به گزارش مازنداصناف در آیات ابتدایی سوره مبارکه نساء به مساله ارث به تفصیل می پردازد (که به بخش هایی از آن در یادداشت های گذشته اشاره شد) و سپس در آیه ۳۳ این سوره بار دیگر به این موضوع اشاره می نماید. این آیه در حقیقت خلاصه ای از احکام ارث است كه در آيات سابق در مورد خويشاوندان و نزديكان بيان شد و مقدمه اى است براى حكمى كه به دنبال آن بيان می شود. آن حکم نیز وفای به عهد و دادن سهم الارث آنهایی است که نصیبی دارند یا با آنها پیمان بسته شده است.
در آیه ۳۳ سوره نساء می خوانیم:
«وَ لِكُلٍّ جَعَلْنا مَوالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ وَ الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ شَهِيداً.»

«و از آنچه پدر و مادر و خويشاوندان و كسانى كه با آنان پيمان بسته ايد، برجا گذاشته اند، براى هر يك وارثانى قرار داده ايم، پس سهم آنان را (از ارث) بپردازيد، زيرا كه خداوند بر هر چيز، شاهد و ناظر است.»
                                                                                                                         ***
سه نکته:
* پیمان جالبی به نام "ضمان جریره"
مقصود آیه از اینکه فرمود سهم الارث آنهایی که با ایشان پیمان بسته اید بدهید چیست؟
احتمالی که به مفهوم آیه نزدیکتر است پیمان "ضمان جریره می باشد. این پیمان برای قبل از اسلام است و اسلام آن را اصلاح نمود. کار اینچنین بود که دو نفر با هم قرار می گذاشتند که در همه امور مانند برادر هوای هم را داشته باشند و کمک هم باشند و در عوض هریک از دنیا رفتند دیگری از او ارث ببرد. اسلام این پیمان را تایید کرد ولی گفت این فرد به شرطی ارث می برد که طبقات فامیلی وجود نداشته باشند يعنى اگر خويشاوندى باقى نماند او ارث می برد.


** تبیین سیاست خارجی مسلمانان در خصوص پیمان با کفار
بحث وفای به عهد و پیمان از چمله موضعات بسیار حائز اهمیت و مورد تاکید دین مبین اسلام است تا جایی که مسلمانان موظفند به عهد و پیمان خود حتی با کفار پایبند باشد و حق عهدشکنی ندارند. البته این وفای به عهد تا زمانی است که آنها (کفار و مشرکین) به تعهدات خود پایبند باشند. قرآن کریم در آیات فراوانی به این مساله پرداخته است از جمله در آیه ۷ سوره توبه می فرماید:
«مگر با آنان که در نزدیکی مسجد الحرام پیمان بستید تا آنان به پیمان خود وفادارند، شما نیز وفادار باشید. همانا خداوند پرهیزکاران را دوست می دارد.»
در آیه ۱۲ همین سوره نیز به مسلمانان دستور می دهد که وفادار باشند ولی بدانند اگر آنان پیمان شکستند دیگر پیمانی در کار نیست و با آنان به شدت برخورد کنید. حتی در آیه ۱۳ سوره توبه در توبیخ کسانی که به فرمان آیه قبلی عمل نکرده و در برابر پیمان شکنی کفار منفعل عمل می کنند می فرماید: «چرا با گروه پیمان شکن نبرد نمی کنید!؟»


*** وفای به عهد فوق العاده پیامبر(ص)
خلف وعده و پیمان شکنی در روزگار ما متاسفانه رواج زیادی یافته به گونه ای که بسیاری از مردم و حتی مسئولان در امور مختلف به وعده های خود عمل نمی کنند. فروشنده (اعم از شرکت های بزرگ و فروشندگان خُرد) به زمانی که برای تحویل کالا وعده داده بی توجه است؛ صنعت کار به وعده هایش اهمیت نمی دهد؛ مسئول به آنچه وعده داده و بعضاً با همان رأی هم آورده بی توجه است و...
این در حالی است که ما خود را پیرو پیامبری می دانیم که نقل می کنند در کنار سنگی با شخصی وعده دیدار گذاشتند. آفتاب بالا آمد، هوا بسیار گرم شد و او نیامد. اصحاب گفتند حداقل در سایه بایستید ولی حضرت فرمودند: «من با او در اینجا وعده دیدار دارم و تا او نیاید از اینجا حرکت نخواهم کرد.»

منبع: تراز