به گزارش مازند اصناف؛ با توجه به نحوه زندگی های امروزین مردم که دخل و خرج در آنها همخوانی ندارد و به علت رواج مصرف گرایی در بین عامه مردم آنها دست به خرید چیزهایی می زنند که فعلا توان خریدش را ندارند لذا در چنین جامعه ای نقش وام در زندگی ها بسیار حیاتی و مهم خواهد بود. به گونه ای که اصلا تصور یک زندگی متوسط بدون وام تقریبا محال می شود!

اما اگر نسبت به همین وام ها بی توجه باشیم و احکام مربوط به آنها را ندانیم چه بسا حتی مرتکب گناه هم بشویم بدون اینکه خبر داشته باشیم.
یکی از مواردی که به آن توجه کافی نمی شود و بسیاری از مردم نسبت به آن بی اطلاعند موضوع مصرف وام های بانکی است. اغلب وام ها خصوصا وام های بانکی عنوان مصرفی دارند مانند وام خورو؛ وام مسکن؛ وام کالا و... که وام گیرنده را موظف می کند وام را در همان مورد تعیین شده خرج نماید.

سوال: وامی با عنوان خرید کالا دریافت کرده‌ام و آنرا صرف خرید منزل نموده‌ام.
۱. آیا حق تصرف در آن را داشته‌ام؟
۲. با توجه به اینکه یک سال از دریافت وام می گذرد در صورت حرمت باید چه کنم؟
آیت الله العظمی خامنه‌ای:
فقط طبق همان قراردادى که منعقد کرده‌اید حق تصرّف داشتید و گرنه تصرّف غاصبانه و موجب ضمان است و در فرض مرقوم ضمن مراجعه به مسئولین مربوطه باید طبق قانون و مقرّرات اقدام نمایید.
آیت الله العظمی شبیری زنجانی:
اگر امکان عمل به قرارداد بانک نباشد وام را برگردانید مگر قرارداد جدیدی با بانک ببندید.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:
تصرف در غیر آنچه قرارداد بانک بوده خلاف شرع است و باید توبه کنید ولی در فرض فعلی وظیفه شما پرداخت بدهی وامتان می‌باشد و تصرف در خانه هم برای شما اشکال ندارد.
آیت الله العظمی نوری همدانی:
استفاده از تسهیلات بانکی در غیر مورد قرارداد صحیح نیست و در بسیاری از موارد تبدیل به معامله ربوی می‌شود.
(استفتا از دفاتر مراجع)
                                                                                                                                     ***
سه نکته:
* خود را به دردسر نیندازیم!
مراجع بزرگوار تقلید اینکار را جایز ندانسته و برخی گفته اند باید قرارداد جدیدی تنطیم شود. حال اینکه بانکها چنین قراردادی را قبول می کنند یا نه به شرایط و ضوابط بانکهای مختلف باز می گردد. لکن با توجه به عدم اجازه شرع چه بهتر که از اول خود را در دردسر نیندازیم و مرتکب عمل حرام نشویم.
 

** این وام ها باطل اند
آیت‌‌الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به این سوال که افرادى از بانکهاى جمهورى اسلامى وام دریافت کرده و به علت ناآگاهى از حکم شرعى، آن را در غیر مورد قرارداد مصرف کرده اند (مثلا وام کشاورزى را صرف خرید ماشین کردند) حکم شرعى آن چیست؟ اظهار داشتند: چنین وامهایى باطل است. باید آن را منطبق با عقود شرعیّه دیگرى کنند، تا مشکل ربا پیش نیاید.


*** باتلاق ربا!
با دقت در پاسخ های مراجع متوجه می شویم که چنین عملی حتی ممکن است موجب افتادن ما در باتلاق ربا شود. البته در برخی موارد برای خرج کردن وام در غیر مورد مصرفی تعیین شده راهکارهایی هم وجود دارد که مورد تایید شرع است و در آینده از ان سخن خواهیم گفت. اما اجمالا وقتی وام گرفتیم یا در همان عنوان وام خرج کنیم و یا با فرد مطلع از شرع مشورت نماییم.

تراز