به گزارش مازنداصناف اسلام دین کاملی است که نسبت به هیچیک از حقوق انسانی شهروندان در جامعه اسلامی فروگذار نکرده و درباره همه امور و جزئیات برنامه مشخصی ارائه کرده است. هرچند که خیلی از این دستورات توسط ما مسلمانان به خوبی اجرا نمی شود ولی در صورت اجرای دقیق آموزه های دین جامعه ای عاری از فقر و دودستگی و اختلاف خواهیم داشت.
در همین رابطه خداوند متعال در آیه ۳۶ سوره نساء يك سلسله از حقوق اعم از حق خدا و بندگان و آداب معاشرت با مردم بيان شده و روى هم رفته ده دستور از آن استفاده مى شود.
«وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ بِذِي الْقُرْبى‏ وَ الْيَتامى‏ وَ الْمَساكِينِ وَ الْجارِ ذِي الْقُرْبى‏ وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ وَ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ مُخْتالاً فَخُوراً.»
«و خدا را بپرستيد و هيچ چيز را شريك او قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و به بستگان و يتيمان و بينوايان و همسايه نزديك و همسايه‏ دور و يار همنشين و در راه مانده و زيردستان و بردگانتان (نيز نيكى كنيد.) همانا خداوند، هر كه را متكبّر و فخرفروش باشد، دوست نمى دارد.»
                                                                                                                                             ***
سه نکته:
* آیه ای که جزئی ترین آداب معاشرت را بیان می کند
ده دستور این آیه به اختصار عبارتند از:
۱- دعوت مردم به بندگی و ترک شرک. یگانه پرستی اگر با نیت پاک و خالص باشد فرد را برای هر کاری صاحب اراده قوی خواهد کرد.
۲- «و به پدر و مادر نيكى كنيد» در چهار مورد قرآن کریم بعد از توحید به حقوق پدر و مادر تاکید می کند.
۳- نیکی به خویشاوندان. این مساله گاهی با عنوان صله رحم و گاهی احسان به خویشان مطرح شده است.
۴ و ۵- رعایت حال یتیمان و مستمندان؛ چه مالی و چه عاطفی و چه بسا مسائل عاطفی بسیار مهمتر باشد.
۶ و ۷- سپس توصيه به نيكى در حق «همسايگان نزديك» و بعد «همسايگان دور».
۸- نیکی و توجه به احوالات دوستان و همنشينانت.
۹ و ۱۰- رعایت حال در راه ماندکگان و بردگان.


** سفارش قرآن به رفقای دائمی و حتی رفقای سفر
«الْجارِ ذِي الْقُرْبى‏ وَ الْجارِ الْجُنُبِ»، شامل همسايه فاميل و غير فاميل، هم عقيده و غير هم عقيده نيز مى شود. به گفته روايات تا چهل خانه از هر طرف، همسايه اند. يعنى در مناطق كوچك، همه همسايه محسوب می شوند. «الصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ» نیز شامل رفقاى دائمى يا موقّت، رفقاى سفر، يا آنان كه به اميد نفعى سراغ انسان مى آيند، مى شود.


*** چگونگی رعایت ترتیب در صدقه
رعایت حال خویشان و همسایگان غالبا به مسائل مالی مربوط می شود و انسان باید در این امور حواسش باشد که از آنها دستگیری کند خصوصا از اقوام نزدیک مانند پدر و مادر و برادر و خواهر. البته مسائل عاطفی و هنگام مشکلات در کنار آنها بودن نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
در روایات صدقه سفارش کرده اند که به ترتیب به فامیل نزدیک، فامیل دور، همسایه نزدیک و همسایه دور تعلق می گیرد. یعنی رعایت ترتیب در این کار نیز مهم است و حتی روایت شده اگر فامیل نیازمند داری صدقه به دیگران صدقه محسوب نمی شود!

تراز