنعت نداشتیم و همچنین در به کارگیری دانش بین‌المللی توفیق چندانی کسب نکرده ایم.

گلزاده کرمانی اضافه کرد: ما باید مدیران حرفه‌ای را در این صنعت تربیت کنیم که این چالش همه شرکت‌هاست. منظورم از تربیت مدیر در این صنعت بیشتر آموزش مهارت های حرفه‌ای و دانش زیرساخت های مدرن است که بتواند فضای مناسبی را برای مدیریت این صنعت ایجاد کند و البته دانشگاه‌ها هم باید بستر علمی مورد نیاز این صنعت کلیدی را مورد توجه قرار دهند.

خلاء اتحادیه صنفی باعث ارزان‌فروشی بی‌کیفیت شده

این کارشناس اقتصادی گفت: یکی از مشکلاتی که سال‌هاست شرکت‌های فروشگاه های زنجیره ای را رنج می دهد و مانعی برای توسعه درست این صنعت بوده این است که هیچ نهاد صنفی متولی مدیریت این صنعت در کشور نبوده و این باعث شده خیلی آشفتگی‌ها در این صنعت به وجود بیاید و برخی از شرکت‌ها بتوانند با عدم رعایت اصول حرفه‌ای، بازار را در دست گیرند.

فناوری اطلاعات؛ رمز ماندگاری و رشد شرکت ها

گلزاده کرمانی بیان کرد: یکی‌دیگر از چالش های کلیدی شرکت های فروشگاه های زنجیره ای، عدم توسعه زیرساخت‌های IT مناسب در صنعت خرده فروشی کشور است. ما متخصصان IT خیلی خوبی در ایران داریم، اما بخش کوچکی از یک نظام و سیستم جامع، فناوری و نرم‌افزار است. بخش بزرگ آن دانش و تجربیاتی است که در شرکت های بزرگ IT تحت عنوان الگوهای برتر تدوین شده است و در فرآیند‌های کاری رسوخ کرده و یک شرکت پیشرو را از یک شرکت ناموفق متمایز می‌کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: شرکت های بزرگ IT در ایران نیز می توانند از این فرصت استفاده کنند و در فرآیند مدرن شدن صنعت و توسعه فروشگاه های زنجیره ای، با بهره گیری از شرکای خارجی صاحب نام در این عرصه، سیستم های لازم را ارتقاء دهند. اساسا تلفیق IT و صنعت خرده‌فروشی می‌تواند باعث ایجاد یک سری شرکت‌های جدید شود و ظرفیت ۷۰ میلیارد دلاری صنعت خرده فروشی ایران می تواند برای توسعه سیستم های IT خرده فروشی نیز بازار جذابی باشد.

گلزاده کرمانی افزود: تجربه ما در اجرای تحول راهبردی شرکت رفاه نشان می‌دهد که طی کردن این مسیر برای تحول شرکت های ایرانی و توسعه زیرساخت های مدرن ضروری است و من امیدوار هستم که بتوانیم این مسیر را به درستی در سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ طی کنیم. البته این‌که شرکت‌های ایرانی با سازوکار سنتی باید تبدیل به شرکت‌های مدرن شوند بسیار سخت و چالشی است ولی ناگزیر از طی این مسیر خواهیم بود برای اینکه بتوانیم در رقابت با دیگر شرکت های خارجی موفق شویم.

صنعت خرده‌فروشی از مصادیق اقدام و عمل اقتصاد مقاومتی

این کارشناس اقتصادی با اشاره به نام‌گذاری سال ۱۳۹۵ به نام اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل، اظهار کرد: کشور ما مشکل تولید دارد و یک تفسیر اقتصاد مقاومتی این است که تولید داخلی ارتقاء پیدا کند. برای این کار هیچ راهی وجود ندارد جز این‌که شبکه توزیع و فروش در کشور اصلاح و مدرن شود. در سال های گذشته بسیاری از تولیدکنندگان خوب کشور به دلیل ضعف نظام توزیع، بسته‌بندی، بازاریابی و فروش نتوانستند کالاهای خوب خود را به بازار عرضه کنند. توسعه صنعت خرده فروشی مدرن یکی از زیرساخت های ارتقای تولید ملی و رونق تولید در ایران است و لذا من باور دارم یکی از مصادیق اقدام و عمل اقتصاد مقاومتی است.

وی ادامه داد: ما باید زیرساخت‌های خرده‌فروشی و شبکه‌های توزیع و فروش را به گونه‌ای اصلاح کنیم که هزینه تمام شده برای مصرف‌کننده پایین بیاید. من معتقدم این هزینه می‌تواند ۱۰ تا ۲۰ درصد بسته به نوع کالا کاهش پیدا کند. با این کار، هم مصرف‌کننده سود می‌برد و هم به واسطه سرعت گردش نقدینگی، ‌تولید‌کننده منتفع خواهد شد.

استمرار رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم

گلزاده کرمانی تصریح کرد: رکودی که در چند سال گذشته در کشور حاکم بود باعث شده تمایل به خرید در مردم کاهش پیدا کند، علاوه بر این در سال‌های گذشته تورمی در کشور وجود داشت که افزایش هزینه ها در صنعت را تحمیل کرد و حال که روند افزایش قیمت ها یا همان تورم کاهش جدی پیدا کرده، روند رشد هزینه ها متناسب با آن کاهش نیافته و لذا حاشیه سود شرکت های قدیمی تر به شدت مورد تهدید قرار گرفته است. این درحالی است که قوانین کار و همچنین مسایل اقتصادی و اجتماعی کشور، شرایط را برای کاهش هزینه های نیروی انسانی از طریق کاهش پرسنل و یا هزینه های مربوطه را ممکن نمی سازد. البته ما خوشحالیم که انظباط اقتصادی در کشور برقرار شده و همچنین تورم کاهش یافته ولی این فراز و فرودهای اقتصادی و بحران های اقتصادی شرکت های خرده فروشی را آسیب پذیر کرده و تطبیق با شرایط اقتصادی جدید را زمانبر و با چالش همراه کرده است.

این عضو هیات مدیره فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: در سال ۱۳۹۱ – ۱۳۹۲ رشد میل به مصرف بالای ۳۵ درصد بود یعنی هر سال نسبت به سال قبل مردم بیش از ۳۵ درصد برای خرید اقدام می کردند که این موضوع به واسطه تورم یا به علت عدم اطمینان مردم از وضعیت آینده بود. در حال حاضر این موضوع برعکس شده به طوری که در سال ۱۳۹۳ رشد مصرف مردم به زیر ۱۵ درصد رسید و در سال ۱۳۹۴ ما برآورد می‌کنیم این شاخص به زیر ۱۰ درصد برسد که این موضوع یک آسیب جدی برای صنعت خرده‌فروشی است.