به گزارش مازنداصناف 15 سال بود که سوآپ بنزین در کشور پرونده‏ای بسته‌شده بود، اما دولت یازدهم بر آن شد تا با افزایش تولید گاز کشور، مصرف نفت‌کوره و گازوئیل را کاهش دهد که این امر توانست منجر به ایجاد مازاد برای این دو فراورده‏ نفتی شود و در نهایت امکان صادرات یا برقراری سوآپ ارزشی و تهاتر میان بنزین و فراورده‏های نفتی دیگر را فراهم کند. بنا بر آخرین خبرها، پس از 15 سال، سوآپ اولین محموله بنزین در بندر انزلی از سر گرفته شد.

15 سال از آخرین‌باری که سوآپ بنزین در کشور انجام شده بود، می‌گذرد و اولین محموله بنزین از کشور ترکمنستان به بندرانزلی در قالب سوآپ غیرهم‌نام طی هفته گذشته وارد کشور شده است. براین‌اساس، تخلیه، انتقال و جابه‌جایی این میزان فراورده طی ۲۴ ساعت در گیلان صورت گرفته و محموله واردشده به استان از طریق 113 دستگاه نفتکش به انبار نفت رشت، جایگاه‌های سراسر استان و بخشی نیز به جایگاه‌های شهرستان چالوس منتقل شده است و بنا شده به‌ازای آن فراورده‌های غیرهم‌نام از بنادر جنوبی کشور صادر شود.

پیش‏تر ناصر سجادی، مدیر‏عامل شرکت پخش فراورده‌های نفتی گفته بود: در سال ۹۳ سوآپ نفت‌گاز و نفت‌کوره صورت گرفت، اما با توجه به اینکه در سال ۹۴ با مازاد فراورده روبه‌رو خواهیم بود، همکاران در حال مطالعه روی اقتصادی‌بودن سوآپ هستند.

سوآپ در ادامه واردات بنزین

محمدعلی خطیبی، مدیر سابق امور اوپک وزارت نفت، با اشاره به اینکه درحال‌حاضر واردات بنزین به کشور، هم از طریق دریای شمال و هم از جنوب ادامه دارد، گفت: اینکه بخواهیم نیازهای کشور را از طریق سوآپ برطرف کنیم، اتفاق خوبی است، اما باید مشخص شود که چه کالا یا فراورده‏ای در ازای آن تهاتر خواهیم کرد تا معنای سوآپ داشته باشد، در غیراین‌صورت معنایی جز واردات دوباره نخواهد داشت.وی افزود: در گذشته سیستم سوآپ برای نفت‌خام انجام می‏شد. به‌این‌ترتیب که نفت‌خام از همسایه‏های شمالی دریافت شده و معادل آن پس از تصفیه در پالایشگاه‏هایی خاص در کشور، به همسایه‏های جنوبی و مالکان اصلی آن تحویل داده می‏شد. در این میان سوآپ‏کننده نیز هزینه آن را دریافت می‏کرد.خطیبی ادامه داد: واردات بنزین همواره از کشور ترکمنستان به ایران به دلیل وجود مازاد بنزین در زمان‏هایی خاص در این کشور انجام می‏گرفت. پس از آن نمونه‏ای از بنزین موردنظر با مشخصات آن برای شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‏های نفتی ايران برده می‏شد و اگر مجوز لازم را دریافت می‏کرد، بنزین از آن کشور خریداری می‏شد و اگر محصول مطابق با استانداردها نبود، محموله آف می‏شد و خریداری صورت نمی ‏گرفت.

سوآپ ارزشی به‌جای سوآپ هم‌نام

حمید حسینی، رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‏های نفت‌، گاز و پتروشیمی، با ارائه جزئیاتی از نوع جدید سوآپ گفت: شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‏های نفتی ايران با توجه به افزایش صد میلیون مترمکعب گاز کشور، که امکان تأمین سوخت نیروگاه‏ها و واحدهای بزرگ صنعتی کشور مانند سیمان، فولاد و... را فراهم می‏کند، با مازاد نفت کوره و گازوئیل، که پیش از این مورد استفاده این واحدهای صنعتی و نیروگاه‏ها بود، روبه‌رو شد.وی افزود: در چنین شرایطی امکان افزایش صادرات نفت کوره به بیش از یک ‌میلیون تن در روز و روزانه ٢٠ هزار تن گازوئیل برای کشور فراهم شد. بنابراین از اوایل امسال، صادرات به کشورهای شمالی با توجه به نیاز بنزین با فرمول ارزشی در برنامه‏ها قرار گرفت. به این خاطر با انجام مذاکراتی با کشور ترکمنستان بنا شد با فرمول ارزشی سوآپ بنزین در دستور کار قرار گیرد و به این ترتیب معادل ارزش بنزین وارداتی، نفت کوره و گازوئیل یا هر فراورده‏ نفتی دیگر به این کشور ارسال شود.

حسینی با اشاره به اینکه برقراری دوباره سوآپ بنزین برای کشور بار مثبت به همراه خواهد داشت، تصریح کرد: این امر موجب افزایش روابط ایران با کشورهای شمالی و حضور در بازار‏های همسایه می‏شود که قاعدتا برای اقتصاد کشور مناسب است، اما ظرفیت نفت‏کش‏های واقع در دریای خزر، بین سه تا چهارهزار تن معادل شش تا هفت میلیون لیتر است که متأسفانه تأمین‏کننده نیازهای حتی شمال کشور نخواهد بود، زیرا نیاز کل کشور به بنزین حدود ٧٥ تا ٨٠ میلیون لیتر است. رئیس هیأت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‏های نفت‌، گاز و پتروشیمی با بیان اینکه در صورت افزایش حجم نفت‏کش‏ها، سوآپ بنزین برای اقتصاد کلان کشور مفید خواهد بود، ادامه داد: درحال‌حاضر این طرح برای کل کشور چندان ارزش اقتصادی ندارد، اما می‏توانیم با ایجاد جذابیت در فرمول آن، این طرح را برای همسایه‏های شمالی جذاب کنیم. اما همین که در این مرحله به‌جای سوآپ هم‌نام، سوآپ ارزشی پذیرفته شده است، اقدام بسیارنیکویی است، چراکه این اتفاق می‏تواند گره سوآپ در کشور را باز کند.

تبدیل ایران به مرکز ترانزیت نفت‌خام منطقه

ادامه خبرها حاکی از تلاش ایران برای فراهم‌کردن زیرساخت‏ها و حل مشکلات بین‏المللی، افزایش ظرفیت سوآپ و انتقال نفت‌خام همسایگان شمالی به افزایش مبادی مصرف به ٢,٥ میلیون بشکه نفت‌خام در روز است. به گزارش «ایرنا»، قرارگرفتن تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در منطقه و وجود بازار گسترده مصرف انرژی، شرایط مناسبی ایجاد کرده تا ایران به محور ترانزیت و سوآپ نفت و فراورده‏‏های نفتی در منطقه تبدیل شود. از طریق ترانزیت و سوآپ، همسایگان شمالی ایران، بخشی از فراورده‏های نفتی خود را از طریق کشورمان به بازارهای هدف ارسال می‏کنند که این اقدام، موقعیت بی‏نظیر ایران به‏ عنوان شاهراهی امن برای انتقال انرژی را تقویت می‏کند. با توجه به مزایایی که ترانزیت و سوآپ فراورده‏های نفتی به دنبال دارد، وزارت نفت اقداماتی برای احیای آن در دستور کار قرار داده و براساس آن، زیرساخت‏های لازم را نیز توسعه داده است. حمیدرضا شاه‏دوست، رئیس پایانه نفتی شمال، درباره آخرین وضعیت آماده‏سازی زیرساخت‏ها برای از سرگیری سوآپ، گفت: طبق برنامه قرار بود ظرفیت سوآپ نفت‌خام از ١٢٠‏ هزار بشکه کنونی به ٥٠٠ هزار، یک‌میلیون و سرانجام دومیلیون‌و ٥٠٠ هزار بشکه در روز برسد.

رئیس پایانه نفتی شمال افزود: طراحی و ساخت پروژه عظیم حوضچه فراگیر برای تحقق این هدف، ضروری است و با افزایش ١٢ پست اسکله و عمق آبخور کشتی‏ها، ظرفیت عملیاتی این پایانه بیش‌ازپیش افزایش می‏یابد. وی ادامه داد: پایانه نفتی شمال با دراختیارداشتن سه اسکله و متعلقات آن (بازوهای تخلیه، هوز، سیستم لوله‌کشی) و همچنین دستگاه ‏های اندازه‏ گیری بسیار پیشرفته، مخازن مجهز به سیستم اطفای حریق خودکار و نیز سیستم جداسازی آب از نفت، یکی از پایانه‏ های بسیارپیشرفته در حوزه کشورهای دریای خزر به شمار می‏آید که هنگام عملیات سوآپ، رکورد روزانه ٢٠٠ هزار بشکه را در کارنامه خود دارد. این زیرساخت می‏تواند زمینه لازم برای دریافت نفت‌خام حاصل از اکتشاف و استحصال در دریای خزر را فراهم و نفت حاصل را از این طریق به سمت پالایشگاه‏های کشور هدایت کند. رئیس پایانه نفتی شمال تصریح کرد: حوضچه فراگیر با حجم ٣٠٠ هکتار با ٢ دیواره شرقی به طول هزارو ٧٢٠ متر و غربی به طول دوهزارو ٤٠٠ متر، بزرگ‌ترین حوضچه نفتی میان کشورهای حوزه خزر است. رئیس پایانه نفتی شمال گفت: پس از دریافت دستور قطع عملیات سوآپ نفت‌خام و تخلیه آخرین کشتی نفت‌خام در ٢٥ تیرماه سال ٩١، پایانه نفتی شمال توانسته است از فرصت به‌دست‌آمده استفاده کند و عملیات تعمیرات و نگهداری تجهیزات پایانه از جمله اسکله‏ ها، خطوط لوله و مخازن خود را برنامه ‏ریزی و با استفاده از توان علمی نیروهای منطقه انجام دهد.

شاه‌دوست درباره قطع عملیات سوآپ و تأثیر آن بر کشور، اظهار کرد: این تصمیم، تصمیمی مدیریتی بود که وزیر نفت وقت گرفت، اما با توجه به تجربه خود می‌توانم بگویم این پروژه می‌توانست افزون بر تأثیر و فواید اقتصادی در منطقه، سبب برد راهبردی کشور و به‌رخ‌کشیدن موقعیت بسیارمهم ایران در انتقال نفت دریای خزر به آب‏های آزاد باشد. هرچند که هم‏اکنون با ساخت خط لوله باکو- جیحان، نفت‌خام حوزه خزر به دریاهای آزاد دسترسی پیدا کرده است، اما بدون‌شک ایران هنوز امن‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل نفت‌خام به شمار می‏رود.

منبع: ایران جیب