به گزارش مازند اصناف؛  هرچند در حال حاضر و با رویکرد مثبت دولت یازدهم رونق دوباره به این بخش بازگشته و در حال تسخیر بازارهای بین‌المللی هم هست؛ مصداق بارز آن هم تشکیل انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی ایران با همکاری اتاق بازرگانی ایران و سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی کشور است که به تازگی کار رسمی خود را آغاز کرد. اما مدیریت ضعیف دولت‌های گذشته سبب شده تا لکه‌ای سیاه بر معیشت صنعتگران این حوزه سایه بیفکند، به‌طوری‌که بسیاری از اهالی صنایع‌دستی کشور به سختی و مشکل دچار شده‌اند و در رقابتی منفی با کالاهایی افتاده‌اند که ظاهری مشابه اما باطنی نازل دارند. برای درک این مطلب کافی است سری به بازارهای صنایع‌دستی پایتخت بزنید. این رویه بدون شک از نحوه مدیریت صنایع‌دستی ایران و رویگردانی حمایت مسئولان از هنر ایرانی نشأت گرفته و با واردات ارزان این کالاها به کشور شکلی رسمی یافته است. به نظر می‌رسد اگر این شیوه بخواهد همچنان ادامه پیدا کند به زودی همین اندک رمقی که در بازار صنایع‌دستی ایران مشاهده می‌شود نیز بر باد می‌رود.


بنجل‌های ارزان قیمت
از سوی دیگر بررسی‌های میدانی ما نشان می‌دهد، قیمت محصولات چینی در بازار ایران نسبت به کالاهای داخلی بسیار کمتر است، این تفاوت قیمت موجب شده تا برخی فعالان کشش‌پذیری بازار را به اشتغال افراد ترجیح داده و بدون در نظر گرفتن برخی مصالح اقدام به واردات کالاهای بنجل کنند که از لحاظ ظاهری بسیار شبیه کالای ایرانی بوده اما در واقعیت بسیار بی‌کیفیت است. بنجل‌هایی که توانسته‌اند حسابی جا پای خود را در بازار ایران محکم کنند زیرا قیمت‌های بسیار پایین این محصولات، صنایع‌دستی واقعی را که با جان و زمان هنرمند در ارتباط است به چالش کشیده‌اند. بدون شک ورود صنایع‌دستی بی‌کیفیت چینی به داخل کشور به مثابه زنگ خطری است که نخستین بار محمدعلی نجفی، رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی در ماه‌های پایانی فعالیتش در این سازمان درباره آن هشدار داده و گفته بود: بازار صنایع‌دستی در دست چینی‌هاست و این امر تهدید بزرگی برای مشاغل این حوزه به شمار می‌آید. او گفته که صنایع‌دستی با میراث فرهنگی ارتباط تنگاتنگ دارد و گردشگرانی که به کشور می‌آیند مشتری اصلی این محصولات هستند. گذشته از همه این بحث‌ها باید دقت داشت که صنایع‌دستی یک کشور پیشانی و برجسته‌ترین تبلیغ برای آن کشوربه شمار می‌روند، این در حالی است که واردات صنایع‌دستی چینی همچنان در کنار لوازم یدکی خودرو و دیگر کالاها به کشور انجام می‌شود. اما باید در نظر داشت که تبلیغات گسترده در تابلوهای شهر حکایت از آن دارد که لازم است از محصولات داخلی حمایت شود و صنایع‌دستی یکی از همین اقلام است که باید توجه ویژه به آن شود.


دلایل حضور چینی‌ها در بازار ایران
نصرالله سپهر، کارشناس صنایع‌دستی استان کرمانشاه در گفت‌وگو با صمت یکی از دلایل توفیق صنایع‌دستی چینی در مقایسه با صنایع‌دستی ایرانی را نیروی کار و مصالح ارزان قیمتی می‌داند که در این کشور وجود دارد. به گفته وی البته موفقیت چینی‌ها در بازار صنایع‌دستی ایران علل گوناگونی دارد که از جنبه‌های مختلف نیازمند بحث و بررسی است. او در ادامه به کیفیت صنایع‌دستی ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: این ویژگی موجب می‌شود تا از لحاظ تولید و میزان آن نیز هنرمند ایرانی از تولیدکننده چینی عقب بماند. البته کیفیت صنایع‌دستی تولید چین هیچ‌گاه به پای تولیدات ایرانی‌ها نمی‌رسد. این کارشناس صنایع‌دستی استان کرمانشاه ادامه می‌دهد: از سوی دیگر غفلت برخی از هنرمندان ایرانی از نوآوری و بروز بودن نیز موجب شده تا چینی‌ها با استفاده از این سهل‌انگاری‌ها بازار صنایع‌دستی ایران را قبضه کنند. موضوعی که برای رفع آن نیازمند حمایت از بازارها و بنگاه‌های کوچک تولید هستیم. امری که در سال‌های اخیر آن را به کل به فراموشی سپرده‌ایم.
البته دست و پنجه نرم کردن با صنایع‌دستی بنجل چین موضوعی است که در چند سال اخیر شدت یافته است. در این‌باره بهمن سال ۹۲ غلامعلی فیض‌اللهی، رییس اتحادیه صنایع‌دستی اصفهان اعلام کرد: ما چند سالی است که با مشکل صنایع‌دستی چینی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و برنامه‌های دولت برای حل این مشکل نیز درحد یک وعده باقی مانده است. به گفته وی در سفر سوم رییس‌جمهور پیشین به استان اصفهان ، برای حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی، در هیأت دولت طرحی به تصویب رسید که براساس آن فروش صنایع‌دستی خارجی در اماکن تاریخی ممنوع شده است اما با توجه به ارتباطات ایران با کشور چین نمی‌توانیم به‌طور کامل جلوی واردات این اجناس را به داخل بگیریم. حال این سوال پیش می‌آید که روابطی که باعث حذف برخی شاغلان از چرخه فعالیت کشور و افزایش بیکاری می‌شود چه لزومی دارد.


قاچاق زیاد است
در این بین محصولی که در صنایع‌دستی بالاترین آمار تقلب را به خود اختصاص داده فرش است. فرش ایرانی به دلیل کیفیت بالایی که دارد بخشی از محصولات صادراتی کشور را تشکیل می‌دهد اما متاسفانه برخی با واردات فرش چینی باعث می‌شوند تا بازار این بخش هم کساد شود. متراژ فرش‌های تقلبی در بازار ایران بین ۴ تا ۶ متری است که بیشترین آمار فروش را به خود اختصاص داده است. اما سید محمد عبداللهی، رییس اتحادیه اشیای قدیمی و صنایع‌دستی تهران در گفت‌وگو با صمت دلیل افزایش خرید و فروش صنایع‌دستی چینی در بازار را قاچاق این محصولات به کشور می‌داند و می‌گوید: از سوی دیگر قیمت پایین این محصولات باعث می‌شود تا مشتری نیز برای خرید این محصولات ابراز تمایل بیشتری کند. بهمن نامور مطلق، معاون سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی نیز در این‌باره به صمت توضیح می‌دهد: سازمان میراث فرهنگی هیچ نظارتی بر عرضه و خرید و فروش کالاها در فروشگاه‌های صنایع‌دستی ندارد و نظارت بر این امر نیز درواقع وظیفه برخی دیگر از نهادهای دولتی است که آنها نیز متاسفانه نظارتی بر این موضوع ندارند و گاهی مشاهده می‌شود که صنایع‌دستی چین، پاکستان و افغانستان هم به راحتی در فروشگاه‌هایی که به این منظور در کشور فعالیت می‌کنند خرید و فروش می‌شود و هیچ‌کس ممانعت نمی‌کند، امری که از مشکلات تشکیلاتی ناشی می‌شود. او همچنین اضافه می‌کند: بحث صنایع‌دستی چینی بیش از اینکه حقیقت داشته باشد زاییده توهم است، امری که در بازرسی‌های سازمان میراث فرهنگی کمتر به اثبات رسیده و نشان می‌دهد میزان صنایع‌دستی چینی بسیار کمتر از میزانی است که شایع است. به گفته وی با این همه سازمان، میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری برای جلوگیری از گسترش خرید و فروش صنایع‌دستی خارجی در کشور چند طرح را در نظر گرفته که نخستین آن راه‌اندازی فروشگاه‌های نشان دار است. او می‌گوید: این فروشگاه‌ها اقدام به دریافت نشان اعتماد از سازمان صنایع‌دستی می‌کنند و سازمان براین اساس موظف می‌شود تا برکیفیت کالا، اصالت و قیمت صنایع‌دستی که در این فروشگاه‌ها عرضه می‌شود نظارت کند، از سوی دیگر با هماهنگی اتحادیه صنفی اشیای قدیمی و صنایع‌دستی طرح دیگری درحال اجراست و سازمان صنایع‌دستی موظف شده تا برای حمایت از هنرمندان ایرانی بازار را کنترل کند.


سخن آخر اینکه
گفته‌های معاون سازمان میراث فرهنگی درحالی پایان می‌یابد که به نظر می‌رسد چینی‌هایی که همه بازارهای ایران را درنوردیده‌اند، اصیل‌ترین صنایع‌دستی کشور را کپی کرده‌اند و به خورد ملت داده‌اند، بدون اینکه سود چندانی از این رهگذر به ایرانی‌ها برسانند. اتفاقی که تنها ضرر مادی برای ایران ندارد.

صمت