به گزارش مازند اصناف، در روزهای گذشته یادداشتی در خصوص محاسبه آسان خمس و نکات کوتاه و کاربردی در این خصوص نگاشته شد. ذیل این یادداشت نظرات و سوالاتی از سوی کاربران محترم سایت مطرح شد که نشان از دقت نظر و توجه ویژه خوانندگان این ستون به مباحث مطروحه دارد. لذا مناسب دیدیم که در چند یادداشت مجزا یه این سوالات و شبهات پاسخ داده شود.

یکی از کاربران محترم چنین نوشته بود:
"نویسنده گرامی سلام؛ برای من این سئوال مطرح است؟ وجوب خمس زمانی اتفاق افتاد که خمس به حاکم شرع پرداخت می شد تا آن را به موراد مصرف تعیین شده هزینه نماید.(شش مورد تعیین شده) که در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید تمامی پرداختی ها در جهت تامین هزینه های عمومی جامعه بوده. اما در جامعه مدرن امروزی هزینه های عمومی در غالب جدید خود که غالبا از منبع مالیات می باشد تامین می گردد و صرف جامعه می شود پس وقتی آحاد جامعه موراد تامین هزینه های عمومی را در محل مالیات به حاکم شرع ( حاکم حکومت اسلامی ) از محل درآمدها و دارایی ها پرداخت می کنند آیا مجددا بایستی به حاکم یا مجتهد خود بپردازند آیا در معنای واقعی این دو امر یکی نمی باشند برای تنویر افکار خواهشمندیم در این غالب توصیحات لازم ارائه فرمایید."

این سوال به طرق مختلف در جامعه ما که حکومت اسلامی در آن حکمفرماست مطرح می شود. یعنی ریشه سوال این است که آیا خمس و زکات برای غیر حکومت اسلامی است تا به فقرا برسد و در چنین حکومتی دیگر مالیات جای این دو را می گیرد یا خیر؟

پاسخ را در قالب سه بخش و البته به اختصار بیان می نماییم:
* استفتاء از مراجع درباره خمس و مالیات
پاسخ کوتاه و خلاصه این سوال را فقها در غالب استفتاء بیان نموده اند. به این صورت که گفته اند از منظر فقه اسلامی «خمس» يك واجب الهى و عبادى است كه در آن قصد قربت معتبر است؛ ولی «ماليات» يك حكم قانونى و حكومتى و تابع شرايط زمان و مكان است و هيچگونه منافاتى با خمس ندارد. از اين رو پرداخت ماليات، نمى تواند جايگزين خمس گردد. (امام، استفتاءات، ج‏۱، س ۱۹۹؛ مكارم، استفتاءات، ج‏۱، س ۳۳۳؛ تبريزى، استفتائات، س‏۸۵۳؛ صافى، جامع ‏الاحكام، ج ۲، س ۷۳۲؛ دفتر آیات عظام سيستانى، وحيد، خامنه ‏اى، فاضل، نورى و بهجت)

** خمس هیچ ارتباطی با مالیات ندارد!
دوست عزیزی که گفتند همه موارد مصرف خمس عمومی بوده و امروز دقیقا مالیات جای آن را گرفته، دچار یک اشتباه سهوی ساده شده اند. بر عکس فرمایش ایشان خمس یک عنوان دینی و شرعی با موارد مصرف مشخص است و بر حسب اتفاق موارد مصرف خمس و حتی زکات هیچ ارتباطی با موارد مصرف مالیات ندارد.

نقطه مقابل این دو واجب دینی یک عنوان کشوری است به نام مالیات. مالیات هیچ بُعد شرعی نداشته و بر اساس قوانین مملکتی کشورها تنظیم می گردد. ضمن اینکه مالیات یک امر عقلانی است زیرا هر کشوری برای بقا و اداره و تامین مخارج جاری اش نیاز به درآمدهایی دارد.

*** اگر پیامبر(ص) در عصر ما بود آیا از مردم مالیات می گرفت!؟
اگر کسی بگوید پس چرا در عصر پیامبر و ائمه علیهم السلام مالیات اخذ نمی شد چه پاسخی بدهیم؟
اولا که در زمان امامان معصوم نیز حکومتها از مردم مالیات‌هایی تحت عنوان خراج و عُشریه می گرفتند ولی باز هم مردم خمس و زکات خود را به امامان عزیز خود می دادند و آن بزرگواران نمی فرمودند شما که خراج می دهید لازم نیست خمس و زکات بدهید.

ثانیا این قیاس مع الفارق است. مخارج اداره کشور در زمان فعلی با دوران گذشته قابل قیاس نیست. نمی شود کشورداری امروز را با هزار یا دو هزار سال قبل مقایسه کرد! لذا بهتر است پرسش فوق اینگونه پرسیده شود که اگر پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) در این عصر بودند برای اداره کشورهای بزرگ امروزی با چند ده میلیون جمعیت، آیا مالیات مملکتی می گرفتند یا خیر؟ قطعا نمی شود کشورهای بزرگ دنیای امروز را بدون درآمدهایی همچون مالیات اداره نمود.

منبع: تراز